DawidJar
Witam,
Napisałem ost na forum u Sławka Ambroziaka art o wątrobie i niektórych suplementach, które ją wspierają, wykazując przy tym różnorodne działanie. Ponieważ nie każdy tam zagląda wrzucę go i tutaj.
Wątroba jest drugim największym narządem ciała, który odpowiada za szereg funkcji.
Są to między innymi:
1. Magazynowanie substancji niezbędnych do funkcjonowania organizmu. Należy wymienić takie substancje jak; glikogen, kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, cholesterol, witaminy A, D
i B12 oraz apoferrytynę.
2. Przemiany metaboliczne licznych związków - metabolizm (ich synteza i degradacja) białek, węglowodanów, tłuszczu oraz bilirubiny, a także inaktywacja lub modyfikacja hormonów endogennych. Utrzymywanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi poprzez procesy glikogenezy, glikolizy, glikogenolizy, glukoneogenezy.
3.Odtruwanie organizmu poprzez filtrację wchłanianych związków z przewodu pokarmowego, wychwytywanie związków powstających w tkankach poza układem pokarmowych (detoksykacja amoniaku), detoksykacja leków i ksenobiotyków.
4. Wytwarzanie żółci niezbędnej do prawidłowego przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz synteza cholesterolu, regulacja przepływu krwi w dorzeczu żyły wrotnej oraz regulacja na objętości krwi krążącej.
5. Funkcja immunologiczna i termoregulacyjna.
Bez jej prawidłowego działania organizm nie może prawidłowo funkcjonować, a żaden sportowiec nie osiągnie maksymalnych rezultatów.
Czynnikami, które w negatywy sposób oddziałują na ten narząd są między innymi:
- wirusy
- leki (np.: sterydy, tetracykliny, leki przeciwzapalne i przeciwbólowe)
- alkohol
- toksyny
- nieodpowiednia dieta (niedobór (białko) lub nadmiar składników odżywczych, a także witamin i minerałów)
- nadmierne otłuszczenie organizmu.
Czynniki te są przyczyną wielu chorób wątroby takich jak; marskość, żółtaczka, stany zapalne, w tym przewlekłe stany zapalne różnego pochodzenia. Mogą one doprowadzić do wielu zaburzeń pracy organizmu. Jako przykład bardzo istotny dla sportowców ( i nie tylko) można podać zaburzenie metabolizmu wątrobowego. W przypadku białek niedobór produkcji albuminy przez wątrobę pogarsza lub uniemożliwia transport wielu substancji, które są wiązane przez to białko. Istotne jest również upośledzenie syntezy glutationu, tauryny, czy glutaminy oraz niedostateczna detoksykacja amoniaku.
Zaburzony metabolizm węglowodanów może doprowadzić do nietolerancji glukozy, nawet przy podwyższonym lub prawidłowym stężeniu insuliny oraz zaburzeń syntezy glikogenu.
Upośledzona zostaje też funkcja odtruwająca wątroby. Zaburzenia w procesach utleniania, redukcji, hydroksylacji, dezaminacji i metylacji powodują niemożność właściwej detoksykacji i wydalania leków, co przyczynia się do dalszych zaburzeń pracy organizmu.
Stan patogenny wątroby ma bardzo istotny wpływ na hormony. Niewydolność tego narządu może przyczyniać się do ginekomastii, poprzez wzrost stężenia estradiolu i prolaktyny, przy jednoczesnym spadku stężenia androgenów, może dojść do zaniku jąder, czy impotencji, czy nawet bezpłodności(u kobiet i mężczyzn).
Biorąc pod uwagę mnogość funkcji oraz znaczenie wątroby należy zadbać o jej prawidłowe funkcjonowanie i profilaktykę. Z pewnością odpowiednio skomponowana i przemyślana dieta oraz suplementacja dadzą pozytywny wpływ jeśli chodzi o działanie, czy regenerację tego bardzo ważnego narządu. Dalsza część tego artykułu będzie poświęcona właśnie suplementacji mającej na celu ochronę oraz regenerację wątroby.
Preparaty roślinne
Cynara scolymu jest rośliną wieloletnia osiągającą do 2 metrów wysokości. Naturalnie występuje w Afryce Północnej, Europie Południowej oraz na Wyspach Kanaryjskich. Właściwości lecznicze przypisuje się substancjom występującym w liściach i szczytowych pędach. Zakres stosowania preparatów opartych o ekstrakty z karczocha jest szeroki i obejmuje leczenie stanów zapalnych pęcherzyka żółciowego, przewodów żółciowych, w niewydolności wątroby, kamicy żółciowej oraz w zaburzeniach przemiany tłuszczowej.
Leczniczy wpływ mają substancje takie jak: kwasy; chlorogenowy, neo- i krypto-chlorogenowy oraz cynaryna (kwas 1,5-dikawoilo-chinowy), której przypisuje się najmocniejsze działanie lecznicze względem wątroby. Ważnymi związkami są też pochodne flawnou: luteolina i jej 7-O-glukopiranozyd - cynarozyd.
Karczoch zwyczajny jest rośliną gruntownie przebadaną, a więc właściwości lecznicze tej rośliny są poparte licznymi badaniami.
Jednym z pierwszych udokumentowanych działań jest działanie żółciopędne, a także ułatwienie przepływu żółci w drogach żółciowych oraz obniżenie poziomu lipidów i cholesterolu we krwi. Taki przebieg działania jest tym silniejszy im wyższa jest dawka kwasów kawoilochinowych. Ponad to związki te zapobiegają stłuszczeniom wątroby, serca, nerek. Protekcyjny wpływ na wątrobę uzasadnia się też przez wpływ wyciągów z karczocha na stymulację procesów odtruwających organizmu i eliminację szkodliwych metabolitów. Efekt obniżenia cholesterolu następuje na skutek zahamowania biosyntezy tego związku
w wątrobie, głównymi substancjami, które się do tego przyczyniały były; luteolina i cynarozyd. Luteolina ponadto hamuje efekt biosyntezy cholesterolu wywoływany przez insulinę. Kolejnym działaniem zapobiegającym chorobą krążenia jest funkcja antyoksydacyjna karczocha, a w szczególności flawonoidów; luteoliny i cynarozydu. Substancje te nie tylko wymiatają wolne rodniki, ale także mają zdolność do protekcji mechanizmów antyoksydacyjnych. Działania te przyczyniają się do ochrony przed negatywymi właściwościami ox-LDL, ale i jego powstawaniu, co zmniejsza ryzyko miażdżycy i skutki tego schorzenia. Na tym jednak działanie protekcyjne układu krążenia się nie kończy. Dowiedziono bowiem, że cynarozyd i luteolina podwyższają aktywność mediatora eNOS, co przyczynia się syntezy NO. Cynaryna i kwas chlorogenowy nie wykazują tej właściwości. Tlenek azotu wytwarzany przez syntezę typu śródbłonkowego (eNOS) stanowi ważny czynnik przeciwzakrzepowy i przeciwmiażdżycowy układu naczyniowego; jest silnym wazodilatorem biorącym udział w kontrolowaniu ciśnienia krwi.
Wyciąg z karczocha ma również działanie przeciwskurczowe, główna substancją aktywną w tym zakresie jest cynaropikryna, wykazująca relaksacyjny wpływ na mięśnie gładkie. Takie funkcje potwierdzają koncepcję stosowania wyciągów z karczocha w przypadku zaburzeń żołądkowo - jelitowych.
Karczoch (ziele i pędy) wykazuje bardzo szeroki wachlarz działań. Od protekcyjnego wpływu na wątrobę po ochronę układu naczyniowego. W różnych badaniach poprawę
w funkcjonowaniu organizmu zaobserwowano po około 6 tyg. przyjmowania preparatów. Co ważne karczoch wykazuje synergizm z sylimaryną, kurkumą (kurkuminą). Warte jednak odnotowania jest to, że w przypadku karczocha nie wszystkie substancje czynne wykazują szerokie spektrum działań, o ile cynaryna sprawdza się najlepiej w przypadku wątroby i dróg żółciowych, to nie wykazuje już znaczącego działania na układ krążenia.
Silybum marianum, czyli ostropest plamisty jest jedną z pierwszych roślin stosowanych w hepatoterapii. Jest również jedną z najlepiej przebadanych roślin, mimo to nowe badania donoszą o jej nowych właściwościach. Preparaty oparte o ekstrakty i wyciągi z ostropest są też najpopularniejszymi na świecie jeśli chodzi o choroby wątroby. Surowcem
są nasiona ostropestu.
Substancje czynne ostropestu to mieszanina 4 flawonolignanów; sylibina, izosylibina, sylidianina i sylikrystyna, określanych ogólną nazwą sylimaryny. Głównym składnikiem aktywnym jest sylibina, stanowi ona około 60 - 70% substancji czynnych i występuje w postaci 2 diastereoizomerów A i B.
Suplementy diety oraz leki oparte na ostropeście zawierają najczęściej od 70 do 80% sylimaryny.
Podobnie jak w przypadku Karczocha, preparaty oparte o ostropest również charakteryzują się bardzo szerokim spektrum działań. Są to; działanie cytoprotekcyjne, nie tylko na wątrobę, regeneracyjne na hepatocyty oraz ochronne w stosunku do alkoholu, mykotoksyn, paracetamolu, toksycznych zw. nieorganicznych, czy toksyn zawartych w muchomorze sromotnikowym. Dalsze właściwości to; działanie przeciwolnorodnikowe i antyoksydacyjne ( stabilizowanie i ochrona błon komórkowych wątroby poprzez hamowanie peroksydacji lipidów i w konsekwencji zniszczeniem przez wolne rodniki) oraz zdolność hamowania i modulowania czynności transporterów leku, P-gluko-protein, receptorów estrogennych, receptorów jądrowych. Poza tym działa żółciopędnie i żółciotwórczo, przeciwzapalnie, lipotropowo, rozkurczowo, rozwalniająco, obniża stężenie cholesterolu we krwi, hamuje wytrącanie blaszek miażdżycowych, redukuje kumulację kolagenu w wątrobie chroniąc ją przed zwłóknieniem i marskością, pobudza translację w komórkach wątroby, zapobiega wytrącaniu się złogów i kamieni żółciowych, wpływ na skład jakościowy i ilościowy łoju.
Do stosunkowo nowych właściwości sylimaryny przypisuje się funkcje przeciwnowotworowe, chemo, kardio i neuroprotekcyjne. Aktywność przeciwnowotworową potwierdzono w wielu badaniach w przypadku nowotworów skóry, prostaty, płuc, CNS, nerek, czy trzustki. Najczęściej to działanie tłumaczy się, dzięki funkcjom przeciwwolnorodnikowych i cytoprotekcyjnym sylimaryny oraz hamowaniu angiogenezy. Szczególnie skuteczne wydaje się być działanie przeciwko nowotworom prostaty. Ważne, nie tylko w przypadku chorób nowotworowych , ale i w codziennym życiu jest oddziaływanie immunostymulujące wyciągów z ostropestu plamistego. Powyższy efekt przypisuje się podwyższeniu proliferacji limfocytów oraz połączony jest ze wzrostem interferonu γ i interleukin IL-4 i IL-10 w MLC.
Wiele badań potwierdza skuteczność i bezpieczeństwo stosowania sylimaryny nawet przez bardzo długi okres czasu(41 miesięcy). W przypadku aktywności biologicznej ważne jest pochodzenie surowca (jak w przypadku wielu surowców leczniczych, pozytywne właściwości wykazują preparaty otrzymane z roślin rosnących w swoim naturalnym, pierwotnym środowisku) oraz proces technologiczny, gdyż mają one wpływ na zawartość i stosunek poszczególnych flawonolignanów i diastereoizomerów.
Problem jaki dotyczy sylimaryny, jest jej stosunkowo niska biodostępność. Jest słabo rozpuszczalna w wodzie, co może być problemem np.; podczas podawania dożylnego. Istnieją sposoby zwiększania biodostępności sylimaryny np.; przez jej glikozylację, czy otrzymywanie dehydropochodnych, co zwiększa rozpuszczalność w środowisku lipofilnym. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się być tworzenie kompleksów sylimaryny z fosfatydylocholiną. Taki kompleks (fitosom), nie tylko charakteryzuje się wyższą biodostępnością, ale także jego działanie hepatoochronne.
Skuteczna dawka sylimaryny wynosi od 200 do 400mg na dobę, jednakże wielu naukowców mówi o konieczności długiego (nawet 6 miesięcy) stosowania wyciągów z ostropestu plamistego w celu nasycenia sylimaryną.
Bez wątpienia preparaty oparte o sylimarynę są godne polecenia w leczeniu chorób wątroby, czy w celach protekcyjnych nie tylko tego narządu. Wielofunkcyjność wyciągów z ostropestu plamistego może być bardzo cenna, np.; podczas stosowania dopingu,
czy w okresie regeneracyjnym po cyklu.
Ostryż (kurkuma), a dokładniej kłącze ostryżu jest surowcem bogatym w bardzo cenną substancję - kurkuminę (diferuilomatan) (kurkuma zawiera około 2% kurkuminoidów, w tym kurkuminy). Poza tym surowiec jest bogaty w kwas ferulowy i olejki eteryczne
(około 5%). Kurkumina ma silne działanie żółciopędne, żółciotwórcze i przeciwzapalne. Poza tym jest przeciwutleniaczem, działa przeciwnowotworowo. Usprawnia trawienie poprzez pobudzenie wydzielania śliny, soków; żołądkowego, jelitowego i trzustkowego. Wykazano również działanie przeciwbakteryjne i antywirusowe kurkuminy. Poza tym kurkumina obniża poziom cukru we krwi oraz cholesterolu.
Problemem w stosowaniu kurkuminy jest bardzo niska biodostępność w stosowaniu doustnym (przy stosowaniu 2 gramów, tylko śladowe ilości przedostają się do krwi). Podawanie pozajelitowe znacznie zwiększa jej aktywność. Innym rozwiązaniem jest podawanie kurkuminy wraz z piperyną, która zwiększa przyswajalność kurkuminy około 2000 razy. Innym rozwiązaniem jest mikronizacja, która zwiększa biodostępność o około 8 razy, co wydaje się być niedostateczne. Jeszcze jednym rozwiazaniem jest tworzenie kompleksu fosfatydylocholiny wraz z kurkuminą, który zwiększa przyswajalność i aktywność kurkuminy.
Rozsądne wydaje się być zatem stosowanie preparatów opartych o kurkumę w połączeniu z piperyną. Inną opcją może być np.; stosowanie alkoholowych roztworów (kurkumina dobrze rozpuszcza się w alkoholu).
Lecytyna (fosfatydylocholina) jest to substancja zbudowana z dwóch kwasów tłuszczowych, glicerolu, fosforanu i choliny. Działa protekcyjnie na wątrobę (dzięki cholinie) chroniąc przed marskością i stłuszczeniem, poprawia przepływ i funkcje żółci oraz zapobiega kamicy żółciowej, zmniejsza stężenie trójglicerydów i cholesterolu we krwi, ułatwia metabolizm tłuszczów pokarmowych i jest prekursorem acetylocholiny. Skuteczna dawka to kilka do kilkunastu gramów na dobę ( 1 do 2 gramów choliny).
Wyżej wymienione i opisane substancje / rośliny nie są jedynymi, które wykazują pozytywny wpływ na wątrobę oraz inne narządy, funkcje organizmu. Należą jednak do grupy najlepiej przebadanych i opisanych. Ich dobra kompozycja i umiejętne zastosowanie (oraz odpowiedni dobór z preparatów dostępnych na rynku) z pewnością da pozytywny wpływ dla zdrowia oraz pozwoli uniknąć przykrych konsekwencji chorób wątroby.
Napisałem ost na forum u Sławka Ambroziaka art o wątrobie i niektórych suplementach, które ją wspierają, wykazując przy tym różnorodne działanie. Ponieważ nie każdy tam zagląda wrzucę go i tutaj.
Wątroba jest drugim największym narządem ciała, który odpowiada za szereg funkcji.
Są to między innymi:
1. Magazynowanie substancji niezbędnych do funkcjonowania organizmu. Należy wymienić takie substancje jak; glikogen, kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, cholesterol, witaminy A, D
i B12 oraz apoferrytynę.
2. Przemiany metaboliczne licznych związków - metabolizm (ich synteza i degradacja) białek, węglowodanów, tłuszczu oraz bilirubiny, a także inaktywacja lub modyfikacja hormonów endogennych. Utrzymywanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi poprzez procesy glikogenezy, glikolizy, glikogenolizy, glukoneogenezy.
3.Odtruwanie organizmu poprzez filtrację wchłanianych związków z przewodu pokarmowego, wychwytywanie związków powstających w tkankach poza układem pokarmowych (detoksykacja amoniaku), detoksykacja leków i ksenobiotyków.
4. Wytwarzanie żółci niezbędnej do prawidłowego przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz synteza cholesterolu, regulacja przepływu krwi w dorzeczu żyły wrotnej oraz regulacja na objętości krwi krążącej.
5. Funkcja immunologiczna i termoregulacyjna.
Bez jej prawidłowego działania organizm nie może prawidłowo funkcjonować, a żaden sportowiec nie osiągnie maksymalnych rezultatów.
Czynnikami, które w negatywy sposób oddziałują na ten narząd są między innymi:
- wirusy
- leki (np.: sterydy, tetracykliny, leki przeciwzapalne i przeciwbólowe)
- alkohol
- toksyny
- nieodpowiednia dieta (niedobór (białko) lub nadmiar składników odżywczych, a także witamin i minerałów)
- nadmierne otłuszczenie organizmu.
Czynniki te są przyczyną wielu chorób wątroby takich jak; marskość, żółtaczka, stany zapalne, w tym przewlekłe stany zapalne różnego pochodzenia. Mogą one doprowadzić do wielu zaburzeń pracy organizmu. Jako przykład bardzo istotny dla sportowców ( i nie tylko) można podać zaburzenie metabolizmu wątrobowego. W przypadku białek niedobór produkcji albuminy przez wątrobę pogarsza lub uniemożliwia transport wielu substancji, które są wiązane przez to białko. Istotne jest również upośledzenie syntezy glutationu, tauryny, czy glutaminy oraz niedostateczna detoksykacja amoniaku.
Zaburzony metabolizm węglowodanów może doprowadzić do nietolerancji glukozy, nawet przy podwyższonym lub prawidłowym stężeniu insuliny oraz zaburzeń syntezy glikogenu.
Upośledzona zostaje też funkcja odtruwająca wątroby. Zaburzenia w procesach utleniania, redukcji, hydroksylacji, dezaminacji i metylacji powodują niemożność właściwej detoksykacji i wydalania leków, co przyczynia się do dalszych zaburzeń pracy organizmu.
Stan patogenny wątroby ma bardzo istotny wpływ na hormony. Niewydolność tego narządu może przyczyniać się do ginekomastii, poprzez wzrost stężenia estradiolu i prolaktyny, przy jednoczesnym spadku stężenia androgenów, może dojść do zaniku jąder, czy impotencji, czy nawet bezpłodności(u kobiet i mężczyzn).
Biorąc pod uwagę mnogość funkcji oraz znaczenie wątroby należy zadbać o jej prawidłowe funkcjonowanie i profilaktykę. Z pewnością odpowiednio skomponowana i przemyślana dieta oraz suplementacja dadzą pozytywny wpływ jeśli chodzi o działanie, czy regenerację tego bardzo ważnego narządu. Dalsza część tego artykułu będzie poświęcona właśnie suplementacji mającej na celu ochronę oraz regenerację wątroby.
Preparaty roślinne
Cynara scolymu jest rośliną wieloletnia osiągającą do 2 metrów wysokości. Naturalnie występuje w Afryce Północnej, Europie Południowej oraz na Wyspach Kanaryjskich. Właściwości lecznicze przypisuje się substancjom występującym w liściach i szczytowych pędach. Zakres stosowania preparatów opartych o ekstrakty z karczocha jest szeroki i obejmuje leczenie stanów zapalnych pęcherzyka żółciowego, przewodów żółciowych, w niewydolności wątroby, kamicy żółciowej oraz w zaburzeniach przemiany tłuszczowej.
Leczniczy wpływ mają substancje takie jak: kwasy; chlorogenowy, neo- i krypto-chlorogenowy oraz cynaryna (kwas 1,5-dikawoilo-chinowy), której przypisuje się najmocniejsze działanie lecznicze względem wątroby. Ważnymi związkami są też pochodne flawnou: luteolina i jej 7-O-glukopiranozyd - cynarozyd.
Karczoch zwyczajny jest rośliną gruntownie przebadaną, a więc właściwości lecznicze tej rośliny są poparte licznymi badaniami.
Jednym z pierwszych udokumentowanych działań jest działanie żółciopędne, a także ułatwienie przepływu żółci w drogach żółciowych oraz obniżenie poziomu lipidów i cholesterolu we krwi. Taki przebieg działania jest tym silniejszy im wyższa jest dawka kwasów kawoilochinowych. Ponad to związki te zapobiegają stłuszczeniom wątroby, serca, nerek. Protekcyjny wpływ na wątrobę uzasadnia się też przez wpływ wyciągów z karczocha na stymulację procesów odtruwających organizmu i eliminację szkodliwych metabolitów. Efekt obniżenia cholesterolu następuje na skutek zahamowania biosyntezy tego związku
w wątrobie, głównymi substancjami, które się do tego przyczyniały były; luteolina i cynarozyd. Luteolina ponadto hamuje efekt biosyntezy cholesterolu wywoływany przez insulinę. Kolejnym działaniem zapobiegającym chorobą krążenia jest funkcja antyoksydacyjna karczocha, a w szczególności flawonoidów; luteoliny i cynarozydu. Substancje te nie tylko wymiatają wolne rodniki, ale także mają zdolność do protekcji mechanizmów antyoksydacyjnych. Działania te przyczyniają się do ochrony przed negatywymi właściwościami ox-LDL, ale i jego powstawaniu, co zmniejsza ryzyko miażdżycy i skutki tego schorzenia. Na tym jednak działanie protekcyjne układu krążenia się nie kończy. Dowiedziono bowiem, że cynarozyd i luteolina podwyższają aktywność mediatora eNOS, co przyczynia się syntezy NO. Cynaryna i kwas chlorogenowy nie wykazują tej właściwości. Tlenek azotu wytwarzany przez syntezę typu śródbłonkowego (eNOS) stanowi ważny czynnik przeciwzakrzepowy i przeciwmiażdżycowy układu naczyniowego; jest silnym wazodilatorem biorącym udział w kontrolowaniu ciśnienia krwi.
Wyciąg z karczocha ma również działanie przeciwskurczowe, główna substancją aktywną w tym zakresie jest cynaropikryna, wykazująca relaksacyjny wpływ na mięśnie gładkie. Takie funkcje potwierdzają koncepcję stosowania wyciągów z karczocha w przypadku zaburzeń żołądkowo - jelitowych.
Karczoch (ziele i pędy) wykazuje bardzo szeroki wachlarz działań. Od protekcyjnego wpływu na wątrobę po ochronę układu naczyniowego. W różnych badaniach poprawę
w funkcjonowaniu organizmu zaobserwowano po około 6 tyg. przyjmowania preparatów. Co ważne karczoch wykazuje synergizm z sylimaryną, kurkumą (kurkuminą). Warte jednak odnotowania jest to, że w przypadku karczocha nie wszystkie substancje czynne wykazują szerokie spektrum działań, o ile cynaryna sprawdza się najlepiej w przypadku wątroby i dróg żółciowych, to nie wykazuje już znaczącego działania na układ krążenia.
Silybum marianum, czyli ostropest plamisty jest jedną z pierwszych roślin stosowanych w hepatoterapii. Jest również jedną z najlepiej przebadanych roślin, mimo to nowe badania donoszą o jej nowych właściwościach. Preparaty oparte o ekstrakty i wyciągi z ostropest są też najpopularniejszymi na świecie jeśli chodzi o choroby wątroby. Surowcem
są nasiona ostropestu.
Substancje czynne ostropestu to mieszanina 4 flawonolignanów; sylibina, izosylibina, sylidianina i sylikrystyna, określanych ogólną nazwą sylimaryny. Głównym składnikiem aktywnym jest sylibina, stanowi ona około 60 - 70% substancji czynnych i występuje w postaci 2 diastereoizomerów A i B.
Suplementy diety oraz leki oparte na ostropeście zawierają najczęściej od 70 do 80% sylimaryny.
Podobnie jak w przypadku Karczocha, preparaty oparte o ostropest również charakteryzują się bardzo szerokim spektrum działań. Są to; działanie cytoprotekcyjne, nie tylko na wątrobę, regeneracyjne na hepatocyty oraz ochronne w stosunku do alkoholu, mykotoksyn, paracetamolu, toksycznych zw. nieorganicznych, czy toksyn zawartych w muchomorze sromotnikowym. Dalsze właściwości to; działanie przeciwolnorodnikowe i antyoksydacyjne ( stabilizowanie i ochrona błon komórkowych wątroby poprzez hamowanie peroksydacji lipidów i w konsekwencji zniszczeniem przez wolne rodniki) oraz zdolność hamowania i modulowania czynności transporterów leku, P-gluko-protein, receptorów estrogennych, receptorów jądrowych. Poza tym działa żółciopędnie i żółciotwórczo, przeciwzapalnie, lipotropowo, rozkurczowo, rozwalniająco, obniża stężenie cholesterolu we krwi, hamuje wytrącanie blaszek miażdżycowych, redukuje kumulację kolagenu w wątrobie chroniąc ją przed zwłóknieniem i marskością, pobudza translację w komórkach wątroby, zapobiega wytrącaniu się złogów i kamieni żółciowych, wpływ na skład jakościowy i ilościowy łoju.
Do stosunkowo nowych właściwości sylimaryny przypisuje się funkcje przeciwnowotworowe, chemo, kardio i neuroprotekcyjne. Aktywność przeciwnowotworową potwierdzono w wielu badaniach w przypadku nowotworów skóry, prostaty, płuc, CNS, nerek, czy trzustki. Najczęściej to działanie tłumaczy się, dzięki funkcjom przeciwwolnorodnikowych i cytoprotekcyjnym sylimaryny oraz hamowaniu angiogenezy. Szczególnie skuteczne wydaje się być działanie przeciwko nowotworom prostaty. Ważne, nie tylko w przypadku chorób nowotworowych , ale i w codziennym życiu jest oddziaływanie immunostymulujące wyciągów z ostropestu plamistego. Powyższy efekt przypisuje się podwyższeniu proliferacji limfocytów oraz połączony jest ze wzrostem interferonu γ i interleukin IL-4 i IL-10 w MLC.
Wiele badań potwierdza skuteczność i bezpieczeństwo stosowania sylimaryny nawet przez bardzo długi okres czasu(41 miesięcy). W przypadku aktywności biologicznej ważne jest pochodzenie surowca (jak w przypadku wielu surowców leczniczych, pozytywne właściwości wykazują preparaty otrzymane z roślin rosnących w swoim naturalnym, pierwotnym środowisku) oraz proces technologiczny, gdyż mają one wpływ na zawartość i stosunek poszczególnych flawonolignanów i diastereoizomerów.
Problem jaki dotyczy sylimaryny, jest jej stosunkowo niska biodostępność. Jest słabo rozpuszczalna w wodzie, co może być problemem np.; podczas podawania dożylnego. Istnieją sposoby zwiększania biodostępności sylimaryny np.; przez jej glikozylację, czy otrzymywanie dehydropochodnych, co zwiększa rozpuszczalność w środowisku lipofilnym. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się być tworzenie kompleksów sylimaryny z fosfatydylocholiną. Taki kompleks (fitosom), nie tylko charakteryzuje się wyższą biodostępnością, ale także jego działanie hepatoochronne.
Skuteczna dawka sylimaryny wynosi od 200 do 400mg na dobę, jednakże wielu naukowców mówi o konieczności długiego (nawet 6 miesięcy) stosowania wyciągów z ostropestu plamistego w celu nasycenia sylimaryną.
Bez wątpienia preparaty oparte o sylimarynę są godne polecenia w leczeniu chorób wątroby, czy w celach protekcyjnych nie tylko tego narządu. Wielofunkcyjność wyciągów z ostropestu plamistego może być bardzo cenna, np.; podczas stosowania dopingu,
czy w okresie regeneracyjnym po cyklu.
Ostryż (kurkuma), a dokładniej kłącze ostryżu jest surowcem bogatym w bardzo cenną substancję - kurkuminę (diferuilomatan) (kurkuma zawiera około 2% kurkuminoidów, w tym kurkuminy). Poza tym surowiec jest bogaty w kwas ferulowy i olejki eteryczne
(około 5%). Kurkumina ma silne działanie żółciopędne, żółciotwórcze i przeciwzapalne. Poza tym jest przeciwutleniaczem, działa przeciwnowotworowo. Usprawnia trawienie poprzez pobudzenie wydzielania śliny, soków; żołądkowego, jelitowego i trzustkowego. Wykazano również działanie przeciwbakteryjne i antywirusowe kurkuminy. Poza tym kurkumina obniża poziom cukru we krwi oraz cholesterolu.
Problemem w stosowaniu kurkuminy jest bardzo niska biodostępność w stosowaniu doustnym (przy stosowaniu 2 gramów, tylko śladowe ilości przedostają się do krwi). Podawanie pozajelitowe znacznie zwiększa jej aktywność. Innym rozwiązaniem jest podawanie kurkuminy wraz z piperyną, która zwiększa przyswajalność kurkuminy około 2000 razy. Innym rozwiązaniem jest mikronizacja, która zwiększa biodostępność o około 8 razy, co wydaje się być niedostateczne. Jeszcze jednym rozwiazaniem jest tworzenie kompleksu fosfatydylocholiny wraz z kurkuminą, który zwiększa przyswajalność i aktywność kurkuminy.
Rozsądne wydaje się być zatem stosowanie preparatów opartych o kurkumę w połączeniu z piperyną. Inną opcją może być np.; stosowanie alkoholowych roztworów (kurkumina dobrze rozpuszcza się w alkoholu).
Lecytyna (fosfatydylocholina) jest to substancja zbudowana z dwóch kwasów tłuszczowych, glicerolu, fosforanu i choliny. Działa protekcyjnie na wątrobę (dzięki cholinie) chroniąc przed marskością i stłuszczeniem, poprawia przepływ i funkcje żółci oraz zapobiega kamicy żółciowej, zmniejsza stężenie trójglicerydów i cholesterolu we krwi, ułatwia metabolizm tłuszczów pokarmowych i jest prekursorem acetylocholiny. Skuteczna dawka to kilka do kilkunastu gramów na dobę ( 1 do 2 gramów choliny).
Wyżej wymienione i opisane substancje / rośliny nie są jedynymi, które wykazują pozytywny wpływ na wątrobę oraz inne narządy, funkcje organizmu. Należą jednak do grupy najlepiej przebadanych i opisanych. Ich dobra kompozycja i umiejętne zastosowanie (oraz odpowiedni dobór z preparatów dostępnych na rynku) z pewnością da pozytywny wpływ dla zdrowia oraz pozwoli uniknąć przykrych konsekwencji chorób wątroby.
Krzysztof Piekarz
