Środki i metody dopingu, których stosowanie przez sportowców jest zakazane wg. Komisji Medycznej MKOL 1993 r.
1. Klasy środków dopingujących
A. Środki pobudzające ( stymulanty )
Np. amfetamina, kokaina, efedryna i inne pochodne związki
B. Narkotyczne środki przeciwbólowe
Np. Morfina, petydyna, i inne podobne związki
C. Środki anaboliczne
1.Steroidy anaboliczno - androgenie,
np. nandrolon, stanozolol, testosteron i inne pochodne związki
2.Inne środki anaboliczne:
Beta-2 andrenomimetyki ( beta-2 agoniści ),
np. klenbuterol i inne podobne związki
D. Środki moczopędne ( diuretyki )
Np. furosemid, hydrochlorotiazyd, tiamateren i inne podobne związki
E. Hormony peptydowe i inne pochodne
Np. Hormon wzrostu, ACH, gonadotropina, erytropoetyna i inne podobne preparaty
2. Metody dopingu
A. Doping krwią ( oraz erytropoetyną )
B. Manipulacje farmakologiczne ( probenecid, epitestosteron ), chemiczne i fizyczne
3. Środki, których stosowanie podlega ograniczeniom
A. Alkohol
B. Marihuana
C. Środki znieczulające miejscowo
D. Kortykosteroidy ( z wyjątkiem leków stosowanych miejscowo )
E. Beta - adrenolityki ( beta - blokery ),
np. acebutolol, atenolol, propanolol i inne podobne związki
W kulturystyce oraz w sportach siłowych najczęstszymi używanymi preparatami są : Steroidy anaboliczno - androgenie, środki moczopędne oraz hormony peptydowe i ich pochodne.
1.Steroidy anaboliczno - androgenne
Jak działają steroidy anaboliczno - androgenne ?
Steroidy anaboliczno - androgenne są syntetycznymi związkami pochodnymi naturalnego hormonu męskiego testosteronu. Wywołują one dwojaki efekt zarówno na organizm kobiet, jak i mężczyzn:
1) androgeny, tzn. nasilający cechy męskie ( maskulinizacja ), jak np. pogrubienie brzmienia głosu, porost włosów na ciele i twarzy, oraz u mężczyzn - rozwój wewnętrznych i zewnętrznych narządów płciowych i hamowanie cech kobiecych;
2) anaboliczny, tzn. stymulujący przyswajanie białka i przyrost masy mięśniowej i męską budowę ciała.
Obu tych efektów nie można oddzielić od siebie. Dlatego każdy lek z tej klasy środków wykazuje w mniejszym lub większym stopniu oba te działania.
Jakie niekorzystne następstwa mogą spowodować ?
Nadużywanie steroidów anaboliczno - anrogennych powoduje bardzo niekorzystne konsekwencje zdrowotne zarówno u kobiet jak i mężczyzn Do objawów chorobowych występujących u osób długotrwale przyjmujących te leki należą:
- zaburzenia psychiczne prowadzące do napadów agresji, zaburzeń osobowości, depresji ( próby samobójcze ).
- choroby wątroby,
- przyśpieszenie zmian miażdżycowych w naczyniach serca i mózgu ( zawały serca i zatory mózgowe ),
- zmiany skórne,
- częstsze zerwania ścięgien,
- nowotwory wątroby i płuc
- przerosty gruczołu krokowego
- zmiany zakrzepowe żył
Ponadto wywołują one ( niekiedy trwały ) ogromny wpływ na funkcje narządów płciowych:
U KOBIET
- zanik gruczołów sutkowych,
- zaburzenie lub brak miesiączki
- bezpłodność
- maskulinizacja: obniżenie brzmienia głosu, owłosienie męskie, przerost łechtaczki, męska budowa ciała
U MĘŻCZYZN
- powiększenie gruczołów sutkowych,
- zaburzenia spermatogenezy - tworzenia plemników ( oligospermia lub azoospermia, tzn. sperma zawiera mało plemników lub są one martwe),
- zanik jąder
- bezpłodność
- impotencja
Przykłady niektórych steroidów anaboliczno - androgennych
Boldenon
Mesterolon
Metandienon
Nandrolon
Stanozolol
Testosteron
Beta-2 andrenomimetyki ( beta-2 agoniści )
Należą do nich beta - 2 adrenomimetyki ( beta - 2 agoniści ), np. klenbuterol, salbutamol. Są to środki stosowane w leczeniu dychawicy oskrzelowej. Przyjmowane w dużych dawkach mają działanie anaboliczne i lipolityczne ( zmniejszenie tkanki tłuszczowej ). Sportowcy chorzy na astmę mogą używać wymienione leki wyłącznie w formie inhalacji ( aerozolu ).
Jakie niekorzystne następstwa mogą spowodować ?
Do najpoważniejszych skutków ubocznych , które mogą wywoływać beta - 2 adrenomimetyki, należy zaburzenie rytmu serca i pojawienie się nagłych skurczów komorowych powodujących utratę przytomności, a niekiedy, po większych dawkach, nawet zgon.
2.Środki moczopędne - „diuretyki"
Środki moczopędne zwiększają wydalanie wody i sodu z organizmu. Dlatego znajdują zastosowanie w terapii różnych stanów chorobowych przebiegających z zatrzymaniem płynów ustrojowych. Obniżają również ciśnienie tętnicze krwi.
W sporcie środki te stosuje się głownie z trzech powodów:
1) w celu szybkiego zmniejszenia masy ciała ( w dyscyplinach, w których obowiązują kategorie wagowe.
2) w kulturystyce w celu uzyskania pożądanej „rzeźby mięśni"
3) w celu szybkiego wydalenia z moczem innych środków dopingujących
Jakie niekorzystne następstwa mogą spowodować ?
Niekontrolowane stosowanie środków moczopędnych prowadzi do zaburzenia równowagi elektrolitowej ( obniżenie poziomu sodu, potasu, magnezu ) i objętości krwi w organizmie oraz powoduje następujące objawy chorobowe:
- nagły spadek ciśnienia tętniczego krwi
- zaburzenia rytmu serca
- zawroty głowy i omdlenia
- kurcze mięśniowe
- bóle głowy i nudności
- nagły zgon ( przedawkowanie diuretyku przez kulturystów )
Przykłady niektórych leków moczopędnych
Amiloryd
Furosemid
Hydrochlorotiazyd
Triamaten
Spironolakton
3.Hormony peptydowe i ich pochodne
Jak działa hormon wzrostu?
Do hormonów peptydowych należy m.in. hormon wzrostu ( HGH ). Jest to hormon naturalny, wytwarzany przez przysadkę mózgową. Jego zasadniczą funkcją jest utrzymanie prawidłowego rozwoju organizmu.
Hormon ten stosuje się w leczeniu zaburzeń wzrostu ( karłowatości ). Od 1985 r. preparaty tego hormonu otrzymywane są syntetycznie.
Hormon ten zwiększa przyswajanie aminokwasów i syntezę białka ( działanie anaboliczne ) oraz nasila lipolizę ( co prowadzi do zmniejszenia tkanki tłuszczowej ).
Jakie niekorzystne następstwa zdrowotne może spowodować ?
Podawanie preparatów tego hormonu młodym, zdrowym osobom może powodować nadmierny wzrost - gigantyzm. U osób dorosłych obserwuje się objawy tzw. akromegalii, czyli przerostu niektórych części ciała ( rąk, nóg, i in. ).
Do innych groźnych następstw zdrowotnych stosowania hormonu wzrostu należą:
- zmiany chorobowe mięśni
- nadciśnienie tętnicze
- zapalenie nerwów
- cukrzyca
- przerost narządów, np. wątroby, serca, nerek,
- choroby serca
UWAGA Hormony wzrostu dostępne na „czarnym rynku" mogą być zakażone wirusami: HIV, wszczepiennego zapalenia wątroby typu B i choroby Creutzfeldta - Jakoba ( powodującej powolne zmiany degeneracyjne mózgu ).
Masa, jest masa.