Wśród napojów dedykowanych osobom aktywnym, które można umownie podzielić na napoje izotoniczne oraz energy drinki, zdecydowanie to te drugie dominują pod względem wielkości sprzedaży ogółem i to nie tylko wśród sportowców. Potencjalne zastosowania i zasady dotyczące bezpieczeństwa spożycia energy drinków podsumowało w 2013 roku (z późniejszymi aktualizacjami) International Society of Sports Nutrition pod kierownictwem Richarda Kreidera.
Substancje aktywne energy drinków
Lista składników w energy drinkach z reguły jest długa, jednak głównie dwie substancje odpowiadają za faktyczne działanie energetyzujące / energetyczne. Otóż pierwszym i najważniejszym związkiem, wpływającym stymulująco na układ nerwowy, jest kofeina. To właśnie jej działanie można nazwać energetyzującym, gdyż podnosi wydajność przewodnictwa impulsów w układzie nerwowym.
Kolejnym flagowym składnikiem energy drinków, z którego jednak coraz częściej się rezygnuje, jest cukier. Wpływa on na gospodarkę kaloryczną organizmu i w momentach dużego zapotrzebowania na glukozę zwiększa dostępność energii, co można nazwać działaniem energetycznym. W napojach energetyzujących często pojawiają się jeszcze takie składniki jak tauryna, czy karnityna oraz witaminy z grupy B, jednak nie wykazują one tak wyraźnego, energetyzującego działania w ujęciu doraźnym.
Bezpieczeństwo energy drinków
Potencjalnymi zagrożeniami wynikającymi z nadmiernej konsumpcji „energetyków” są skutki uboczne towarzyszące kofeinie oraz cukrom prostym. Unikać ich powinny dzieci, osoby z cukrzycą, chorobami serca, czy zaburzeniami metabolicznymi. Napoje energetyzujące są bezpieczne dla osób zdrowych i aktywnych fizycznie oraz w ilościach nieprzekraczających 1 sztuki dziennie. Dla prewencji skutków ubocznych, takich jak rozdrażnienie czy bóle głowy, zaleca się nie przekraczać 6 – 9 mg kofeiny na kg masy ciała dziennie, jednocześnie pamiętając, że poza energy drinkami, czy kawą, występuje ona jeszcze w czekoladzie, herbacie, czy napojach typu „cola”.
Przeczytaj koniecznie: Kofeina - Stanowisko Międzynarodowego Stowarzyszenia Żywienia Sportowego
Dawkami cukru niekorzystnymi dla samopoczucia w perspektywie krótkoterminowej wydają się być stężenia przekraczające 10 g / 100 g produktu, gdyż mogą wywołać np. zaburzenia gastryczne, których konsekwencją może być biegunka, odwodnienie i osłabienie.
Zastosowania energy drinków
Napoje energetyzujące z pewnością nie powinny być wykorzystywane do popijania w ciągu dnia. Są to produkty, które mają wesprzeć organizm w trudnych warunkach, których nie zaznaje się codziennie przez cały rok, zatem w większości przypadków są one nadużywane. Z korzyściami sięgać mogą po nie sportowcy dyscyplin zarówno siłowych, wytrzymałościowych, jak i mieszanych. Pomocne mogą być m.in. w warunkach niedoboru snu, czy przy 2 (lub więcej) jednostkach treningowych w ciągu dnia.
Energy drinki – ostateczne ustalenia ISSN
Główne zalecenia: Napoje zawierające kofeinę i cukry przydatne mogą być przed i w trakcie treningów sportowych, czy też aktywności intelektualnej.
Korzyści: Zdroworozsądkowe spożycie energy drinków może poprawić skupienie i uważność, a także zwiększyć wydajność pracy mięśni.
Bezpieczeństwo: Napoje energetyzujące pod warunkiem nieprzekraczania 1 sztuki dziennie wydają się być bezpieczne w populacjach osób zdrowych i aktywnych fizycznie; nie zwiększają ryzyka odwodnienia w czasie ćwiczeń.
Dawkowanie: Energy drinki z reguły zawierają do 32 mg kofeiny i do 11 g cukru na 100 ml, jednak za optymalne uznaje się dawki 2 – 6 mg kofeiny na każdy kilogram masy ciała przy stężeniach cukru nieprzekraczających 6 – 8 %.
Pory stosowania napojów energetyzujących: W celu zwiększenia wydajności pracy układu nerwowego energy drinki powinno stosować się na około 30 – 60 minut przed najbardziej wymagającą aktywnością lub jej najcięższym momentem.
Przyszłe badania nad energy drinkami
Badania wpływu energy drinków na zdrowie to kwestia bardzo złożona, gdyż dużą uwagę obecnie zwraca się na napoje nisko- lub bezkaloryczne, a także na poszukiwania nowych substancji, które w bezpieczny sposób wesprą działanie kofeiny. W ostatnich latach na rynku tych napojów przyjęła się l-karnityna, a kolejnymi cennymi dodatkami mogą być inne związki aminokwasowe, takie jak beta-alanina i cytulina, czy substancje pochodzenia roślinnego (np. ginkgo biloba) i inne (np. cytykolina).
