Witaminy pełnią niezliczone funkcje, których nie sposób jest uzyskać za pomocą innych związków. Ich działanie rzutuje na codzienne samopoczucie, prewencję chorób, a niekiedy również terapię różnych schorzeń. Przykładowym związkiem z grupy witamin, który oddziałuje na wiele układów w organizmie jednocześnie, jest kobalamina, czyli witamina B12. Warto dowiedzieć się, jak w najprostszy i najbardziej efektywny sposób dostarczyć ją do organizmu w dawkach zaspokajających zapotrzebowanie nawet osób o dużych wymaganiach.
Na co wpływa witamina B12?
Kobalamina, czyli ostatnia w uporządkowaniu numerycznym witamina z grupy B, jest rozpuszczalna w wodzie i znana jest z oddziaływania na układy: krwiotwórczy i krwionośny oraz nerwowy i odpornościowy. Swoją rolę w kształtowaniu zdrowia zaznacza już od pierwszych etapów rozwoju płodu i potrzebna jest do utrzymania sprawności w procesach starzenia się.
Witamina B12 wpływ na prawidłową morfologię krwi wywiera poprzez udział w produkcji hemoglobiny. Obniżony poziom kobalaminy, który towarzyszy zaburzeniom aktywności czynnika wewnętrznego odpowiedzialnego za jej absorpcję, prowadzi do niedokrwistości złośliwej, która często objawia się osłabieniem, zaburzeniami równowagi, mrowieniem i drętwieniem kończyn, czy problemami żołądkowymi.
Ochronną wobec serca i naczyń krwionośnych (również w mózgu) funkcję witamina B12 pełni dzięki udziałowi w metabolizmie homocysteiny. Nadmiary tego związku naukowcy wiążą z wyższym ryzykiem wystąpienia schorzeń sercowo-naczyniowych i ciężkiego przebiegu udaru.
Niedobory witaminy B12 u kobiet w ciąży mogą prowadzić do zaburzeń rozwoju mózgu i przedwczesnego urodzenia, czego konsekwencją jest osłabienie pamięci czy funkcji motorycznych. Co więcej, kobalamina ważną rolę odgrywa w produkcji mieliny, czyli ochronnej otoczki nerwów, która bierze udział w przewodzeniu sygnałów nerwowych.
Kobalamina wpływ wywiera również na układ odpornościowy. Zaniżone jej poziomy prowadzić mogą do osłabienia aktywności limfocytów i ograniczyć funkcje komórek NK (natural killer), które uczestniczą we wczesnym wykrywaniu i zwalczaniu nowotworów.
Jakie są źródła witaminy B12?
Niedobory witaminy B12 obserwuje się najczęściej w regionach słabo i średnio rozwiniętych gospodarczo. Przyczyną tego są niskie obserwowane poziomy spożycia pokarmu pochodzenia zwierzęcego, głównie nabiału i mięs. W krajach rozwiniętych problematyczna wydaje się być w tym kontekście dieta wegańska, chociaż powszechnie dostępnych jest coraz więcej produktów roślinnych wzbogacanych kobalaminą. Warto zaznaczyć, że w warunkach głębokiego niedoboru witaminy B12, czy zaburzeń jej wchłaniania, samo zbilansowanie diety za pomocą żywności może być niewystarczające i zazwyczaj sięgnąć należy po suplementację.
Kiedy i jak stosować witaminę B12?
Włączenie preparatu z witaminą B12 do diety rozważyć powinien każdy, kto od dłuższego czasu nie spożywał mięs i podrobów, ryb i owoców morza, mleka i przetworów mlecznych, czy jaj, a dodatkowo odczuwa objawy związane z deficytami tego związku. Suplementację powinno się zastosować, szczególnie gdy poziom tego związku w osoczu jest niższy, niż 150 pg/ml, a dodatkowo we krwi występuje wysoki poziom kwasu metylomalonowego (MMA; metabolitu witaminy B12) oraz homocysteiny, jednak warto to skonsultować z lekarzem. Formą kobalaminy o największej aktywności biologicznej jest metylokobalamina. Stosując ją w formie kropel, wystarczy zastosować połowę sugerowanej przez producentów porcji (1 – 2 krople = 100 – 200 µg), aby zaspokoić zapotrzebowanie nawet osób na dietach roślinnych. U osób ze zdiagnozowanymi zaburzeniami wchłaniania witaminy B12 sięga się po 2–3 krotnie większe dawki lub po iniekcje domięśniowe.
Jakub Wiącek - Neurobiolog i Dietetyk
