Nieznane działanie l-karnityny. Którą karnitynę wybrać?

L-karnityna, naturalnie występująca w organizmie ludzkim substancja pochodzenia aminokwasowego, stanowi ważny element mechanizmów energetycznych w komórkach. Jej główną funkcją jest transport kwasów tłuszczowych do mitochondriów, gdzie są one metabolizowane w celu wytworzenia energii. 

Gdzie znajdziemy L-karnitynę?

Źródła L-karnityny nie są zbyt zróżnicowane, gdyż znaleźć ją można głównie w produktach mięsnych.  Dostępna jest również w różnych suplementach diety, takich jak forma wolna l-karnityny, czy formy winianu i acetylo-l-karnityny. Każda z tych form ma swoje unikalne właściwości i potencjalne zastosowania terapeutyczne. Jedna porcja wołowiny, która jest najbogatszym jej źródłem, zawiera do 120 mg.

Standardowe zastosowania l-karnityny

Największą popularnością preparaty z l-karnityną cieszą się wśród osób dążących do poprawy sylwetki i / lub stanu zdrowia. Dzięki temu, że uczestniczy ona w przetwarzaniu tłuszczy w energię, może pośrednio usprawnić proces redukcji masy ciała, a także wspomóc kontrolę poziomu trójglicerydów i cholesterolu.

Naukowcy dowiedli, że l-karnityna nie działa tylko w mięśniach, ale odgrywa również dużą rolę w mózgu. Coraz więcej wskazuje na to, że skuteczny metabolizm kwasów tłuszczowych może mieć udział zarówno w regulacji funkcji kognitywnych, jak i nastroju.

Wpływ na płodność i ogólny stan zdrowia

Badań naukowych na temat działania l-karnityny przybywa. W ostatnich latach dowiedziono np. korzystnego jej wpływu na męską płodność. W przeglądzie badań z września 2023 roku zespół badaczy wykazał również, że l-karnityna działać może przeciwzapalnie. Substancji przeciwzapalnych o szerokim spektrum działania poszukuje się dziś, aby przeciwdziałać szeregowi chorób metabolicznych i psychicznych.

Nowe spojrzenie na l-karnitynę – przegląd badań

Ostatnie badania naukowe poszerzają zrozumienie roli L-karnityny w kształtowaniu ogólnego stanu zdrowia. Wyniki najnowszego przeglądu sugerują, że suplementacja L-karnityną może obniżać poziomy wskaźników stanu zapalnego, takich jak CRP (białko C-reaktywne), czy regulować poziomy cytokin wydzielanych przez komórki układu odpornościowego.

Szczególnie ważne jest to w kontekście chorób, w których zapalenie jest mechanizmem patologicznym, takich jak cukrzyca typu 2, choroby serca, zaburzenia autoimmunologiczne i niektóre rodzaje nowotworów. Obniżenie wskaźników stanu zapalnego, a także aktywacji enzymów wątrobowych, może być szczególnie wyraźne u osób z BMI (body mass index) większym, niż 25, czyli z nadwagą.

Tabela 1. Uśredniony wpływ l-karnityny na wskaźniki stanu zapalnego*, stresu oksydacyjnego** i enzymy wątrobowe*** po 12 tygodniach suplementacji

Konsekwencje przewlekłego stanu zapalnego

Niekontrolowane i długotrwałe stany zapalne są jednymi z głównych czynników ryzyka wielu schorzeń. Działają na niekorzyść układu odpornościowego i są ściśle powiązane z rozwijającymi się chorobami przewlekłymi. Ostatecznie, mogą one znacząco wpłynąć na jakość i długość życia.

Niekontrolowany stan zapalny w organizmie jest jednym z głównych czynników ryzyka zarówno najpowszechniejszych, jak i najcięższych schorzeń. Może prowadzić do poważnych chorób serca i układu krążenia, takich jak miażdżyca, zawały serca i udary mózgu.

Jest również związany z zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak insulinooporność, co może z kolei skutkować wystąpieniem cukrzycy typu 2. Przewlekły stan zapalny często współwystępuje z chorobami układu immunologicznego, w tym chorobami autoimmunologicznymi takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń czy choroby tarczycy.

Przewlekły stan zapalny zwiększa również ryzyko uszkodzenia DNA i aktywacji szlaków onkogennych, czyli procesu rozwoju nowotworów. Istnieją również dowody wskazujące na to, że cząsteczki związane ze stanem zapalnym mogą przenikać do mózgu, co czyni je czynnikiem ryzyka zaburzeń neurologicznych, takich jak depresja, choroba Alzheimera i Parkinsona. Stan zapalny wpływa również na układ pokarmowy, prowadząc do chorób takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, czy choroba Leśniowskiego-Crohna.

Dodatkowo obserwuje się związek stanów zapalnych z otyłością, gdyż negatywnie wpływają na hormony regulujące apetyt. Przewlekły stan zapalny jest również powiązany z różnymi zaburzeniami skórnymi, w tym łuszczycą i egzemą. Może także wpłynąć na układ endokrynny, prowadząc do zaburzeń hormonalnych, które wpływają na płodność, funkcje seksualne. Przewlekły stan zapalny skutkuje zazwyczaj chronicznym zmęczeniem, spadkiem wydolności i ogólnej jakości życia.

Suplementacja różnymi formami karnityny

Standardowa dawka wolnej l-karnityny oscyluje w zakresie od 750 mg do 3000 mg dziennie. W kontekście sportowym czy terapeutycznym, wartości te mogą być podnoszone, jednak pod kontrolą specjalisty. Forma wolna zazwyczaj pojawia się w suplementach wieloskładnikowych, czy napojach energetyzujących.

Winian L-karnityny to forma karnityny specjalnie zoptymalizowana pod kątem przyswajania z przewodu pokarmowego i biodostępności dla komórek mięśniowych. Typowe dawkowanie wynosi od 500 mg do 2500 mg dziennie, zazwyczaj w 1 lub 2 porcjach w ciągu dnia.

Acetylo-L-karnityna (ALCAR) to forma L-karnityny, która ze względu na swoją zdolność do przenikania przez barierę krew-mózg, znajduje szerokie zastosowanie w kontekście zdrowia neurologicznego. Dawkowanie ALCAR mieści się między 250 mg, a 2000 mg dziennie, wyższe dawki mogą być bardziej przydatne w dni z wysokim poziomem obciążenia wysiłkiem fizycznym i / lub umysłowym.

Tabela 2. Przeciętne dawkowanie różnych form l-karnityny. 

Środki wspomagające efekty karnityny

Kwasy omega-3 (EPA i DHA), witamina D3, kurkumina, probiotyki i maślan sodu mogą pośrednio wzmacniać przeciwzapalne działanie l-karnityny. EPA i DHA wpływają na błony komórkowe, modulują odpowiedź immunologiczną i redukują produkcję zapalnych cytokin. Witamina D3 reguluje aktywację komórek odpornościowych, a także uczestniczy w pracy układów nerwowego i hormonalnego.

Polecamy również: Najlepsze L-karnityna - jaką L-karnitynę wybrać?

Kurkumina należy do silnych antyoksydantów roślinnych i chroni komórki przed wolnymi rodnikami wyciszając niektóre mechanizmy powstawania stanów zapalnych. Probiotyki i maślan sodu wpływają na równowagę mikrobioty i funkcję bariery jelitowej, co ma duże znaczenie w prawidłowym przyswajaniu i wykorzystaniu l-karnityny przez organizm, a także regulacji odpowiedzi zapalnej.

Źródła:

Rastgoo, S., Fateh, S. T., Nikbaf-Shandiz, M., Rasaei, N., Aali, Y., Zamani, M., Shiraseb, F., & Asbaghi, O. (2023). The effects of L-carnitine supplementation on inflammatory and anti-inflammatory markers in adults: a systematic review and dose-response meta-analysis. Inflammopharmacology, 10.1007/s10787-023-01323-9. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s10787-023-01323-9