Krzabr
Farmakoterapia otyłości
Otyłość jest stanem nadmiernego gromadzenia się tłuszczów w organizmie, u mężczyzn powyżej 25%, a u kobiet powyżej 30% masy ciała.
Należną masę ciała można obliczyć według wzoru:
dla mężczyzn (wzrost w cm - 100) - 10%
dla kobiet (wzrost w cm - 100) - 5%
Zwiększenie masy ciała powyżej 110 % masy należnej nazywa się nadwagą, a powyżej 120% to otyłość.
Ocena nadwagi dokonywana jest również przy użyciu wskaźnika masy ciała (BMI - body mass index).
BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m2)
Zakres normy BMI wynosi 20 - 25, powyżej 25 to nadwaga, a BMI > 30 świadczy o otyłości. Z badań epidemiologicznych okazało się, że pomiar obwodu w talii koreluje z odpowiednimi zakresami BMI i dlatego można to również wykorzystać do klasyfikacji i kontroli wyników odchudzania.
BMI
Kg/m2 Talia (cm)
Kobiety Mężczyźni
Norma 20 -25 <80 94
Nadwaga 25 - 30 80 > 88 94 - 102
Otyłość > 30 > 88 > 102
Przyczyną otyłości jest dodatni bilans energetyczny wynikający z nadmiernego dowozu pokarmu w stosunku do potrzeb organizmu. Dowóz energii w postaci spożywanego pokarmu jest zużytkowany na podstawową przemianę materii (około 60%), wydatek energetyczny związany z aktywnością fizyczną (około 20%) i termogenezę, czyli produkcję energii cieplnej, a nadmiar energii jest magazynowany w tkance tłuszczowej.
Podstawą leczenia otyłości jest uzyskanie ujemnego bilansu energetycznego poprzez zalecenia dietetyczne, aktywność fizyczną, modyfikacje zachowań oraz farmakoterapię.
Wskazaniem do leczenia farmakologicznego jest otyłość ze wskaźnikiem BMI > 30, lub ze wskaźnikiem BMI > 27 u osób z towarzyszącymi czynnikami ryzyka ze strony układu sercowo-naczyniowego, nadciśnieniem, cukrzycą, dyslipidemią, zespołem bezdechu sennego, a także otyłością typu brzusznego.
Podstawowe farmaceutyki stosowane w leczeniu otyłości to leki :
- hamujące łaknienie
- zmniejszające wchłanianie w jelitach
- działające termogenicznie.
Leki hamujące łaknienie
W przypadkach trudności z dostosowaniem się do zaleceń dietetycznych z powodu odczuwanego głodu lub zaniżonej samooceny ilości spożywanego pożywienia, korzystne jest zastosowanie leków hamujących łaknienie i zwiększających zasycenie.
Podejmowane były próby hamowania łaknienie przez zastosowanie antagonistów endogennych peptydów opiatowych np. naloxonu, naltreksonu, syntetycznych analogów cholecystokininy, leków sympatykomimetycznych, ale najkorzystniej zasycająco działały leki serotoninergiczne.
W celu uzyskania poprawy efektów leczenia otyłości stosowane są kombinacje leków o różnym mechanizmie działania.
Deksfenfluramina (Isolipan) zwiększa uwalnianie i hamuje wychwyt zwrotny serotoniny w synapsach nerwowych. Po doniesieniach z USA o wystąpieniu choroby zastawkowej serca u pacjentów długotrwale stosujących leki hamujące łaknienie (szczególnie fenfluraminy z fenterminą) wstrzymane zostało stosowanie deksfenfluraminy.
Nazwa leku Mechanizm działania leków
Serotoninergiczny Adrenergiczny
Dexfenfluramina (Isolipan) x -
Fenfluramina (Ponderal) x -
Fluoksetyna (Prozac) x -
Efedryna/Kofeina - x
Fentermina (Adipex) - x
Mazindol - x
Sibutramina (Meridia) x x
Fentermina (Adipex kaps. 15 mg, Fastin kaps. 30 mg ) działa anorektycznie, ale stosowaniu jej towarzyszą liczne objawy niepożądane związane z pobudzeniem ośrodkowego układu nerwowego takie jak bezsenność, pobudzenie, niepokój. Dla zmniejszenia objawów niepożądanych korzystne było stosowanie z przerwami.
Pochodne amfetaminy np. chlorfentermina (Avipron tabl. 25 mg) nie powinny być stosowane ze względu na możliwość uzależnienia.
Podobnie do amfetaminy działa amfepramon (diethylpropion - Tenuate tabl. 25 mg i 75 mg ). Poza działaniem anorektycznym powoduje pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego. Ze względu na możliwość uzależnienia się stosowano lek z przerwami.
Mazyndol - pochodna izoindolowa (Teronac, Mazindol tabl. 1 mg i 2 mg), stosowana w tabl. 1 mg, działa anorektycznie przez hamowanie wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. Poza działaniem anorektycznym, pobudzanie ośrodkowego układu nerwowego może wywołać czasami niepożądane objawy uboczne takie jak pobudzenie, bezsenność, bicia serca, suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia czynności płciowych.
Fluoksetyna (60 mg dziennie) jest inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Znana jest jako lek przeciw depresyjny. W trakcie stosowania fluoksetyny uzyskiwano, zwłaszcza w początkowym okresie kuracji obniżanie masy ciała. Objawy niepożądane były nieznaczne, takie jak bóle głowy, nudności biegunka, bezsenność.
Sibutramina (Meridia) nasila poposiłkowe uczucie sytości oraz zwiększa wydatek energetyczny poprzez zwiększenie termogenezy, co łącznie prowadzi do zmniejszenia masy ciała. Mechanizm jej działania jest podwójny - hamuje wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny. W czasie stosowania uzyskiwano ubytek masy ciała poprzez zmniejszenie poboru pokarmu i zwiększenie wydatku energetycznego.
Działania niepożądane, takie jak suchość w jamie ustnej, bóle głowy, zaparcia, bezsenność i pobudzenie, były na ogół łagodne. Ze względu na możliwość działania presyjnego i wpływu na częstotliwość rytmu serca, podczas stosowania sibutraminy należy często kontrolować ciśnienie krwi i częstość pracy serca. Przeciwwskazaniem do stosowania sibutraminy jest choroba wieńcowa, zaburzenia rytmu serca i niewyrównane nadciśnienie krwi. Stosowanie sibutraminy polega na rozpoczynaniu od dawki 10 mg na dobę, a w razie potrzeby można zwiększyć do 15 mg.
Program STORM (Sibutramine Trial of Obesity Reduction and Maintenance) jest prowadzonym aktualnie w Europie badaniem mającym na celu ocenę skuteczności sibutraminy w redukcji masy ciała i utrzymaniu uzyskanego efektu o osób otyłych. W okresie pierwszych sześciu miesięcy stosowania sibutraminy 10 mg dziennie, średni ubytek masy ciała u 605 leczonych pacjentów wynosił 10 kg.
W rocznym badaniu przeprowadzonym we Francji oceniano skuteczność sibutraminy u osób które wcześniej przez 4 tygodnie stosowały dietę o bardzo małej wartości kalorycznej tzw. VLCD (very low calorie diet). W badaniach tych stwierdzono znacznie większą redukcję masy ciała u osób przyjmujących sibutraminę w dawce 10 mg dziennie (13,9% początkowej masy ciała) niż w grupie otrzymującej placebo (7,2% początkowej masy ciała).
Leki zmniejszające wchłanianie w jelitach
Substancje hamujące trawienie pokarmu wpływają na zmniejszenie wchłaniania w jelitach. Kluczową rolę w patogenezie otyłości odgrywa tłuszcz pokarmowy. Jego wysoka wartość kaloryczna i słabe własności zasycające, wraz z często obserwowaną nadkonsumpcją sprzyjają otyłości. Enzymatyczne trawienie tłuszczów pokarmowych dokonywane jest głównie przez lipazę trzustkową. Hamowanie trawienia triglicerydów i wchłaniania tłuszczów może być osiągnięte zastosowaniem inhibitora lipazy.
Orlistat (Xenical) hamuje działanie lipazy trzustkowej i żołądkowej. Xenical działa miejscowo bezpośrednio w jelitach hamując trawienie tłuszczów; skutkiem tego 30% zjedzonego tłuszczu w ogóle się nie wchłania i zostaje wydalonych ze stolcem. Objawy niepożądane dotyczą jedynie dolegliwości z zakresu przewodu pokarmowego takich jak gazy jelitowe, tłuszczowe stolce. Objawy te są krótkotrwałe, a nasilają się przy zwiększeniu ilości spożywanych pokarmów tłuszczowych. Przypomina to natychmiast pacjentowi o konieczności ograniczenia tłuszczów w diecie i ułatwia przyzwyczajenie się do właściwego stylu żywienia. Dodatkową zaletą Xenicalu jest obniżenie stężenia cholesterolu we krwi, co jest korzystne zwłaszcza dla osób otyłych z towarzyszącym podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi.
W 7 dużych badaniach klinicznych w Stanach Zjednoczonych i w Europie, poddano obserwacji 4230 osób otyłych. Okres stosowania orlistatu w dawce 120 mg 3 razy dziennie wynosił w trzech badaniach jeden rok oraz w czterech badaniach dwa lata. Program badań obejmował stosowanie diety umiarkowanie niskokalorycznej, z deficytem 500-800 kcal/dzień, przy czym 30% wartości energetycznej stanowiły tłuszcze. Przez pierwszy wstępny miesiąc wszyscy badani otrzymywali placebo. Następnie przez rok stosowano, metodą podwójnie ślepej próby, orlistat lub placebo. Kontrolne wizyty odbywały się przez trzy miesiące co dwa tygodnie, a następnie co miesiąc. W drugim roku badano utrzymanie uzyskanego obniżenia masy ciała, zalecając dietę tzw. eukaloryczną, odpowiadającą metabolizmowi dla utrzymania stabilnej masy ciała. Część badanych otrzymywała nadal to samo leczenie, tj. orlistat lub placebo, a pozostali mieli zmienione leczenie z orlistatu na placebo i odwrotnie; w ten sposób w drugim roku obserwacji utworzyły się 4 grupy badanych.
W europejskim wieloośrodkowym dwuletnim badaniu przeprowadzonym według powyższego programu, u 688 otyłych pacjentów z średnią masą ciała około 100 kg, uzyskano po roku 6,1% ubytek masy ciała w grupie z placebo, zaś u leczonych orlistatem 10,2 %, czyli o 68% większy. Ubytek masy ciała po 2 latach utrzymywało 57,1% pacjentów w grupie leczonej orlistatem, natomiast w grupie placebo było takich osób 37,4 %.
W dotychczasowych badaniach stwierdzono, że najkorzystniejszą jest dawka 120 mg 3 x dziennie, ułatwiająca długoterminowe obniżenie masy ciała przy stosunkowo dobrej tolerancji leku, braku klinicznych objawów niedoboru witamin i zmniejszającymi się z czasem dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, oraz korzystnym obniżeniem stężenia cholesterolu we krwi. Zaleca się stosowanie Xenicalu 3 x 120 mg /dobę , przyjmowanego z głównymi posiłkami. Dawka może być pominięta w przypadku posiłku nie zawierającego tłuszczu. Xenical powinien być stosowany w połączeniu z umiarkowanie niskokaloryczną dietą (deficyt 500 - 800 kcal) zawierającą do 30% tłuszczu.
Chitosan wiąże tłuszcze w przewodzie pokarmowym i hamuje wchłanianie pokarmów. Przy zastosowaniu Chitininu (3 x dziennie po 2 tabl. zawierające 750 mg chitosanu) jako środka wspomagającego w kuracjach odchudzających uzyskano większy ubytek masy ciała niż w grupie osób otrzymujących placebo.
Leki działające termogenicznie
Duże znaczenie zaburzenia termogenezy w patogenezie otyłości, oraz dalsze obniżanie termogenezy w przebiegu kuracji odchudzających, uzasadnia zastosowanie czynników pobudzających termogenezę. Należą do nich leki adrenomimetyczne, metyloksantyny.
Mechanizm działania efedryny polega na zwiększaniu uwalniania endogennych amin katecholowych. Występujące działania niepożądane, objawiające się przyspieszeniem akcji serca, wzrostem ciśnienia krwi, drżeniem mięśni i uczuciem niepokoju ograniczają praktyczne zastosowanie. Termogeniczny efekt efedryny potęguje równoczesne zastosowanie metyloksantyn i kwasu acetylosalicylowego.
Trwają poszukiwania leków pobudzajacych wybiórczo 3-adrenoreceptory, które wykazywałyby własności termogeniczne, aktywowały lipolizę, a nie wywierały wpływu na czynność serca i ciśnienie krwi. Duże nadzieje są też związane z ogromnym postępem badań dotyczących mechanizmów regulacji łaknienia.
Leczenie otyłości wymaga obecnie kompleksowego podejścia uwzględniającego zalecenia dietetyczne, aktywność fizyczną, modyfikację zachowań, oraz farmakoterapię. Bardzo dobre wyniki uzyskuje się przez wprowadzenie leczenia grupowego. Zwrócić należy uwagę na długoterminowy program zabezpieczający przed ponownym zwiększeniem masy ciała.
Prof. dr hab. Barbara Zahorska-Markiewicz
Katedra Patofizjologii Śląskiej Akademii Medycznej
Otyłość jest stanem nadmiernego gromadzenia się tłuszczów w organizmie, u mężczyzn powyżej 25%, a u kobiet powyżej 30% masy ciała.
Należną masę ciała można obliczyć według wzoru:
dla mężczyzn (wzrost w cm - 100) - 10%
dla kobiet (wzrost w cm - 100) - 5%
Zwiększenie masy ciała powyżej 110 % masy należnej nazywa się nadwagą, a powyżej 120% to otyłość.
Ocena nadwagi dokonywana jest również przy użyciu wskaźnika masy ciała (BMI - body mass index).
BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m2)
Zakres normy BMI wynosi 20 - 25, powyżej 25 to nadwaga, a BMI > 30 świadczy o otyłości. Z badań epidemiologicznych okazało się, że pomiar obwodu w talii koreluje z odpowiednimi zakresami BMI i dlatego można to również wykorzystać do klasyfikacji i kontroli wyników odchudzania.
BMI
Kg/m2 Talia (cm)
Kobiety Mężczyźni
Norma 20 -25 <80 94
Nadwaga 25 - 30 80 > 88 94 - 102
Otyłość > 30 > 88 > 102
Przyczyną otyłości jest dodatni bilans energetyczny wynikający z nadmiernego dowozu pokarmu w stosunku do potrzeb organizmu. Dowóz energii w postaci spożywanego pokarmu jest zużytkowany na podstawową przemianę materii (około 60%), wydatek energetyczny związany z aktywnością fizyczną (około 20%) i termogenezę, czyli produkcję energii cieplnej, a nadmiar energii jest magazynowany w tkance tłuszczowej.
Podstawą leczenia otyłości jest uzyskanie ujemnego bilansu energetycznego poprzez zalecenia dietetyczne, aktywność fizyczną, modyfikacje zachowań oraz farmakoterapię.
Wskazaniem do leczenia farmakologicznego jest otyłość ze wskaźnikiem BMI > 30, lub ze wskaźnikiem BMI > 27 u osób z towarzyszącymi czynnikami ryzyka ze strony układu sercowo-naczyniowego, nadciśnieniem, cukrzycą, dyslipidemią, zespołem bezdechu sennego, a także otyłością typu brzusznego.
Podstawowe farmaceutyki stosowane w leczeniu otyłości to leki :
- hamujące łaknienie
- zmniejszające wchłanianie w jelitach
- działające termogenicznie.
Leki hamujące łaknienie
W przypadkach trudności z dostosowaniem się do zaleceń dietetycznych z powodu odczuwanego głodu lub zaniżonej samooceny ilości spożywanego pożywienia, korzystne jest zastosowanie leków hamujących łaknienie i zwiększających zasycenie.
Podejmowane były próby hamowania łaknienie przez zastosowanie antagonistów endogennych peptydów opiatowych np. naloxonu, naltreksonu, syntetycznych analogów cholecystokininy, leków sympatykomimetycznych, ale najkorzystniej zasycająco działały leki serotoninergiczne.
W celu uzyskania poprawy efektów leczenia otyłości stosowane są kombinacje leków o różnym mechanizmie działania.
Deksfenfluramina (Isolipan) zwiększa uwalnianie i hamuje wychwyt zwrotny serotoniny w synapsach nerwowych. Po doniesieniach z USA o wystąpieniu choroby zastawkowej serca u pacjentów długotrwale stosujących leki hamujące łaknienie (szczególnie fenfluraminy z fenterminą) wstrzymane zostało stosowanie deksfenfluraminy.
Nazwa leku Mechanizm działania leków
Serotoninergiczny Adrenergiczny
Dexfenfluramina (Isolipan) x -
Fenfluramina (Ponderal) x -
Fluoksetyna (Prozac) x -
Efedryna/Kofeina - x
Fentermina (Adipex) - x
Mazindol - x
Sibutramina (Meridia) x x
Fentermina (Adipex kaps. 15 mg, Fastin kaps. 30 mg ) działa anorektycznie, ale stosowaniu jej towarzyszą liczne objawy niepożądane związane z pobudzeniem ośrodkowego układu nerwowego takie jak bezsenność, pobudzenie, niepokój. Dla zmniejszenia objawów niepożądanych korzystne było stosowanie z przerwami.
Pochodne amfetaminy np. chlorfentermina (Avipron tabl. 25 mg) nie powinny być stosowane ze względu na możliwość uzależnienia.
Podobnie do amfetaminy działa amfepramon (diethylpropion - Tenuate tabl. 25 mg i 75 mg ). Poza działaniem anorektycznym powoduje pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego. Ze względu na możliwość uzależnienia się stosowano lek z przerwami.
Mazyndol - pochodna izoindolowa (Teronac, Mazindol tabl. 1 mg i 2 mg), stosowana w tabl. 1 mg, działa anorektycznie przez hamowanie wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. Poza działaniem anorektycznym, pobudzanie ośrodkowego układu nerwowego może wywołać czasami niepożądane objawy uboczne takie jak pobudzenie, bezsenność, bicia serca, suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia czynności płciowych.
Fluoksetyna (60 mg dziennie) jest inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Znana jest jako lek przeciw depresyjny. W trakcie stosowania fluoksetyny uzyskiwano, zwłaszcza w początkowym okresie kuracji obniżanie masy ciała. Objawy niepożądane były nieznaczne, takie jak bóle głowy, nudności biegunka, bezsenność.
Sibutramina (Meridia) nasila poposiłkowe uczucie sytości oraz zwiększa wydatek energetyczny poprzez zwiększenie termogenezy, co łącznie prowadzi do zmniejszenia masy ciała. Mechanizm jej działania jest podwójny - hamuje wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny. W czasie stosowania uzyskiwano ubytek masy ciała poprzez zmniejszenie poboru pokarmu i zwiększenie wydatku energetycznego.
Działania niepożądane, takie jak suchość w jamie ustnej, bóle głowy, zaparcia, bezsenność i pobudzenie, były na ogół łagodne. Ze względu na możliwość działania presyjnego i wpływu na częstotliwość rytmu serca, podczas stosowania sibutraminy należy często kontrolować ciśnienie krwi i częstość pracy serca. Przeciwwskazaniem do stosowania sibutraminy jest choroba wieńcowa, zaburzenia rytmu serca i niewyrównane nadciśnienie krwi. Stosowanie sibutraminy polega na rozpoczynaniu od dawki 10 mg na dobę, a w razie potrzeby można zwiększyć do 15 mg.
Program STORM (Sibutramine Trial of Obesity Reduction and Maintenance) jest prowadzonym aktualnie w Europie badaniem mającym na celu ocenę skuteczności sibutraminy w redukcji masy ciała i utrzymaniu uzyskanego efektu o osób otyłych. W okresie pierwszych sześciu miesięcy stosowania sibutraminy 10 mg dziennie, średni ubytek masy ciała u 605 leczonych pacjentów wynosił 10 kg.
W rocznym badaniu przeprowadzonym we Francji oceniano skuteczność sibutraminy u osób które wcześniej przez 4 tygodnie stosowały dietę o bardzo małej wartości kalorycznej tzw. VLCD (very low calorie diet). W badaniach tych stwierdzono znacznie większą redukcję masy ciała u osób przyjmujących sibutraminę w dawce 10 mg dziennie (13,9% początkowej masy ciała) niż w grupie otrzymującej placebo (7,2% początkowej masy ciała).
Leki zmniejszające wchłanianie w jelitach
Substancje hamujące trawienie pokarmu wpływają na zmniejszenie wchłaniania w jelitach. Kluczową rolę w patogenezie otyłości odgrywa tłuszcz pokarmowy. Jego wysoka wartość kaloryczna i słabe własności zasycające, wraz z często obserwowaną nadkonsumpcją sprzyjają otyłości. Enzymatyczne trawienie tłuszczów pokarmowych dokonywane jest głównie przez lipazę trzustkową. Hamowanie trawienia triglicerydów i wchłaniania tłuszczów może być osiągnięte zastosowaniem inhibitora lipazy.
Orlistat (Xenical) hamuje działanie lipazy trzustkowej i żołądkowej. Xenical działa miejscowo bezpośrednio w jelitach hamując trawienie tłuszczów; skutkiem tego 30% zjedzonego tłuszczu w ogóle się nie wchłania i zostaje wydalonych ze stolcem. Objawy niepożądane dotyczą jedynie dolegliwości z zakresu przewodu pokarmowego takich jak gazy jelitowe, tłuszczowe stolce. Objawy te są krótkotrwałe, a nasilają się przy zwiększeniu ilości spożywanych pokarmów tłuszczowych. Przypomina to natychmiast pacjentowi o konieczności ograniczenia tłuszczów w diecie i ułatwia przyzwyczajenie się do właściwego stylu żywienia. Dodatkową zaletą Xenicalu jest obniżenie stężenia cholesterolu we krwi, co jest korzystne zwłaszcza dla osób otyłych z towarzyszącym podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi.
W 7 dużych badaniach klinicznych w Stanach Zjednoczonych i w Europie, poddano obserwacji 4230 osób otyłych. Okres stosowania orlistatu w dawce 120 mg 3 razy dziennie wynosił w trzech badaniach jeden rok oraz w czterech badaniach dwa lata. Program badań obejmował stosowanie diety umiarkowanie niskokalorycznej, z deficytem 500-800 kcal/dzień, przy czym 30% wartości energetycznej stanowiły tłuszcze. Przez pierwszy wstępny miesiąc wszyscy badani otrzymywali placebo. Następnie przez rok stosowano, metodą podwójnie ślepej próby, orlistat lub placebo. Kontrolne wizyty odbywały się przez trzy miesiące co dwa tygodnie, a następnie co miesiąc. W drugim roku badano utrzymanie uzyskanego obniżenia masy ciała, zalecając dietę tzw. eukaloryczną, odpowiadającą metabolizmowi dla utrzymania stabilnej masy ciała. Część badanych otrzymywała nadal to samo leczenie, tj. orlistat lub placebo, a pozostali mieli zmienione leczenie z orlistatu na placebo i odwrotnie; w ten sposób w drugim roku obserwacji utworzyły się 4 grupy badanych.
W europejskim wieloośrodkowym dwuletnim badaniu przeprowadzonym według powyższego programu, u 688 otyłych pacjentów z średnią masą ciała około 100 kg, uzyskano po roku 6,1% ubytek masy ciała w grupie z placebo, zaś u leczonych orlistatem 10,2 %, czyli o 68% większy. Ubytek masy ciała po 2 latach utrzymywało 57,1% pacjentów w grupie leczonej orlistatem, natomiast w grupie placebo było takich osób 37,4 %.
W dotychczasowych badaniach stwierdzono, że najkorzystniejszą jest dawka 120 mg 3 x dziennie, ułatwiająca długoterminowe obniżenie masy ciała przy stosunkowo dobrej tolerancji leku, braku klinicznych objawów niedoboru witamin i zmniejszającymi się z czasem dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, oraz korzystnym obniżeniem stężenia cholesterolu we krwi. Zaleca się stosowanie Xenicalu 3 x 120 mg /dobę , przyjmowanego z głównymi posiłkami. Dawka może być pominięta w przypadku posiłku nie zawierającego tłuszczu. Xenical powinien być stosowany w połączeniu z umiarkowanie niskokaloryczną dietą (deficyt 500 - 800 kcal) zawierającą do 30% tłuszczu.
Chitosan wiąże tłuszcze w przewodzie pokarmowym i hamuje wchłanianie pokarmów. Przy zastosowaniu Chitininu (3 x dziennie po 2 tabl. zawierające 750 mg chitosanu) jako środka wspomagającego w kuracjach odchudzających uzyskano większy ubytek masy ciała niż w grupie osób otrzymujących placebo.
Leki działające termogenicznie
Duże znaczenie zaburzenia termogenezy w patogenezie otyłości, oraz dalsze obniżanie termogenezy w przebiegu kuracji odchudzających, uzasadnia zastosowanie czynników pobudzających termogenezę. Należą do nich leki adrenomimetyczne, metyloksantyny.
Mechanizm działania efedryny polega na zwiększaniu uwalniania endogennych amin katecholowych. Występujące działania niepożądane, objawiające się przyspieszeniem akcji serca, wzrostem ciśnienia krwi, drżeniem mięśni i uczuciem niepokoju ograniczają praktyczne zastosowanie. Termogeniczny efekt efedryny potęguje równoczesne zastosowanie metyloksantyn i kwasu acetylosalicylowego.
Trwają poszukiwania leków pobudzajacych wybiórczo 3-adrenoreceptory, które wykazywałyby własności termogeniczne, aktywowały lipolizę, a nie wywierały wpływu na czynność serca i ciśnienie krwi. Duże nadzieje są też związane z ogromnym postępem badań dotyczących mechanizmów regulacji łaknienia.
Leczenie otyłości wymaga obecnie kompleksowego podejścia uwzględniającego zalecenia dietetyczne, aktywność fizyczną, modyfikację zachowań, oraz farmakoterapię. Bardzo dobre wyniki uzyskuje się przez wprowadzenie leczenia grupowego. Zwrócić należy uwagę na długoterminowy program zabezpieczający przed ponownym zwiększeniem masy ciała.
Prof. dr hab. Barbara Zahorska-Markiewicz
Katedra Patofizjologii Śląskiej Akademii Medycznej
