cos tam sklecilem ;)
3. Wymień przeciwwskazania i ograniczenia w gimnastyce korekcyjnej dotyczące bocznych skrzywień kręgosłupa. Opisz schemat KLAPPA (pozycje lordotyzujące i kifotyzujące) oraz zachowanie kręgosłupa i obręczy barkowej i biodrowej w zależności od kierunku wygięcia
SKOLIOZA zwana BOCZNYM SKRZYWIENIEM KRĘGOSŁUPA
Jest wadą polegająca na wielopłaszczyznowym odchyleniu osi anatomicznej całego kręgosłupa lub jego odcinka od stanu prawidłowego. Odchylenie to występuje w trzech płaszczyznach:
* czołowej - kręgosłup wygina się w lewo lub w prawo,
* strzałkowej - pogłębia się wygięcie kifotyczne lub lordotyczne,
* poprzecznej - następuje rotacja (obrót) kręgów, co prowadzi do powstania garbu
Boczne skrzywienie kręgosłupa, jako schorzenie ogólnoustrojowe wprowadza niekorzystne zmiany w układzie krążeniowo-oddechowym, w sprawności i wydolności fizycznej, w różnych narządach wewnętrznych oraz często prowadzi do znacznego zniekształcenia tułowia.
Wśród wielu podziałów skolioz najczęściej przyjmuje się podział zaproponowany przez J.R.Cobba:
1)
SKOLIOZY CZYNNOŚCIOWE: (wady postawy, asymetrie kończyn, skrzywienia reflektoryczne, bólowe itp.) Innymi słowy, przez skoliozy funkcjonalne rozumiemy skoliozy, w których nie stwierdza się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa. One też są przedmiotem szkolnej korektywy.
2)
SKOLIOZY STRUKTURALNE to skoliozy, w których stwierdzamy utrwalone zmiany w budowie kręgosłupa.
OBJAWY SKOLIOTYCZNE:
- postawa skoliotyczna – to wstępne stadium wady. Występuje asymetria ustawienia barków i łopatek, niesymetryczne są także trójkąty talii, ale nie ma jeszcze bocznego skrzywienia kręgosłupa lub jest ono niewielkie. Napięciem mięśni można uzyskać pełną korekcję postawy.
- skolioza I stopnia -występuje wygięcie kręgosłupa zarówno boczne, jak i przednio-tylne, rotacja kręgów, torsja i sklinowacenie. Możliwa jest korekcja bierna-całkowita, natomiast korekcja czynna-znaczna (prawie całkowita).
- skolioza II-go i III-go stopnia - występują zmiany strukturalne w kręgach i krążkach międzykręgowych. Nie podlegają oddziaływaniom korekcyjnym w szkole.
PROFILAKTYKA SKOLIOZ
Zapobieganie skoliozom nabiera szczególnego znaczenia wówczas, gdy wiemy jak trudne jest leczenie rozwiniętej skoliozy. Racjonalne odżywianie, przebywanie na świeżym powietrzu, dbałość o harmonijny rozwój fizyczny przez używanie ruchu, odpowiednio dobranych ćwiczeń gimnastycznych i rozsądne dozowanie uprawiania sportów to niezbędne zasady do utrzymania dobrego stanu zdrowia.
Oprócz przestrzegania ogólnych zasad higieny i dobrego stanu zdrowia należy unikać lub usuwać czynniki szkodliwe, które choć nie powodują skrzywienia, ale sprzyjają jego rozwojowi. Jeżeli stwierdzono u dziecka wady statyczne i zniekształcenia, takie jak: nierówność kończyn, wady wzroku lub słuchu - bezwzględnie należy eliminować wszystkie czynniki, które jako takie nie powodują skolioz, ale mogą je pogłębiać, jeśli już powstała. Są to: noszenie teczki w jednej ręce, zbyt długie siedzenie przed telewizorem, komputerem w niedbałej pozycji. Dostrzeżenie nawet minimalnych odchyleń w kręgosłupie dziecka nie może być zbagatelizowane.
Niektóre skutki nie leczonej skoliozy:
- nieodwracalne zniekształcenie kręgosłupa, miednicy i klatki piersiowej (zmniejszenie pojemności płuc), powstawanie
garbu żebrowego
- często kompleks psychiczny, zaburzenie czynności narządów wewnętrznych (głównie płuc i
serca),
- zaburzenie wzrostu,
- bóle korzonków,
- zmniejszenie sprawności fizycznej.
PRZECIWWSKAZANIA w zależności od stopnia zaawansowania:
* często powtarzające się skoki
* długotrwale biegi
* mostki i przewroty
* stanie na rękach i głowie
* podnoszenie ciężarów
* niemowlak: nie należy go zbyt wcześnie sądząc, ani stawiać na nogi.
WSKAZANIA:
* niemowlęta układać do spania na brzuchu
* ćwiczenia korekcyjne w przedszkolu i w szkole pod opieką specjalisty
* kontrole u lekarza ortopedy
* pływanie stylem klasycznym na brzuchu i na grzbiecie pod opieką specjalisty
* jazda na rowerze - siodełko powinno być opuszczone jak najniżej i jak najwyżej podniesiona kierownica celem wyprostowanego ustawienia tułowia
* łyżwiarstwo, narciarstwo
* stała kontrola korekcji i utrzymywania prawidłowej postawy ciała w ciągu dnia, siedzenia w ławce, podczas posiłków itd.
* wykonywać odpowiednie ćwiczenia domowe zalecane przez specjalistę, codziennie w obecności rodzica.
LECZENIE SKOLIOZ
Jest jednym z najtrudniejszych problemów ortopedii. Dotyczy to skolioz o nieznanej etiologii lub takich, gdzie znamy czynnik etiologiczny, lecz nie potrafimy zadziałać na niego leczniczo w sposób bezpośredni. Na skutek tego postępowanie terapeutyczne ma charakter wybitnie objawowy. Trudności te zwiększ jeszcze tendencja do stałego postępowania skrzywienia, który przebiegając w warunkach nieprawidłowych potęguje zmiany zniekształcające.
Celem leczenia jest:
· usunięcie lub zmniejszenie skrzywienia,
· jeżeli jest to nieosiągalne - to zatrzymanie postępu skrzywienia,
· utrzymanie osiągniętych wyników.
Postępowanie leczniczo-korekcyjne obejmuje:
1. Znalezienie przyczyny powstania skoliozy.
2. Usunięcie przyczyny, poprzez:
· Postępowanie indywidualne:
- masaże,
- parafiny,
- redresja
- ćwiczenia asymetryczne – rozciągające mięśnie po stronie wklęsłej,
- ćwiczenia rozluźniające – rozciągające kręgosłup
· Postępowanie zespołowe:
- ćwiczenia symetryczne
Celem korekcji skolioz czynnościowych tj. tych, w których nie stwierdza się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa, jest:
· wyrównanie skrzywienia,
· usunięcie przykurczów więzadeł i mięśni (zwłaszcza w obrębie grzbietu i miednicy),
· zrównoważenie sił układu mięśniowego,
· podniesienie ogólnej wydolności fizycznej,
· wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała.
Program postępowania korekcyjnego obejmuje:
a) ćwiczenia ogólnorozwojowe,
b)
ćwiczenia mięśni grzbietu oraz pozostałych mięśni posturalnych,
c) ćwiczenia oddechowe,
d) ćwiczenia elongacyjne i antygrawitacyjne,
e) ćwiczenia Klappa,
f) ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ciała,
g) gry i zabawy ruchowe,
h) ćwiczenia rozluźniające,
i) pływanie.
Dominują ćwiczenia symetryczne mięśni grzbietu w pozycjach niskich w odciążeniu. Nie jest wskazane: stosowanie długotrwałych marszów, dłuższych wysiłków w pozycji stojącej, dźwiganie ciężarów, skoki, przewroty i mostki.
Zaleca się: pływanie, zwłaszcza stylem klasycznym, jazdę na rowerze, na nartach, dużo ruchu na świeżym powietrzu.
Skoliozy czynnościowe w przeważającej liczbie przypadków korygują się całkowicie pod warunkiem usunięcia przyczyny skrzywienia (wyrównanie skróconej kończyny dolnej, usunięcie bólu, poprawienie wadliwego ustawienia biodra itp.).
Schemat pozycji korekcyjnych B. Klappa:
Schemat Klappa
Charakterystyka:
Metoda ta polega na zastosowaniu odpowiednich pozycji izolowanych oraz schematu ruchu – jakim jest sterowanie oddolne (obręczą biodrową) oraz sterowanie odgórne (obręczą barkową).
Metodę ta wykorzystujemy w wadach postawy – głównie skoliozach.
Ze względu na towarzyszące zmiany w płaszczyźnie strzałkowej (plecy okrągłe, wklęsłe i inne) wyodrębniono specjalne pozycje wyjściowe odpowiednio dobrane do wysokości skrzywienia. Wyróżniamy
6 pozycji lordotyzujących i 5 pozycji kifotyzujących, ale sam autor (Klappa) preferuje wykonywanie ćwiczeń w pozycjach kifotyzujących.
Im skrzywienie pierwotne jest wyższe, tym pozycja wyjściowa do ćwiczeń jest
- niższa lordotyzująca
- wyższa kifotyzująca
Im skrzywienie pierwotne jet niższe, tym pozycja wyjściowa do ćwiczeń jest
- niższa kifotyzująca
- wyższa lordotyzująca
Metoda ta dzieli się na dwie części: badanie i terapie
Badanie:
Dotyczy oceny poszczególnych elementów ciała (ich wzajemne ułożenie)
1.głowa i szyja
2.barki
3.łopatki
4.trójkaty tali
5.miednica
6.kończyny dolne
Dodatkowo:
- klatka piersiowa (symetria)
- zarys pleców w skłonie (test Bertranda)
- ruchomość kręgosłupa
- wysklepienie stóp
Terapia:
Pozycje wyjściowe niskie
- p. leżące , pół leżące
- klęki podparte o różnym stopniu zgięcia kończyn górnych, kończyn dolnych
- klęk prosty z pochylenie tułowia
Cel pozycji:
- poprawa ruchomości (zwiększenie)
- odciążenie kręgosłupa
- zmniejszenie napięcia mięśniowego
Ćwiczenia wykonuje się po wycinku koła.
Pacjent ustawiony jest częścią wypukła skrzywienia do środka koła.
Wyróżniamy następujące ćwiczenia:
- czworakowanie - wskazane wszystkie typy skoliozy
- głębokie czworakowanie
- wężowanie - rozciągnięcie m.okołokręgosłupowych
- skoki zajęcze - wzmocnienie m.grzbietu, brzucha
- chód na kolanach
- ślizganie - plecy okrągłe (rozciągnięcie m.piersiowych)
Inny podział to:
1) Mobilizujące (czworakowanie, wężowanie)
2) Wydłużające (ślizganie, skoki zajęcze)
3) Korekcyjne (głębokie czworakowanie, chód na kolanach)
4) Wzmacniające (skoki zajęcze, chód na kolanach)
Ćwiczenia mobilizujące oraz wydłużające stosuje się na początku zajęć, natomiast korekcyjne i wzmacniające w części głównej. W zależności od rodzaju skrzywienia (jednołukowe, prawostronne etc.) wyróżniamy odpowiedni schemat ruchu.
Ruch kończyn odbywa się poprzez skośne ustawienie obręczy biodrowej, barkowej oraz na boczny przesunięciu obręczy jednej względem drugiej.
Przy
skoliozach wyższych ruch zapoczątkowuje obręcz barkową po stronie wklęsłej.
Przy
skoliozach niższych ruch zapoczątkowuje obręcz biodrowa po stronie wypukłej.
Cel ćwiczeń:
- kształtowanie gorsetu mięśniowego
- poprawa ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej
- zwiększenie pojemności życiowej płuc
Zmiana ułożenia obręczy ramiennej bądź biodrowej w płaszczyźnie czołowej, zmienia też ukształtowanie kręgosłupa w tej płaszczyźnie. Daje to wiec możliwość korygowania skrzywienia poprzez unoszenie obręczy ramiennej po wklęsłej stronie skrzywienia (tzw. sterowanie odgórne) i/lub obręczy biodrowej po stronie wypukłej (tzw. sterowanie oddolne), czyli poprzez skośne ustawienie jednej lub obu obręczy.
Przed przystąpieniem do ćwiczeń konieczne jest ustalenie lokalizacji skrzywienia (co ma znaczenie dla doboru pozycji wyjściowej i sposobu sterowania) oraz jego kierunku, istotnego dla sposobu wykonywania ćwiczeń. Przy skrzywieniach wielołukowych ważne jest określenie skrzywienia pierwotnego (większego łuku), gdyż na nie ukierunkowane jest głównie późniejsze oddziaływanie.
Ćwiczenia Klappa są w zasadzie asymetryczne, przeprowadzane często na obwodzie – nakreślonego na podłodze – koła. Z pewnym uproszczeniem można podać, że polegają one na wysuwaniu bądź cofaniu i dołączaniu odpowiednich kończyn, przede wszystkim w pozycji „czworonożnej”, co – poprzez skośne ustawienia obręczy – powoduje korygowanie skrzywienia. Ćwicząc na obwodzie koła, usprawniany musi być tak usytuowany, by wypukła strona skrzywienia (pojedynczego bądź pierwotnego) skierowana była ku jego środkowi. Powyższe ruchy kończyn (obręczy) mogą być wykonywane bez przemieszczania całego ciała w przestrzeni (wysuwanie lub cofanie i powrót do pozycji wyjściowej), albo też w postaci swego rodzaju ruchów lokomocyjnych (przemieszczania się po obwodzie koła) – z zaakcentowaniem „fazy” korekcyjnej.
Zgodnie z przedstawionymi powyżej przesłankami, korekcje bądź hiperkorekcje ułatwia odpowiednia
pozycja, z dodatkową – w razie potrzeby – lordotyzacją lub kifotyzacją tego odcinka kręgosłupa, w którym zlokalizowany jest szczyt skrzywienia. W takiej pozycji, w przypadku skrzywienia zlokalizowanego wyżej, ćwiczenie bywa zapoczątkowywane zmianą ustawienia obręczy ramiennej, zaś przy skoliozach niższych – biodrowej. Dalsza sekwencja ruchów zależy natomiast od tego czy jest to skrzywienie jedno-, czy wielołukowe.
Zaleta omawianej metody jest odciążające oddziaływanie na kręgosłup oraz na klatkę piersiową, a także zwiększenie możliwości korygowania skrzywień – zwłaszcza jednołukowych. Podstawowe jej mankamenty dotyczą natomiast tego, iż nie stwarza ona możliwości korekcji trójpłaszczyznowej oraz nie stwarza warunków do wspomagania zwiększonej korekcji napięciem mięśniowym. Nie stanowi ona wiec dobrego sposobu na
kształtowanie „gorsetu mięśniowego” w warunkach korekcji wady i nie wpływa też znacząco na kształtowanie nawyku prawidłowej postawy.
Metodę te wykorzystuje się w każdym wieku, choć zalecana jest raczej dla dzieci młodszych. Z racji stosowania pozycji odciążających i znacznych możliwości oddziaływania hiperkorekcyjnego, elementy metody Klappa są ciągle chętnie wykorzystywane w ramach szerszych programów postępowania korekcyjnego.
System ćwiczeń Klappa miał jeszcze tę wartość historyczną, że w ortopedii przyczynił się do ostatecznego zarzucenia długotrwałego unieruchomienia gorsetem gipsowym stosowanego w leczeniu idiopatycznych skolioz. Zatem system ten wprowadzał czynne ruchy wykonywane siłami chorego przy wyzyskiwaniu zalet pozycji horyzontalnej, które według Klappa i jego zwolenników charakteryzują:
a) odciążenie kręgosłupa przez wyeliminowanie szkodliwego działania siły ciężkości na jego krzywiznę,
b) ułatwienie korekcji przez zmniejszenie napięcia mięśni grzbietu,
c) wydatny w tej pozycji zakres ruchów kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i szyjnym,
d) korzystne warunki do oddychania i pracy układu krążenia.
Sposób wykonywania ćwiczeń:
W systemie ćwiczeń Klappa wyróżnia się 5 zasadniczych faz:
1.Pozycja wyjściowa – powinna być możliwie stabilna przy małym napięciu mięśni.
2. Faza przygotowawcza – ćwiczący ustala odpowiednie stawy (izometryczny skurcz
mięśni) inne ulegają rozluźnieniu.
3. Wykonywanie ruchu – przemieszczenie odpowiednich odcinków ciała.
4. Pozycja końcowa – przyjęcie zaplanowanego ułożenia ciała (hiperkorekcja w
segmentach ze zmianami).
5. Faza odpoczynkowa – rozluźnienie mięśni i pogłębione oddechy.
W ośrodkach wad postawy – opierających leczenie wyłącznie na tym systemie – spotykało się dzieci, które zdarły niejedne ochraniacze na kolanach i dłoniach a skolioza nie ustępowała. Metoda ta z perspektywy czasu i w miarę postępu rehabilitacji okazała się niewystarczająca.
Dziś ćwiczenia Klappa znajdują zastosowanie przy korekcji skolioz oraz wad kręgosłupa w
płaszczyźnie strzałkowej jako jedna z wielu form wszechstronnego programu działania. Nie
należy przeceniać tego rodzaju ćwiczeń, ale i nie należy całkowicie ich zaniechać
Banan
Krzysztof Piekarz
rion10
