W 2021 r. pojawił się artykuł sugerujący, iż kreatyna może powstawać lokalnie w mięśniach. To nie pierwszy raz, kiedy pojawia się przełom. Do tej pory wierzono i powtarzano we wszystkich opracowaniach, iż kreatyna powstaje tylko w nerkach, trzustce i wątrobie oraz jądrach, wskutek metylacji kwasu guanidynooctowego poprzez oddziaływanie metylotrasferazy guanidynooctanu (GAMT). Później kreatyna miała być transportowana w ustroju i m.in. dostarczana do mięśni.
Czy mięśnie same mogą produkować kreatynę?
Ludzki atlas białek mięśniowych nie dostarcza danych o aktywności GAMT w mięśniach, co sugeruje brak biosyntezy kreatyny w miocytach (włóknach mięśniowych). Jednak zarówno wcześniejsze, jak i współczesne badania udowadniają coś innego, ponieważ mięsień sercowy i mięsień szkieletowy wydają się mieć własną maszynerię do syntezy kreatyny, co być może wymaga zmiany starego paradygmatu.
W 1985 roku dr Marie Daly z Albert Einstein College of Medicine była prawdopodobnie pierwszą, która wykazała aktywność GAMT w komorze serca i mięśniu ud, z niską lub średnią ekspresją GAMT w tych tkankach obliczoną na dostarczanie do 4 mM kreatyny na litr wody wewnątrzkomórkowej dziennie. Chociaż aktywność GAMT w mięśniach szkieletowych wynosiła około 31,5% aktywności enzymatycznej stwierdzonej w komórkach wątroby, to była wystarczająca do utrzymania fizjologicznego stężenia kreatyny potrzebnego we włóknach mięśniowych.
Russell i in. stwierdzili ekspresję białka GAMT w mięśniach szkieletowych zarówno myszy z wyłączonym transporterem kreatyny, jak i u myszy, których nie poddano modyfikacji genetycznej. W jeszcze innym badaniu wykazano ekspresję mięśniową GAMT u myszy, bydła i świń, dane te dają pozytywne dowody na resztkową ekspresję GAMT.
Ograniczona, lecz istniejąca produkcja kreatyny, w której pośredniczy GAMT, w mięśniach ssaków może oferować korzyści metaboliczne w stanach charakteryzujących się zaburzonym lub uszkodzonym transportem kreatyny wewnątrz mięśnia. Synteza kreatyny de novo w miocytach może zatem pomóc w utrzymaniu poziomu kreatyny w mięśniach i ograniczeniu niewydolności pozyskiwania energii komórkowej w różnych zaburzeniach nerwowo-mięśniowych. Poza tym, ponieważ mięśnie szkieletowe mają dużą masę, nawet niska, ale istniejąca aktywność GAMT może być wystarczająca do dostarczenia całej kreatyny potrzebnej w tej tkance, tym samym obalając teorię centralnej syntezy kreatyny.
Bezsporne korzyści suplementacji kreatyną
Nie zmienia to korzyści z suplementacji kreatyną, której w ostatniej dekadzie znaleziono dziesiątki nowych zastosowań m.in. pod względem zachowywania masy mięśniowej osób w podeszłym wieku, wspomagania funkcji poznawczych (zasoby kreatyny w mózgu), przeciwdziałania utracie mięśni po unieruchomieniu związanym z kontuzją itd. Tradycyjnie kreatyna pozostaje najważniejszym suplementem diety, szczególnie istotnym dla wegan i wegetarian, których cechuje niskie stężenie kreatyny, gdyż dostarczają jej za mało z pożywieniem.
Referencje:
Ostojic S.M. Creatine synthesis in the skeletal muscle: the times they are a-changin’ https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/ajpendo.00645.2020
