Badanie American Clearwater Osteoarthritis Study, realizowane od 1988 roku, koncentruje się na wpływie stylu życia na osteoartrozę. Jednym z segmentów tego wieloletniego projektu jest analiza roli witaminy C w kontekście ryzyka i postępu tej choroby stawów. Niektóre z obserwacji opublikowano w Public Health Nutrition.
Osteoartroza - czyli co?
Osteoartroza to chroniczne schorzenie charakteryzujące się degradacją chrząstki stawowej i zmianami w strukturze kości. Jest jedną z głównych przyczyn bólu i niepełnosprawności, zwłaszcza wśród osób starszych. Etiologia choroby jest złożona i wynika z interakcji wielu czynników, takich jak starzenie się, genetyka, nadwaga, urazy i niewłaściwe obciążenia stawów. Ze względu na wieloczynnikową naturę osteoartrozy, strategie leczenia często są złożone i muszą obejmować zarówno zmiany w stylu życia, jak i interwencje farmakologiczne.
Witamina C a kości i stawy
Witamina C, czyli kwas askorbinowy, jest kluczowym elementem w procesie biosyntezy kolagenu, białka strukturalnego obecnego w skórze, ścięgnach, więzadłach i chrząstce, ale też w mięśniach czy naczyniach krwionośnych. Jest to kofaktor (wspomagacz) enzymów odpowiedzialnych za przetwarzanie aminokwasów w kolagen.
Niedobór witaminy C może prowadzić do nieprawidłowego przetwarzania i w konsekwencji do produkcji słabszych włókien kolagenowych, co ma wpływ na zdrowie tkanki łącznej, w tym stawów.
Badanie witaminy C w kontekście osteoartrozy
W badaniu, o którym mowa była we wstępie, naukowcy skupili się na wpływie suplementacji witaminą C na ryzyko wystąpienia osteoartrozy w stawie kolanowym. Aby zminimalizować wpływ innych zmiennych, badacze wykluczyli z próby m.in. osoby stosujące multiwitaminy. Ostatecznie, w grupie badawczej znalazło się 866 osób, które na początku badania nie miały diagnozy osteoartrozy.
Pozostałe 157 uczestników badania miało już diagnozowaną tę chorobę. Po niemal 8 latach, 39 procent osób z grupy bez osteoartrozy rozwinęło zużycie stawu kolanowego. Oszacowane ryzyko było o 11 procent niższe wśród uczestników, którzy deklarowali stosowanie suplementów z witaminą C.
| Grupa osób | Zalecana dzienna dawka witaminy C |
| Dorośli mężczyźni i kobiety z siedzącą pracą | 90 - 200 |
| Sportowcy | 200 - 2000 |
| Osoby z cukrzycą i miażdżycą | 100 - 1000 |
| Osoby palące papierosy i pijące alkohol | 200 - 1000 |
Tabela: Typowe dawkowanie witaminy C w różnych grupach ludzi.
Witamina C w prewencji bólu kolan
Wnioski z badania sugerują, że suplementacja witaminą C może być efektywną strategią w walce z tym rosnącym problemem zdrowia publicznego, jakim są zwyrodnienia stawów. Choć optymalne dawkowanie witaminy C jest bardzo zróżnicowane, najnowsze badania sugerują, że dawki do 2000 mg/d są bezpieczne dla większości dorosłych.
Inne środki na ból stawów
Badania z różnych modeli osteoartrozy wskazują, że suplementacja hydrolizatem kolagenu może mieć pozytywny wpływ na objawy takie jak ból i sztywność stawów. Może to być związane z jego zdolnością do stymulowania produkcji kolagenu w chrząstce stawowej, co może pomóc w regeneracji uszkodzonych tkanek.
Pewne korzyści może przynieść też kwas hialuronowy. Jest on kluczowym składnikiem mazi stawowej i pełni funkcje smarujące i nawilżające. W praktyce medycznej, kwas hialuronowy jest często podawany w formie iniekcji bezpośrednio do stawu w celu łagodzenia objawów osteoartrozy.
Warto też zwrócić uwagę na kurkuminę. Jest to aktywny składnik korzenia kurkumy, znany przede wszystkim ze swoich właściwości przeciwzapalnych. Badania in vitro i na modelach zwierzęcych sugerują, że kurkumina może hamować działanie cytokin prozapalnych i enzymów niszczących chrząstkę, co może pomóc w łagodzeniu objawów osteoartrozy.
Kolejnymi, obok witaminy C, substancjami odżywczymi o dużej roli w utrzymaniu zdrowia stawów są kwasy omega-3, głównie EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy). Działają antyoksydacyjnie i wykazują właściwości przeciwzapalne. Badania kliniczne wykazały, że suplementacja kwasami omega-3 może być skuteczna w redukcji bólu i poprawie funkcji stawów u pacjentów z osteoartrozą.
Źródła:
Peregoy, J., & Wilder, F. V. (2011). The effects of vitamin C supplementation on incident and progressive knee osteoarthritis: a longitudinal study. Public health nutrition, 14(4), 709–715. https://doi.org/10.1017/S1368980010001783
Thomas, Sally et al. “What is the evidence for a role for diet and nutrition in osteoarthritis?.” Rheumatology (Oxford, England) vol. 57,suppl_4 (2018): iv61-iv74. doi:10.1093/rheumatology/key011
Pérez-Lozano, Maria-Luisa et al. “Emerging Natural-Product-Based Treatments for the Management of Osteoarthritis.” Antioxidants (Basel, Switzerland) vol. 10,2 265. 9 Feb. 2021, doi:10.3390/antiox10020265
