Na czym polega zespół metaboliczny? Czy berberyna może pomóc?

Zespół metaboliczny jest poważną patologią XXI wieku. W USA już w 2005 r. według kryteriów przyjętych przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (IDF) dotykał on ~40% mężczyzn i 38% kobiet, z kolei według kryteriów National Cholesterol Education Program zespół metaboliczny występował u 34.5% osób. Należy dodać, iż w ciągu ostatnich kilkunastu lat sytuacja uległa pogorszeniu, więc można oczekiwać, iż obecnie zespół metaboliczny dotyka co najmniej 132 miliony osób.

Na czym polega zespół metaboliczny?

Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF) zaproponowała, by jako główne kryterium przyjąć otyłość centralną, określoną przez progi obwodu w pasie dopasowane do grupy etnicznej. Nie jest to pozbawione sensu, gdyż szereg problemów metabolicznych jest spowodowanych alokowaniem tłuszczu w głębszych warstwach jako tłuszcz trzewny, wisceralny. Okazało się, że tego rodzaju tkanka tłuszczowa jest aktywna metabolicznie, może mieć negatywny wpływ, chociażby na stan zapalny ustroju, profil hormonalny, wydzielanie i przemiany obwodowe estrogenów, kortyzolu itd.

Charakterystyczne dla zespołu metabolicznego są:

• insulinooporność (insulina nie działa tak, jak powinna np. w mięśniach, które są głównym odbiorcą glukozy, dlatego we krwi stężenie cukru jest za wysokie)
• hiperinsulinemia (stale podwyższone stężenie insuliny, nieproporcjonalne do obciążenia np. węglowodanami)
• upośledzony metabolizm glukozy lub cukrzyca typu 2
• hipertriglicerydemia (nadmiar trójglicerydów we krwi, często towarzyszy mu wzrost LDL, spadek HDL)
• otyłość androidalna (tłuszcz wisceralny, czyli ulokowany w tułowiu, nie tylko pod skórą, ale np. wokół narządów wewnętrznych)
• nadciśnienie tętnicze
• hiperfibrynogenemia, zaburzenia fibrynolizy (wzrost stężenia homocysteiny)
• choroba wieńcowa

Czy berberyna może pomóc?

Celem pracy była ocena wpływu podawania berberyny na zespół metaboliczny, insulinowrażliwość i wydzielanie insuliny. W badaniu wzięło udział 24 pacjentów z rozpoznaniem zespołu metabolicznego. Mierzono u nich stężenia glukozy i insuliny po obciążeniu cukrem, stężenie trójglicerydów i frakcji cholesterolu HDL. Połowa badanej grupy przez 3 miesiące otrzymywała 500 mg chlorowodorku berberyny, trzy razy dziennie przed posiłkami. Pozostałych 12 pacjentów otrzymywało placebo.

Wyniki po 3 miesiącach podawania 1,5 g berberyny dziennie:

• U 36% osób nastąpiło cofnięcie się zespołu metabolicznego
• Odnotowano spadek obwodu w pasie o 3 cm (ze średnio 106 cm do 103 cm)
• O 6,5% spadło skurczowe ciśnienie krwi
• O ~42% zmniejszyło się stężenie trójglicerydów
• Znacząco spadło stężenie glukozy i insuliny
• Zmniejszyła się insulinooporność

Polecamy również: Berberyna: suplement czy lek? Poznaj właściwosci i działanie berberyny

Wnioski

Podawanie berberyny prowadzi do remisji zespołu metabolicznego i zmniejszenia obwodu w pasie, ciśnienia krwi, trójglicerydów i całkowitego wydzielania insuliny, przy jednoczesnym wzroście wrażliwości na insulinę.

Nie jest to jedyne badanie. W jednym z eksperymentów 36 osób dorosłych z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2 zostało losowo przydzielonych do leczenia berberyną (3 razy dziennie po 0,5 g) lub metforminą (0,5 g trzy razy na dobę) na 3-miesiące. Hipoglikemiczny efekt berberyny był podobny do działania metforminy.

Po zastosowaniu berberyny odnotowano:

• spadek stężenia glukozy na czczo o ~35%
• 44% spadek stężenie glukozy we krwi po posiłku
• znaczący spadek stężenia hemoglobiny A1c (o 2%); parametr obrazuje glikemię (stężenie cukru we krwi) w ostatnich 2-3 miesiącach
• spadek stężenia trójglicerydów we krwi

Komentarz

Samo podawanie berberyny u osób otyłych nie jest rozwiązaniem, należy jeszcze całkowicie zmienić nawyki żywieniowe, codziennie spacerować przynajmniej przez 30 minut, a kilka razy w tygodniu warto wdrożyć aktywność fizyczną (trening siłowy, jazda na rowerze, jakaś forma niezbyt intensywnego treningu interwałowego).

Referencje, badania naukowe, piśmiennictwo:

• Karina G. Pérez-Rubio, Manuel González-Ortiz, Esperanza Martínez-Abundis, José A. Robles-Cervantes, and María C. Espinel-Bermúdez.Effect of Berberine Administration on Metabolic Syndrome, Insulin Sensitivity, and Insulin Secretion.Metabolic Syndrome and Related Disorders. Oct 2013.366-369.http://doi.org/10.1089/met.2012.0183
• Earl S Ford i in. Prevalence of the metabolic syndrome defined by the International Diabetes Federation among adults in the U.S https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16249550/
• Jun Yin i in. Efficacy of Berberine in Patients with Type 2 Diabetes https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2410097/
• Manoj Paul i in. Berberine mitigates high glucose-potentiated platelet aggregation and apoptosis by modulating aldose reductase and NADPH oxidase activity https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30391673/
• Derun Taner Ertugrul i in. Aspirin Resistance Is Associated with Glycemic Control, the Dose of Aspirin, and Obesity in Type 2 Diabetes Mellitus https://academic.oup.com/jcem/article/95/6/2897/2598693?login=true
• Isabelle Aeberli i in. Low to moderate sugar-sweetened beverage consumption impairs glucose and lipid metabolism and promotes inflammation in healthy young men: a randomized controlled trial https://academic.oup.com/ajcn/article/94/2/479/4597872
• Xiling Lin i in. Global, regional, and national burden and trend of diabetes in 195 countries and territories: an analysis from 1990 to 2025 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7478957/
• Pouya Saeedi i in. Mortality attributable to diabetes in 20-79 years old adults, 2019 estimates: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 9 th edition https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32068099/
• Gregory A Roth i in. Global Burden of Cardiovascular Diseases and Risk Factors, 1990-2019: Update From the GBD 2019 Study https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33309175/