IKSROJAP
Część artykułu który się ukazał jakiś czas temu w "Ochronie Mienia i Informacji".
ZAGROŻENIE BŚT 1 I BŚB 2, A DZIAŁANIA OCHRONNE W OCHRONIE OSÓB
„Wszystkie substancje są truciznami.
Nie ma takiej, która nie jest trucizną.
Wielkość dawki różni truciznę od lekarstwa.”
Paracelsus
Codziennie media donoszą o coraz to nowych zamachach terrorystycznych. Doniesienia prasowe pełne są informacji o tym gdzie i jakie ugrupowanie dokonało, a to zamachu bombowego, a to ostrzelało kogoś lub coś z broni palnej, a to kogoś porwało.
Mniej natomiast jest informacji na temat bio i chemoterroryzmu oraz terroryzmu jądrowego.
Bioterroryzm to bezprawne, zamierzone użycie czynników biologicznych wobec ludzi, zwierząt i roślin z zamiarem wymuszenia jakiegoś działania lub zastraszenia rządu i ludności cywilnej dla osiągnięcia celów osobistych, politycznych, społecznych lub religijnych.
Chemoterroryzm to nagłe uwolnienie do otoczenia toksycznych środków przemysłowych (TŚP), bojowych środków trujących (BŚT) lub innych niebezpiecznych materiałów chemicznych w czasie, którego nastąpiło zbiorowe zagrożenie życia, zdrowia i mienia dużej wartości lub środowiska naturalnego, występujące na znacznym obszarze.
Dużo jest też informacji o działaniach kontrterrorystycznych formacji policyjnych, wojskowych i ratowniczych. Podejście ogółu naszego społeczeństwa jest takie, że u nas to nie miało do tej pory miejsca więc już mieć nie będzie oraz, że od zapobiegania i walki z terroryzmem są specjalistyczne formacje i instytucje państwowe. Nikt nie bierze pod uwagę tego, że w momencie użycia biologicznych i chemicznych środków trujących nie będzie czasu na czekanie aż przybędzie „odsiecz” i uratuje osoby znajdujące się w rejonie skażenia. Jeżeli nie będzie na miejscu osób przeszkolonych w zakresie ratownictwa to tylko od użytego środka i warunków pogodowych zależeć będzie ilość ofiar ich stan i wielkość strefy skażenia. Tutaj kłaniają się szkolenia skierowane do społeczeństwa, które swoją wiedzę na ten temat czerpie przeważnie z lekcji Przysposobienia Obronnego w szkole. To jednak za mało.
Skoro jednak większość społeczeństwa po prostu nie pamięta jak się zachować w rejonie skażonym to może warto by było odpowiednie szkolenia specjalistyczne skierować do grupy, która z definicji ustawowej zajmuje się ochroną osób i mienia, a więc do pracowników ochrony ? Dlaczego do nich ? Otóż w obecnym czasie praktycznie większości obiektów strzegą właśnie pracownicy ochrony i oni pierwsi znajdą się w rejonie skażenia, toteż już na początkowym etapie mogliby jeżeli nie zapobiegać to przynajmniej ratować, informować, relokować czy też w ramach działań poskutkowych udzielać pierwszej pomocy. Ale do tego potrzebna jest specjalistyczna wiedza, której oni niestety nie posiadają z przyczyn takich samych jak reszta społeczeństwa.
W tym miejscu chciałbym się skupić na bardzo wąskim zakresie ochrony jakim jest ochrona osób (VIP) realizowana przez profesjonalne zespoły ochrony osobistej (komercyjnej) w warunkach podwyższonego ryzyka czy to ataku terrorystycznego czy bezpośredniego, indywidualnego ataku na osobę ochranianą.
Zamach na osobę ochranianą najczęściej kojarzy się z podłożeniem ładunku wybuchowego lub strzelaniem jednakże może też dojść do innej formy zamachu. Formy, o której w komercyjnej ochronie osobistej mało kto myśli – użycia broni chemicznej, biologicznej lub radiologicznej. Takiego typu ataku nie spodziewa się ani osoba ochraniana, ani pracownicy ochrony ani personel zarządzający operacją ochronną.
Rodzaje zagrożeń biologicznych.
Broń biologiczna to broń w której czynnikiem rażenia są mikroorganizmy chorobotwórcze, takie jak wirusy, bakterie (najczęściej w formach przetrwalnikowych), riteksje lub grzyby, a także toksyny produkowane przez niektóre mikroorganizmy i trucizny roślinne.
Broń ta charakteryzuje się:
- stosunkowo niskimi kosztami produkcji,
- dużą skutecznością
- słabą wykrywalnością w okresie początkowym,
- zazwyczaj krótkim okresem inkubacji,
- oraz możliwością rozprzestrzeniania nietypowymi środkami (np. przesyłki listowe)
W 1999 r. CDC 3 wyróżniło trzy kategorie czynników biologicznych, które potencjalnie mogą być użyte jako broń biologiczna.
BROŃ BIOLOGICZNA:
KATEGORIA A:
Patogeny wywołujące śmiertelne choroby, łatwo rozprzestrzeniające się, stanowiące poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego i w związku z tym wymagające stałego nadzoru.
- wirus ospy prawdziwej,
- wąglik,
- dżuma,
- tularemia,
- botulina,
- wirusy gorączek krwotocznych (Ebola, Marburg)
- wirus gorączki Lassa,
- wirus Junin, Mapucho i Sabial
KATEGORIA B
Czynniki wywołujące groźne choroby o umiarkowanej śmiertelności, wymagające ścisłego nadzoru.
- gorączka Q,
- brucelozy,
- nosacizna
- gronkowcowa enterotoksyna B,
- rycyna,
- alfawirusy
- sakmonella
- escherichia coli
KATEGORIA C
Nowo pojawiające się patogeny lub patogeny uzyskane na drodze
inżynierii genetycznej
- wirus Nipah,
- wirus Hanta,
- wirus żółtej febry
- wielooporne szczepy Mycobacterium tuberculosis
Osoba ochraniana może być narażona na działanie patogenów spowodowane:
- znalezieniem się w rejonie, w którym właśnie dokonano aktu bioterrorystycznego,
- celowym, bezpośrednim zamachem na osobę ochranianą,
- podróżami w niekiedy bardzo odległe zakątki naszego globu,
- znalezieniem się w rejonie katastrofy.
Sposoby ataku bioterrorystycznego
1. Drogą aerozolową
2. Za pośrednictwem żywności
3. Metodami niekonwencjonalnymi
W ramach ciekawostki podam, że produkując genetycznie modyfikowaną żywność (zmodyfikowane banany, kukurydza, sałata, itp.) można uzyskać produkty wzbogacone o nowe geny odpowiedzialne za ekspresję toksyn.
Wykorzystując ten element można zamach na osobę ochranianą rozciągnąć w czasie i odsunąć od siebie podejrzenie o jego dokonanie.
Jak łatwo zauważyć, poza celowym atakiem bronią biologiczną na osobę ochranianą, największe ryzyko dla niej stanowią podróże do odmiennych, niż nasza, stref klimatycznych.
Na podróżującego „czekają” m. in.: Bruceloza, Dżuma, Cholera, Gorączka doliny Rift, Gorączka Q, Ebola, Gronkowcowa enterotoksyna B, Kongijsko – krymska goraczka krwotoczna. Melioidoza, Salsytoksyna (STX), Tularemia, Wenezuelskie końskie zapalenie mózgu (VEE).
Pracownik ochrony osobistej winien zdawać sobie sprawę z zagrożeń jakie niosą ze sobą dla osoby ochranianej jej podróże i winien być przygotowany na te zagrożenia. Podejmując się ochrony osoby, podejmujemy się chronić ją przed wszelkimi możliwymi zagrożeniami w miarę możliwości i dostępnych środków.
Biorąc to pod uwagę w planie ochrony osoby winny się znaleźć m. in. informacje na temat zagrożeń biologicznych (choroby, zakażenia itp., akty bioterroru, możliwe katastrofy przemysłowe z możliwością skażenia biologicznego), niezbędnych szczepień i ich terminów, nietypowych zasad higieny itp.
Należy pamiętać, aby przed każdym wyjazdem skonsultować się z lekarzem specjalistą medycyny tropikalnej, na co najmniej dwa miesiące przed planowanym wyjazdem.
Do chorób najczęściej zagrażających osobie ochranianej w trakcie egzotycznych podróży, a których można uniknąć poprzez szczepienia, zaliczamy: wirusowe zapalenie wątroby typu A i B (to ostatnie 100 razy bardziej zakaźne niż HIV), żółtą febrę, tężec, polio, dur brzuszny, wściekliznę, japońskie zapalenie mózgu.
Niestety do tej pory nie wynaleziono szczepionki na malarię i aby się zabezpieczyć przed nią należy nosić odpowiednią odzież oraz przyjmować zapobiegawczo leki przeciwmalaryczne.
I jeszcze jedno nietypowe zagrożenie jakim jest legionelloza zwana także chorobą legionistów. Nasza osoba ochraniana jest zagrożona ta chorobą w .... hotelach, w których stosowane są urządzenia wytwarzające aerozol wodny (np. klimatyzacja, nawilżacze, wanny wirowe itp. Do zakażenia dochodzi droga kropelkową. Najczęstsze zachorowania zaobserwowana wśród pięćdziesięcioletnich mężczyzn palących tytoń. O tym, że legionelloza jest groźna świadczy wysoka umieralność osób nieleczonych 80 % i leczonych 10 %.
Rodzaje zagrożeń chemicznych.
Broń chemiczna to bojowe środki trujące wraz ze środkami ich przenoszenia.
BROŃ CHEMICZNA:
BOJOWE ŚRODKI TRUJĄCE
( głownie gazy lub lotne ciecze)
środki duszące
środki parzące
środki krztuszące
środki paralityczno – drgawkowe
środki halucynogenne i usypiające
TOKSYCZNE ŚRODKI CHEMICZNE POCHODZENIA PRZEMYSŁOWEGO
substancje z przewagą działania duszącego
substancje z przewagą działania ogólnotrującego
substancje o działaniu duszącym i ogólnotrującym
trucizny neurotropowe
substancje o działaniu duszącym i neurotropowym
substancje działające jak trucizny metaboliczne
środki zakłócające wymianę substancji
BOJOWE ŚRODKI POMOCNICZE
środki zapalające
lakrymatory
defolianty
zasłony dymne
Osoba ochraniana może być narażona na działanie środków trujących spowodowane:
- znalezieniem się w rejonie, w którym właśnie dokonano aktu chemoterrorystycznego,
- celowym, bezpośrednim zamachem na osobę ochranianą,
- znalezieniem się w rejonie katastrofy przemysłowej (awarii przemysłowej),
- znalezienie się w rejonie objętym lub przyległym do rejonu pożaru.
Broni chemicznej używa się w celu zatruwania organizmów poprzez wdychanie, połykanie, kontakt ze skórą lub kombinacje tych trzech sposobów.4
W tym przypadku najczęstszym zagrożeniem będzie awaria przemysłowa lub katastrofa drogowej.
Jeżeli jest się pracownikiem ochrony osobistej (zwłaszcza dotyczy to kierowców i dowódców ochrony) to niezbędną jest znajomość oznaczeń na tablicach ADR (pomarańczowa informacyjna tablica odblaskowa umieszczona na pojeździe przewożącym substancje niebezpieczne).
Przykładowa tablica ADR do oznaczenia transportu benzyny
(w liczniku określono niebezpieczeństwo w mianowniku rodzaj materiału)
Dlaczego ?
Otóż dlatego, że cyferki umieszczone na tej tablicy określają na stopień zagrożenia. Nikt nie każe się uczyć znaczenia wszystkich kodów cyfrowych z mianownika ale z jeżeli chodzi o oznaczenie niebezpieczeństwa w liczniku warto to warto je znać tym bardziej że jest ich tylko 9. Od 2 do 0 (zera). Warto też pamiętać, że podwójna cyferka w liczniku określa intensywność głównego niebezpieczeństwa, natomiast znak „X” przed numerem niebezpieczeństwa wskazuje całkowity zakaz kontaktu z wodą.
Znając zasady oznaczania ładunków w transporcie możemy unikać zagrożenia wynikającego z tego typu katastrof drogowych i przemysłowych.
Wyruszając z naszą osobą ochranianą w trasę warto zorientować się czy nasza trasa nie pokrywa się ze stałymi trasami transportów środków niebezpiecznych, jeżeli tak to wybrać inna trasę mniej niebezpieczną. Czasami jednak nie da się uniknąć poruszania się tymi samymi drogami. Wtedy warto ustalić jakie materiały są najczęściej przewożone tą trasą i zapewnić doraźne środki ochrony dla osoby ochranianej i siebie oraz środki do udzielenia ewentualnej pierwszej pomocy osobom porażonym danym środkiem.
Wydawałoby się, że sprawy oczywiste jednak mało który pracownik ochrony osobistej zwraca na to uwagę. Na szkoleniach w zakresie ochrony osobistej też raczej o tego typu zagrożeniach dla osoby ochranianej się nie mówi, a powinno się.
Mało kto zwraca też uwagę na to, że skażenie może wywołać zwykły pożar, w wyniku którego powstają wysokotoksyczne związki chemiczne. Takie sytuacje też trzeba brać pod uwagę.
Trzeba zdawać sobie sprawę również z tego że znaczna część Toksycznych Substancji Przemysłowych należy do związków łatwopalnych i wybuchowych i należy spodziewać się, że podczas wielkich katastrof praktycznie nieuniknione będą pożary, a niekiedy i wybuchy.
Pamiętać też należy, że praktycznie każda awaria chemiczna związane jest z przemieszczaniem się lotnych substancji chemicznych w postaci trującego obłoku.
Jeżeli w rejonie skażonym korzystamy z pojazdu to wyłączamy klimatyzację, nadmuch powietrza, zamykamy okna i włączamy obieg wewnętrzny powietrza. Pozostałe czynności analogicznie jak powyżej.
Pojazdy specjalne
Mówiąc o pojazdach specjalnych w ochronie biochemicznej osób nie mam na myśli pojazdów specjalistycznych czy wręcz specjalizowanych ale pojazdy, które umożliwią przeżycie i przetrwanie osób w nich siedzących w rejonie porażenia omawianymi środkami. Pojazdy takie winny posiadać niezależne systemy filtracyjne lub co bardziej wskazane samodzielne zasilanie w powietrze nieskażone z butli tlenowej, co automatycznie determinuje odpowiednią szczelność pojazdu. Jeżeli nie jesteśmy w stanie zapewnić takiego pojazdu, a prawdopodobieństwo zamachu przy użyciu BŚT lub BŚB jest stosunkowo duże powinniśmy zapewnić pełny stan oddechowych aparatów izolacyjnych na osadę pojazdu.
Pomimo posiadania takiego pojazdu w ramach jego wyposażenia winny znajdować się na pokładzie co najmniej: maski ucieczkowe, indywidualne pakiety przeciwchemiczne, oraz odzież ochronna.
Jeżeli nie posiadamy pojazdu specjalnego i poruszamy się zwykłym może nieco nawet opancerzonym pojazdem to warto przynajmniej posiadać maskę ucieczkową lub indywidualny komplet biosanitarny.
Środki ochrony osobistej osoby ochranianej i jej eskorty w kontekście zagrożeń BŚT, TSP, BŚB.
Środki ochrony osobistej dzielimy na profesjonalne, zastępcze, doraźne. Oddzielną kategoria jest indywidualny komplet biosanitarny.
Środki profesjonalne:
- maska ucieczkowa
- maska przeciwgazowa
- maska izolacyjna
- mydło dezynfekujące
- odzież ochronna
- indywidualny pakiet przeciwchemiczny
- rękawice gumowe
- buty gumowe
Środki zastępcze:
- maseczka przeciwpyłowa na twarz
- peleryna przeciwdeszczowa
- okulary przeciwpyłowe lub do pływania
- przegotowana, czysta woda
- buty gumowe
- rękawiczki lateksowe
Środki doraźne:
- owinięcie głowy ręcznikiem,
- okulary typu gogle,
- maska – tampon z kilkakrotnie złożonej gazy oraz warstwy waty w środku
Indywidualny komplet biosanitarny:
1. preparat dezynfekcyjny
2. preparat do odkażania rąk
3. specjalne mydło dezynfekcyjne
4. maska ochronna na twarz
5. rękawice lateksowe
6. okulary ochronne
Szkolenia BG w zakresie działań profilaktycznych i poskutkowych.
Jak wskazuje doświadczenie tylko nieznaczna liczba pracowników ochrony osobistej przeszła lub, co bardzie wskazane, systematycznie przechodzi specjalistyczne szkolenia w zakresie działań profilaktycznych i poskutkowych w tej materii. Niestety, możliwość wystąpienia takich zagrożeń albo nie jest w ogóle brana pod uwagę albo traktowana gorzej niż po macoszemu.
Szkolenia takie powinny być traktowane tak samo poważnie jak (też nie przez wszystkich) posługiwanie się bronią palną. Należy je podzielić na kilka etapów umożliwiających uzyskanie informacji podstawowych, a następnie poszerzanie i udoskonalanie już nabytej wiedzy. Przy czym od razu zaznaczam, że nie chodzi tu o wiedzę charakterystyczną dla osób zawodowo związanych z obroną biochemiczną, a jedynie o informacje i umiejętności praktyczne w zakresie prostej profilaktyki i działań poskutkowych, w tym o zasady bezpiecznej ewakuacji i udzielania pierwszej pomocy osobom porażonym typowymi środkami bio-chemicznymi. Znajomość tak prostych rzeczy ja sygnały alarmowe, zasady posługiwania się sprzętem z zakresu ochrony bio-chemicznej, zarówno tym profesjonalnym jak i środkami doraźnymi.
Sygnały alarmowe o skażeniach środkami chemicznymi i biologicznymi.
Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze obowiązujące na terytorium RP wprowadzone Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i właściwosci organów w tych sprawach (Dz. U. z 2006 r., nr 191, poz. 1415):
- sygnał nadawany za pomocą syren – dźwięk przerywany, modulowany,
- inne źródła dźwięków – następujące po sobie sekwencje 1 sek. dźwięku oraz 1 sek. przerwy,
- za pośrednictwem rozgłośni radiowych, stacji telewizyjnych, radiowęzłów, portali internetowych lub pojazdów wyposażonych w megafony,
- znak wizualny – znak w kolorze czarnym, najlepiej w kształcie trójkąta,
- odwołanie alarmu – ciągły dźwięk syreny trwający trzy minuty.
Przesyłki niewiadomego pochodzenia.
Na zakończenie warto przypomnieć zasady postępowania z przesyłkami niewiadomego pochodzenia. Wydawać by się mogło, że jest to sprawa oczywista w codziennej pracy osób dbających o bezpieczeństwo osoby ochranianej, jednakże jak wskazuje doświadczenie, te prozaiczne wydawać by się mogło czynności nie są prowadzone w ogóle lub są prowadzone szczątkowo.
Zatem w przypadku otrzymania jakiejkolwiek przesyłki noszącej cechy niewiadomego pochodzenia (brak nadawcy, brak adresu nadawcy, pochodzenie z miejsca, z którego nie spodziewamy się przesyłek lub od nadawcy od którego nie spodziewamy się przesyłki) lub budzącej z jakiegokolwiek powodu podejrzenia należy:
1. powstrzymać się od jej otwierania,
2. ubrać choćby podstawowe środki ochrony osobistej (np. maseczka przeciwpyłowa, okulary ochronne, kombinezon malarski, rękawice gumowe),
3. umieścić przesyłkę w grubym plastikowym worku, a worek szczelnie zamknąć np. zawiązać na supeł i okleić go taśmą klejącą),
4. umieścić worek z przesyłką w kolejnym plastikowym worku i szczelnie go zamknąć,
5. przesyłki nie przemieszczać,
6. powiadomić PSP lub Policję,
7. czekać na przyjazd odpowiednich służb ratowniczych,
8. stosować się do ich poleceń.
Co zrobić gdy jednak otwarto przesyłkę i zawiera ona podejrzaną substancję w formie stałej lub płynnej ?
W sytuacji, kiedy otwarto przesyłkę z taką zawartością należy:
1. możliwie nie naruszać jej zawartości, nie ingerować w nią, nie rozsypywać, nie przesypywać, nie przelewać, nie przemieszczać, nie dotykać, nie wdychać, nie powodować ruchów powietrza,
2. wyłączyć klimatyzatory, nawiewnice, zamknąć okna i drzwi,
3. całą zawartość umieścić w plastikowym worku lub innym pojemniku i szczelnie zamknąć,
4. dokładnie umyć ręce i twarz,
5. ubrać choćby podstawowe środki ochrony osobistej,
6. worek lub pojemnik poprzednio szczelnie zamknięty umieścić w następnym worku plastikowym i szczelnie zamknąć,
7. ponownie dokładnie umyć ręce i twarz,
8. przesyłki nie przemieszczać,
9. powiadomić PSP lub Policję,
10. czekać na przyjazd odpowiednich służb ratowniczych,
11. stosować się do ich poleceń.
Warto tu jeszcze zaznaczyć, że jeżeli działania ochronne w tym zakresie mają być prowadzone profesjonalnie to służby ochrony powinny mieć do dyspozycji oddzielne pomieszczenie do przyjmowania przesyłek tzw. pkt. kontroli przesyłek wyposażony w specjalistyczny sprzęt kontrolny oraz środki ochrony osobistej.
mgr inż. Paweł „OTIS” Pajorski
właściciel Biura Ochrony „PROTECTOR” z Krakowa,
licencjonowany pracownik ochrony fizycznej
licencjonowany pracownik zabezpieczenia technicznego,
absolwent Wydziału Strategiczno-Obronnego
(kierunek Bezpieczeństwo Narodowe)
Akademii Obrony Narodowej,
członek International Bodyguard Association,
członek Polskiego Związku Instruktorów Służb Mundurowych
Literatura:
1. Chomiczewski K., Kocik J., Szkoda M. Bioterroryzm. Zasady postępowania lekarskiego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002
2. Croddy E. Broń chemiczna i biologiczna. Raport dla obywatela, Wydwnictwo Naukowo – Techniczne, Warszawa 2003
3. Kowalczyk M., Rump S., Kołaciński Z. Medycyna katastrof chemicznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004
2. Langbein K., Skalnik C., Smolek I. Bioterroryzm, Muza S.A., Warszawa 2003
3. Prusakowski M. Bioterror. Jak nie dać się zabić, Tower Press, Gdańsk 2001
1 Bojowe Środki Trujące
2 Bojowe Środki Biologiczne
3 (ang.) Centers for Disease and Prevention – Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorób – jedna
z agencji rządu federalnego Stanów Zjednoczonych.
4 E. Croddy, C. Perez – Armendariz, J. Hart, Broń chemiczna i biologiczna. Raport dla obywatela, WNT, Warszawa 2003, str. 121.
Zmieniony przez - IKSROJAP w dniu 2012-01-14 12:43:15
ZAGROŻENIE BŚT 1 I BŚB 2, A DZIAŁANIA OCHRONNE W OCHRONIE OSÓB
„Wszystkie substancje są truciznami.
Nie ma takiej, która nie jest trucizną.
Wielkość dawki różni truciznę od lekarstwa.”
Paracelsus
Codziennie media donoszą o coraz to nowych zamachach terrorystycznych. Doniesienia prasowe pełne są informacji o tym gdzie i jakie ugrupowanie dokonało, a to zamachu bombowego, a to ostrzelało kogoś lub coś z broni palnej, a to kogoś porwało.
Mniej natomiast jest informacji na temat bio i chemoterroryzmu oraz terroryzmu jądrowego.
Bioterroryzm to bezprawne, zamierzone użycie czynników biologicznych wobec ludzi, zwierząt i roślin z zamiarem wymuszenia jakiegoś działania lub zastraszenia rządu i ludności cywilnej dla osiągnięcia celów osobistych, politycznych, społecznych lub religijnych.
Chemoterroryzm to nagłe uwolnienie do otoczenia toksycznych środków przemysłowych (TŚP), bojowych środków trujących (BŚT) lub innych niebezpiecznych materiałów chemicznych w czasie, którego nastąpiło zbiorowe zagrożenie życia, zdrowia i mienia dużej wartości lub środowiska naturalnego, występujące na znacznym obszarze.
Dużo jest też informacji o działaniach kontrterrorystycznych formacji policyjnych, wojskowych i ratowniczych. Podejście ogółu naszego społeczeństwa jest takie, że u nas to nie miało do tej pory miejsca więc już mieć nie będzie oraz, że od zapobiegania i walki z terroryzmem są specjalistyczne formacje i instytucje państwowe. Nikt nie bierze pod uwagę tego, że w momencie użycia biologicznych i chemicznych środków trujących nie będzie czasu na czekanie aż przybędzie „odsiecz” i uratuje osoby znajdujące się w rejonie skażenia. Jeżeli nie będzie na miejscu osób przeszkolonych w zakresie ratownictwa to tylko od użytego środka i warunków pogodowych zależeć będzie ilość ofiar ich stan i wielkość strefy skażenia. Tutaj kłaniają się szkolenia skierowane do społeczeństwa, które swoją wiedzę na ten temat czerpie przeważnie z lekcji Przysposobienia Obronnego w szkole. To jednak za mało.
Skoro jednak większość społeczeństwa po prostu nie pamięta jak się zachować w rejonie skażonym to może warto by było odpowiednie szkolenia specjalistyczne skierować do grupy, która z definicji ustawowej zajmuje się ochroną osób i mienia, a więc do pracowników ochrony ? Dlaczego do nich ? Otóż w obecnym czasie praktycznie większości obiektów strzegą właśnie pracownicy ochrony i oni pierwsi znajdą się w rejonie skażenia, toteż już na początkowym etapie mogliby jeżeli nie zapobiegać to przynajmniej ratować, informować, relokować czy też w ramach działań poskutkowych udzielać pierwszej pomocy. Ale do tego potrzebna jest specjalistyczna wiedza, której oni niestety nie posiadają z przyczyn takich samych jak reszta społeczeństwa.
W tym miejscu chciałbym się skupić na bardzo wąskim zakresie ochrony jakim jest ochrona osób (VIP) realizowana przez profesjonalne zespoły ochrony osobistej (komercyjnej) w warunkach podwyższonego ryzyka czy to ataku terrorystycznego czy bezpośredniego, indywidualnego ataku na osobę ochranianą.
Zamach na osobę ochranianą najczęściej kojarzy się z podłożeniem ładunku wybuchowego lub strzelaniem jednakże może też dojść do innej formy zamachu. Formy, o której w komercyjnej ochronie osobistej mało kto myśli – użycia broni chemicznej, biologicznej lub radiologicznej. Takiego typu ataku nie spodziewa się ani osoba ochraniana, ani pracownicy ochrony ani personel zarządzający operacją ochronną.
Rodzaje zagrożeń biologicznych.
Broń biologiczna to broń w której czynnikiem rażenia są mikroorganizmy chorobotwórcze, takie jak wirusy, bakterie (najczęściej w formach przetrwalnikowych), riteksje lub grzyby, a także toksyny produkowane przez niektóre mikroorganizmy i trucizny roślinne.
Broń ta charakteryzuje się:
- stosunkowo niskimi kosztami produkcji,
- dużą skutecznością
- słabą wykrywalnością w okresie początkowym,
- zazwyczaj krótkim okresem inkubacji,
- oraz możliwością rozprzestrzeniania nietypowymi środkami (np. przesyłki listowe)
W 1999 r. CDC 3 wyróżniło trzy kategorie czynników biologicznych, które potencjalnie mogą być użyte jako broń biologiczna.
BROŃ BIOLOGICZNA:
KATEGORIA A:
Patogeny wywołujące śmiertelne choroby, łatwo rozprzestrzeniające się, stanowiące poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego i w związku z tym wymagające stałego nadzoru.
- wirus ospy prawdziwej,
- wąglik,
- dżuma,
- tularemia,
- botulina,
- wirusy gorączek krwotocznych (Ebola, Marburg)
- wirus gorączki Lassa,
- wirus Junin, Mapucho i Sabial
KATEGORIA B
Czynniki wywołujące groźne choroby o umiarkowanej śmiertelności, wymagające ścisłego nadzoru.
- gorączka Q,
- brucelozy,
- nosacizna
- gronkowcowa enterotoksyna B,
- rycyna,
- alfawirusy
- sakmonella
- escherichia coli
KATEGORIA C
Nowo pojawiające się patogeny lub patogeny uzyskane na drodze
inżynierii genetycznej
- wirus Nipah,
- wirus Hanta,
- wirus żółtej febry
- wielooporne szczepy Mycobacterium tuberculosis
Osoba ochraniana może być narażona na działanie patogenów spowodowane:
- znalezieniem się w rejonie, w którym właśnie dokonano aktu bioterrorystycznego,
- celowym, bezpośrednim zamachem na osobę ochranianą,
- podróżami w niekiedy bardzo odległe zakątki naszego globu,
- znalezieniem się w rejonie katastrofy.
Sposoby ataku bioterrorystycznego
1. Drogą aerozolową
2. Za pośrednictwem żywności
3. Metodami niekonwencjonalnymi
W ramach ciekawostki podam, że produkując genetycznie modyfikowaną żywność (zmodyfikowane banany, kukurydza, sałata, itp.) można uzyskać produkty wzbogacone o nowe geny odpowiedzialne za ekspresję toksyn.
Wykorzystując ten element można zamach na osobę ochranianą rozciągnąć w czasie i odsunąć od siebie podejrzenie o jego dokonanie.
Jak łatwo zauważyć, poza celowym atakiem bronią biologiczną na osobę ochranianą, największe ryzyko dla niej stanowią podróże do odmiennych, niż nasza, stref klimatycznych.
Na podróżującego „czekają” m. in.: Bruceloza, Dżuma, Cholera, Gorączka doliny Rift, Gorączka Q, Ebola, Gronkowcowa enterotoksyna B, Kongijsko – krymska goraczka krwotoczna. Melioidoza, Salsytoksyna (STX), Tularemia, Wenezuelskie końskie zapalenie mózgu (VEE).
Pracownik ochrony osobistej winien zdawać sobie sprawę z zagrożeń jakie niosą ze sobą dla osoby ochranianej jej podróże i winien być przygotowany na te zagrożenia. Podejmując się ochrony osoby, podejmujemy się chronić ją przed wszelkimi możliwymi zagrożeniami w miarę możliwości i dostępnych środków.
Biorąc to pod uwagę w planie ochrony osoby winny się znaleźć m. in. informacje na temat zagrożeń biologicznych (choroby, zakażenia itp., akty bioterroru, możliwe katastrofy przemysłowe z możliwością skażenia biologicznego), niezbędnych szczepień i ich terminów, nietypowych zasad higieny itp.
Należy pamiętać, aby przed każdym wyjazdem skonsultować się z lekarzem specjalistą medycyny tropikalnej, na co najmniej dwa miesiące przed planowanym wyjazdem.
Do chorób najczęściej zagrażających osobie ochranianej w trakcie egzotycznych podróży, a których można uniknąć poprzez szczepienia, zaliczamy: wirusowe zapalenie wątroby typu A i B (to ostatnie 100 razy bardziej zakaźne niż HIV), żółtą febrę, tężec, polio, dur brzuszny, wściekliznę, japońskie zapalenie mózgu.
Niestety do tej pory nie wynaleziono szczepionki na malarię i aby się zabezpieczyć przed nią należy nosić odpowiednią odzież oraz przyjmować zapobiegawczo leki przeciwmalaryczne.
I jeszcze jedno nietypowe zagrożenie jakim jest legionelloza zwana także chorobą legionistów. Nasza osoba ochraniana jest zagrożona ta chorobą w .... hotelach, w których stosowane są urządzenia wytwarzające aerozol wodny (np. klimatyzacja, nawilżacze, wanny wirowe itp. Do zakażenia dochodzi droga kropelkową. Najczęstsze zachorowania zaobserwowana wśród pięćdziesięcioletnich mężczyzn palących tytoń. O tym, że legionelloza jest groźna świadczy wysoka umieralność osób nieleczonych 80 % i leczonych 10 %.
Rodzaje zagrożeń chemicznych.
Broń chemiczna to bojowe środki trujące wraz ze środkami ich przenoszenia.
BROŃ CHEMICZNA:
BOJOWE ŚRODKI TRUJĄCE
( głownie gazy lub lotne ciecze)
środki duszące
środki parzące
środki krztuszące
środki paralityczno – drgawkowe
środki halucynogenne i usypiające
TOKSYCZNE ŚRODKI CHEMICZNE POCHODZENIA PRZEMYSŁOWEGO
substancje z przewagą działania duszącego
substancje z przewagą działania ogólnotrującego
substancje o działaniu duszącym i ogólnotrującym
trucizny neurotropowe
substancje o działaniu duszącym i neurotropowym
substancje działające jak trucizny metaboliczne
środki zakłócające wymianę substancji
BOJOWE ŚRODKI POMOCNICZE
środki zapalające
lakrymatory
defolianty
zasłony dymne
Osoba ochraniana może być narażona na działanie środków trujących spowodowane:
- znalezieniem się w rejonie, w którym właśnie dokonano aktu chemoterrorystycznego,
- celowym, bezpośrednim zamachem na osobę ochranianą,
- znalezieniem się w rejonie katastrofy przemysłowej (awarii przemysłowej),
- znalezienie się w rejonie objętym lub przyległym do rejonu pożaru.
Broni chemicznej używa się w celu zatruwania organizmów poprzez wdychanie, połykanie, kontakt ze skórą lub kombinacje tych trzech sposobów.4
W tym przypadku najczęstszym zagrożeniem będzie awaria przemysłowa lub katastrofa drogowej.
Jeżeli jest się pracownikiem ochrony osobistej (zwłaszcza dotyczy to kierowców i dowódców ochrony) to niezbędną jest znajomość oznaczeń na tablicach ADR (pomarańczowa informacyjna tablica odblaskowa umieszczona na pojeździe przewożącym substancje niebezpieczne).
Przykładowa tablica ADR do oznaczenia transportu benzyny
(w liczniku określono niebezpieczeństwo w mianowniku rodzaj materiału)
Dlaczego ?
Otóż dlatego, że cyferki umieszczone na tej tablicy określają na stopień zagrożenia. Nikt nie każe się uczyć znaczenia wszystkich kodów cyfrowych z mianownika ale z jeżeli chodzi o oznaczenie niebezpieczeństwa w liczniku warto to warto je znać tym bardziej że jest ich tylko 9. Od 2 do 0 (zera). Warto też pamiętać, że podwójna cyferka w liczniku określa intensywność głównego niebezpieczeństwa, natomiast znak „X” przed numerem niebezpieczeństwa wskazuje całkowity zakaz kontaktu z wodą.
Znając zasady oznaczania ładunków w transporcie możemy unikać zagrożenia wynikającego z tego typu katastrof drogowych i przemysłowych.
Wyruszając z naszą osobą ochranianą w trasę warto zorientować się czy nasza trasa nie pokrywa się ze stałymi trasami transportów środków niebezpiecznych, jeżeli tak to wybrać inna trasę mniej niebezpieczną. Czasami jednak nie da się uniknąć poruszania się tymi samymi drogami. Wtedy warto ustalić jakie materiały są najczęściej przewożone tą trasą i zapewnić doraźne środki ochrony dla osoby ochranianej i siebie oraz środki do udzielenia ewentualnej pierwszej pomocy osobom porażonym danym środkiem.
Wydawałoby się, że sprawy oczywiste jednak mało który pracownik ochrony osobistej zwraca na to uwagę. Na szkoleniach w zakresie ochrony osobistej też raczej o tego typu zagrożeniach dla osoby ochranianej się nie mówi, a powinno się.
Mało kto zwraca też uwagę na to, że skażenie może wywołać zwykły pożar, w wyniku którego powstają wysokotoksyczne związki chemiczne. Takie sytuacje też trzeba brać pod uwagę.
Trzeba zdawać sobie sprawę również z tego że znaczna część Toksycznych Substancji Przemysłowych należy do związków łatwopalnych i wybuchowych i należy spodziewać się, że podczas wielkich katastrof praktycznie nieuniknione będą pożary, a niekiedy i wybuchy.
Pamiętać też należy, że praktycznie każda awaria chemiczna związane jest z przemieszczaniem się lotnych substancji chemicznych w postaci trującego obłoku.
Jeżeli w rejonie skażonym korzystamy z pojazdu to wyłączamy klimatyzację, nadmuch powietrza, zamykamy okna i włączamy obieg wewnętrzny powietrza. Pozostałe czynności analogicznie jak powyżej.
Pojazdy specjalne
Mówiąc o pojazdach specjalnych w ochronie biochemicznej osób nie mam na myśli pojazdów specjalistycznych czy wręcz specjalizowanych ale pojazdy, które umożliwią przeżycie i przetrwanie osób w nich siedzących w rejonie porażenia omawianymi środkami. Pojazdy takie winny posiadać niezależne systemy filtracyjne lub co bardziej wskazane samodzielne zasilanie w powietrze nieskażone z butli tlenowej, co automatycznie determinuje odpowiednią szczelność pojazdu. Jeżeli nie jesteśmy w stanie zapewnić takiego pojazdu, a prawdopodobieństwo zamachu przy użyciu BŚT lub BŚB jest stosunkowo duże powinniśmy zapewnić pełny stan oddechowych aparatów izolacyjnych na osadę pojazdu.
Pomimo posiadania takiego pojazdu w ramach jego wyposażenia winny znajdować się na pokładzie co najmniej: maski ucieczkowe, indywidualne pakiety przeciwchemiczne, oraz odzież ochronna.
Jeżeli nie posiadamy pojazdu specjalnego i poruszamy się zwykłym może nieco nawet opancerzonym pojazdem to warto przynajmniej posiadać maskę ucieczkową lub indywidualny komplet biosanitarny.
Środki ochrony osobistej osoby ochranianej i jej eskorty w kontekście zagrożeń BŚT, TSP, BŚB.
Środki ochrony osobistej dzielimy na profesjonalne, zastępcze, doraźne. Oddzielną kategoria jest indywidualny komplet biosanitarny.
Środki profesjonalne:
- maska ucieczkowa
- maska przeciwgazowa
- maska izolacyjna
- mydło dezynfekujące
- odzież ochronna
- indywidualny pakiet przeciwchemiczny
- rękawice gumowe
- buty gumowe
Środki zastępcze:
- maseczka przeciwpyłowa na twarz
- peleryna przeciwdeszczowa
- okulary przeciwpyłowe lub do pływania
- przegotowana, czysta woda
- buty gumowe
- rękawiczki lateksowe
Środki doraźne:
- owinięcie głowy ręcznikiem,
- okulary typu gogle,
- maska – tampon z kilkakrotnie złożonej gazy oraz warstwy waty w środku
Indywidualny komplet biosanitarny:
1. preparat dezynfekcyjny
2. preparat do odkażania rąk
3. specjalne mydło dezynfekcyjne
4. maska ochronna na twarz
5. rękawice lateksowe
6. okulary ochronne
Szkolenia BG w zakresie działań profilaktycznych i poskutkowych.
Jak wskazuje doświadczenie tylko nieznaczna liczba pracowników ochrony osobistej przeszła lub, co bardzie wskazane, systematycznie przechodzi specjalistyczne szkolenia w zakresie działań profilaktycznych i poskutkowych w tej materii. Niestety, możliwość wystąpienia takich zagrożeń albo nie jest w ogóle brana pod uwagę albo traktowana gorzej niż po macoszemu.
Szkolenia takie powinny być traktowane tak samo poważnie jak (też nie przez wszystkich) posługiwanie się bronią palną. Należy je podzielić na kilka etapów umożliwiających uzyskanie informacji podstawowych, a następnie poszerzanie i udoskonalanie już nabytej wiedzy. Przy czym od razu zaznaczam, że nie chodzi tu o wiedzę charakterystyczną dla osób zawodowo związanych z obroną biochemiczną, a jedynie o informacje i umiejętności praktyczne w zakresie prostej profilaktyki i działań poskutkowych, w tym o zasady bezpiecznej ewakuacji i udzielania pierwszej pomocy osobom porażonym typowymi środkami bio-chemicznymi. Znajomość tak prostych rzeczy ja sygnały alarmowe, zasady posługiwania się sprzętem z zakresu ochrony bio-chemicznej, zarówno tym profesjonalnym jak i środkami doraźnymi.
Sygnały alarmowe o skażeniach środkami chemicznymi i biologicznymi.
Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze obowiązujące na terytorium RP wprowadzone Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i właściwosci organów w tych sprawach (Dz. U. z 2006 r., nr 191, poz. 1415):
- sygnał nadawany za pomocą syren – dźwięk przerywany, modulowany,
- inne źródła dźwięków – następujące po sobie sekwencje 1 sek. dźwięku oraz 1 sek. przerwy,
- za pośrednictwem rozgłośni radiowych, stacji telewizyjnych, radiowęzłów, portali internetowych lub pojazdów wyposażonych w megafony,
- znak wizualny – znak w kolorze czarnym, najlepiej w kształcie trójkąta,
- odwołanie alarmu – ciągły dźwięk syreny trwający trzy minuty.
Przesyłki niewiadomego pochodzenia.
Na zakończenie warto przypomnieć zasady postępowania z przesyłkami niewiadomego pochodzenia. Wydawać by się mogło, że jest to sprawa oczywista w codziennej pracy osób dbających o bezpieczeństwo osoby ochranianej, jednakże jak wskazuje doświadczenie, te prozaiczne wydawać by się mogło czynności nie są prowadzone w ogóle lub są prowadzone szczątkowo.
Zatem w przypadku otrzymania jakiejkolwiek przesyłki noszącej cechy niewiadomego pochodzenia (brak nadawcy, brak adresu nadawcy, pochodzenie z miejsca, z którego nie spodziewamy się przesyłek lub od nadawcy od którego nie spodziewamy się przesyłki) lub budzącej z jakiegokolwiek powodu podejrzenia należy:
1. powstrzymać się od jej otwierania,
2. ubrać choćby podstawowe środki ochrony osobistej (np. maseczka przeciwpyłowa, okulary ochronne, kombinezon malarski, rękawice gumowe),
3. umieścić przesyłkę w grubym plastikowym worku, a worek szczelnie zamknąć np. zawiązać na supeł i okleić go taśmą klejącą),
4. umieścić worek z przesyłką w kolejnym plastikowym worku i szczelnie go zamknąć,
5. przesyłki nie przemieszczać,
6. powiadomić PSP lub Policję,
7. czekać na przyjazd odpowiednich służb ratowniczych,
8. stosować się do ich poleceń.
Co zrobić gdy jednak otwarto przesyłkę i zawiera ona podejrzaną substancję w formie stałej lub płynnej ?
W sytuacji, kiedy otwarto przesyłkę z taką zawartością należy:
1. możliwie nie naruszać jej zawartości, nie ingerować w nią, nie rozsypywać, nie przesypywać, nie przelewać, nie przemieszczać, nie dotykać, nie wdychać, nie powodować ruchów powietrza,
2. wyłączyć klimatyzatory, nawiewnice, zamknąć okna i drzwi,
3. całą zawartość umieścić w plastikowym worku lub innym pojemniku i szczelnie zamknąć,
4. dokładnie umyć ręce i twarz,
5. ubrać choćby podstawowe środki ochrony osobistej,
6. worek lub pojemnik poprzednio szczelnie zamknięty umieścić w następnym worku plastikowym i szczelnie zamknąć,
7. ponownie dokładnie umyć ręce i twarz,
8. przesyłki nie przemieszczać,
9. powiadomić PSP lub Policję,
10. czekać na przyjazd odpowiednich służb ratowniczych,
11. stosować się do ich poleceń.
Warto tu jeszcze zaznaczyć, że jeżeli działania ochronne w tym zakresie mają być prowadzone profesjonalnie to służby ochrony powinny mieć do dyspozycji oddzielne pomieszczenie do przyjmowania przesyłek tzw. pkt. kontroli przesyłek wyposażony w specjalistyczny sprzęt kontrolny oraz środki ochrony osobistej.
mgr inż. Paweł „OTIS” Pajorski
właściciel Biura Ochrony „PROTECTOR” z Krakowa,
licencjonowany pracownik ochrony fizycznej
licencjonowany pracownik zabezpieczenia technicznego,
absolwent Wydziału Strategiczno-Obronnego
(kierunek Bezpieczeństwo Narodowe)
Akademii Obrony Narodowej,
członek International Bodyguard Association,
członek Polskiego Związku Instruktorów Służb Mundurowych
Literatura:
1. Chomiczewski K., Kocik J., Szkoda M. Bioterroryzm. Zasady postępowania lekarskiego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002
2. Croddy E. Broń chemiczna i biologiczna. Raport dla obywatela, Wydwnictwo Naukowo – Techniczne, Warszawa 2003
3. Kowalczyk M., Rump S., Kołaciński Z. Medycyna katastrof chemicznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004
2. Langbein K., Skalnik C., Smolek I. Bioterroryzm, Muza S.A., Warszawa 2003
3. Prusakowski M. Bioterror. Jak nie dać się zabić, Tower Press, Gdańsk 2001
1 Bojowe Środki Trujące
2 Bojowe Środki Biologiczne
3 (ang.) Centers for Disease and Prevention – Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorób – jedna
z agencji rządu federalnego Stanów Zjednoczonych.
4 E. Croddy, C. Perez – Armendariz, J. Hart, Broń chemiczna i biologiczna. Raport dla obywatela, WNT, Warszawa 2003, str. 121.
Zmieniony przez - IKSROJAP w dniu 2012-01-14 12:43:15
Przystoi aby Ojczyzna droższa nam była niz my sami sobie.
Krzysztof Piekarz
