Wątroba (hepar) jest największym gruczołem ludzkiego organizmu. Przeciętny Jej ciężar wynosi Ok. 1.5 kg. Całość gruczołu jest podzielona I trzema bruzdami w kształcie litery H na cztery płaty: lewy płat, prawy I płat, płat czworoboczny oraz płat ogoniasty.
Wątroba jest narządem bardzo bogato ukrwionym, stąd jej czerwonobrunatna barwa. W miejscu zwanym wrotami wątroby wnikają do gruczołu: tętnica wątrobowa (doprowadzająca krew tętniczą, czyli natlenioną), żyła wrotna (transportująca wchłonięte ze światła jelita składniki mineralne i pokarmowe) oraz nerwy, a wychodzą z niego naczynia limfatyczne i przewód żółciowy. Wątroba okryta jest błoną łącznotkankową, zwaną torebką wątroby. Pasma tkanki łącznej wnikają od wrót wątroby do wnętrza wątroby, dzieląc je na zraziki, które utworzone są z wielkiej liczby komórek wątrobowych - hepatocytów ułożonych w promieniście biegnące beleczki. Hepatocyty pełnią różnorodne funkcje, między innymi wydzielają żółć. Oprócz komórek wątrobowych, których jest ok. 80%, wątroba zawiera jeszcze ok. 16% komórek siateczkowo-śródbłonkowych gwiaździstych (Browicza-Kupffenn pełniących funkcję obronną, która polega na niszczeniu fragmentów komórek i rozpadających się krwinek czerwonych. A także ok. 4% komórek nabłonka dróg żółciowych.
Konsystencja wątroby jest miękka, sprężystość nieznaczna. Miąższ wątroby jest bardzo kruchy, toteż przy upadkach lub urazach narząd ten łatwo pęka. Wątroba zajmuje prawie całe podżebrze prawe, znaczną część nadbrzusza i sięga do podżebrza lewego. Jest wyczuwalna na jeden-dwa palce poprzecznie ułożone pod prawym łukiem żebrowym. Lekkie uciśnięcie zdrowej wątroby nie boli.
Wątroba jest największym "laboratorium" organizmu ludzkiego. Od sprawności wątroby uzależniona jest sprawność układu trawienia i krążenia, a tym samym całego organizmu. Czynności wątroby są bardzo różnorodne. Jest centralnym narządem przemiany cukrów, białek i tłuszczów. Wątroba odgrywa życiową rolę w regulowaniu składu krwi i w przebiegu procesów chemicznych o podstawowym znaczeniu dla organizmu. Bierze udział w procesach trawienia poprzez wydzielanie żółci (ok. 11 na dobę) spełniającej zasadniczą rolę w procesie trawienia tłuszczów i gromadzonej w pęcherzyku żółciowym. Wątroba magazynuje glikogen (podstawowy zapasowy materiał energetyczny ustroju), tłuszcze, białka i witaminy, pełni rolę odtruwającą -neutralizuje substancje szkodliwe dla organizmu (np. Alkohol), rozkłada leki, ponadto reguluje gospodarkę żelaza i miedzi, które się w niej gromadzą, wytwarza białka osocza, czynniki krzepnięcia krwi, jak fibrynogen i protrombinę. W wątrobie zachodzi rozkład starzejących się czerwonych ciałek krwi (erytrocytów) zawierających hemoglobiną(barwnik przenoszący tlen).
Do najczystszych schorzeń wątroby należą zapalenia wątroby. Zapalenie wątroby (hepatitis) może być wywołane przez różne czynniki zakaźne( bakterie i dominujące w tych stanach wirusy) i niezakaźne( np.alkohol, metale: arsen, chrom, kadm, cynk, fosfor, miedź, ołów, rtęć, tal, ponadto substancje, takie jak: chloroform, czterochlorek węgla, trój chloroetylen, benzen, dwusiarczek węgla).
Do najważniejszych wirusowych czynników zapalenia wątroby zalicza się; wirusy, które zostały oznaczono kolejnymi literami alfabetu: Hepatitis A virus (HAV), Hepatitis B virus (HBV). Hepatitis C virus (HCV). Hepatitis D virus (HDV) - znany również jako czynnik delta - i Hepatitis E virus (HEV). Wywołują one wirusowe zapalenie wątroby - WZW. Pięć wymienionych wirusów zapalenia wątroby można zróżnicować w dwóch grupach: przenoszone drogą pokarmową (jelitowe wirusy zapalenia wątroby) HAV i HEV (oznaczone samogłoskami A i E), które wywołują najczęściej samoustępujące zakażenia z krótkim okresem objawów chorobowych, i pozostałe trzy: HBV, HCV. HDV (oznaczone spółgłoskami B, C, D). Które mogą wywoływać poważniejsze ostre choroby, przechodzące często w przewlekłe. Do chorób przewlekłych należy marskość wątroby, która w skrajnych przypadkach może przechodzić w raka wątroby.
We wczesnym okresie choroby WZW można pomylić z grypą przebiegającą z gorączką, zmęczeniem, nudnościami, wymiotami, biegunką, bólami mięśni i stawów, utratą wagi. Objawy te poprzedzają wystąpienie żółtaczki z charakterystycznym żółtym zabarwieniem skóry i spojówek oczu; podwyższenie poziomu aminotransferaz (Aspat, Alat) i bilirubiny w surowicy krwi oraz powiększenie wątroby. Dodać należy, że dotychczas zostały wyprodukowane szczepionki tylko przeciwko wirusom HAV i HBV. Wirus HAV wywołuje zapalenie wątroby typu A i jest nazywany „chorobą brudnych rąk", pojawiającą się wszędzie tam, gdzie panują złe warunki sanitarno-higieniczne (zanieczyszczone pokarmy, ścieki, brudne ręce itp.). Źródłem zakażenia jest zarówno człowiek chory na WZW, jak i zdrowy, który jest nosicielem wirusa. Materiał zakaźny stanowią wydzieliny i wydaliny chorego (głównie kat). Epidemiczne zachorowania występują w szkołach, wojsku, zakładach zbiorowego żywienia, są też zakażenia rodzinne. Większość osób po przebyciu WZW A wraca do zdrowia po miesiącu lub dwóch.
Wirus HEV rozwija się głównie u ludzi dorosłych lub w średnim wieku. Przenoszony jest najczęściej drogą pokarmową. Występuje głównie w krajach tropikalnych i subtropikalnych, w których
W większości przypadków źródłem zakażenia jest woda. Wirus HBV przedostaje się do organizmu drogą pozajelitową, głównie jest to droga naruszenia ciągłości tkanek(parenteralna), związana z wykonywaniem zabiegów medycznych ( leczniczych lub diagnostycznych) oraz zabiegów pozamedycznych (podczas tatuowania, kolczykowania, zabiegów rytualnych, u fryzjera, kosmetyczki) narzędziami źle wysterylizowanymi. Zakażenie może szerzyć się również drogą przetoczenia zakażonej krwi. Inną drogą jest ścisły kontakt, zwłaszcza seksualny, a szczególnie homoseksualny. Zakażenie może także przenosić się drogą wertykalną z matki na dziecko podczas porodu. Do zakażenia wystarczy wprowadzenie 0,00004 ml zakażonej krwi. Początkowy obraz kliniczny zakażenia HBV jest podobny do HAV, u ok. 5-10% pacjentów zakażenie ma charakter przetrwały, doprowadzający do przewlekłego zapalenia wątroby, które może prowadzić do rozwoju marskości wątroby, a nawet do pierwotnego raka wątroby.
Wirus HCV szerzy się drogą pozajelitową, podobnie jak wirus HBV. Objawy kliniczne są również podobne do HBV. Wirus jest bardzo podstępny. Chorzy często dowiadują się o istnieniu wirusa przypadkiem lub gdy występują już objawy chorobowe. Przebieg choroby jest lżejszy niż w przypadku HBV, lecz częściej dochodzi do przewlekłego zapalenia wątroby lub raka wątroby.
Wirus HDV to wirus, który do namnażania wymaga HBV. Zakażenie może nastąpić jako jedna z dwu możliwości: zakażenie równoczesne (coinfection) HBV i HDV z przebiegiem ostrego WZW znacznie cięższego lub piorunującego oraz nadkażenie (superinfection) po uprzednim zakażeniu HBV z przewlekłym nosicielstwem HDV lub ostrym zapaleniem wątroby o ciężkim przebiegu. Śmiertelność dochodzi do 30%. Zachorowania występują szczególnie w basenie Morza Śródziemnego. W Polsce stwierdzono kilka zawleczonych przypadków. Jak ktoś powiedział: „gdyby wirus typu B był odrzutowcem, wirus Delta byłby dopalaczem jego silników".
Dr n. Med. Ewa Nogaj
Piśmiennictwo:
1.W. Sylwanowicz, A. Michajlik, W. Ramotowski: Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL Warszawa 1980.
2.W. Troczyk: Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL Warszawa 1989-
3.M. Zaremba, J. Borowski: Mikrobiologia lekarska, Wydawnictwo Lokarskie PZWL Warszawa 1997.
Zmieniony przez - radziu16 w dniu 2004-12-11 21:30:48
--pomogłem??-daj soga--