Odchudzanie jest ściśle związane z wprowadzeniem restrykcji kalorycznych. Dieta redukcyjna to nic innego jak planowane, stopniowe "zagładzanie" organizmu w celu zmuszenia go do poboru energii zgromadzonej w ciele (w postaci nadmiaru tkanki tłuszczowej). Musimy jeść mniej kalorii, niż wydatkujemy na co dzień, aby nasze ciało stawało się stopniowo szczupłe. Planowanie diety powinno być jednak dobrze przemyślane.
Odchudzanie bez ryzyka
Zbyt agresywne zmiany kaloryczne, diety 1000 kcal, głodówki, zbyt wysoka aktywność fizyczna w ciągu dnia, mogą mieć konsekwencje zdrowotne, jak zahamowanie cyklu miesięcznego u kobiet. W artykule poruszymy kwestie diety i menstruacji. Wskażemy na zależności, jakie powstają między odchudzaniem a okresem.
Przeczytaj także: Dieta 1200 kcal: jej skuteczność oraz skutki zdrowotne
Wpływ masy ciała na zaburzenia miesiączki
Masa ciała ma duży wpływ na regularność miesiączki u kobiet. Zaburzenia, takie jak nieregularne cykle, opóźnienia, brak lub zbyt obfite miesiączki, mogą być spowodowane przez niedowagę lub nadwagę.
U kobiet o niskiej masie ciała, zaburzenia miesiączki często wynikają z "niedoboru" tkanki tłuszczowej. Jest ona niezbędna do wydzielania hormonów potrzebnych do utrzymania regularnego cyklu miesiączkowego. U kobiet z nadwagą lub otyłością, zaburzenia cyklu często wynikają z problemów hormonalnych związanych z insulinoopornością i chorobami metabolicznymi.
Najważniejsze jest, aby utrzymać pewien balans. Prawidłowa masa ciała (optymalny poziom tkanki tłuszczowej) i zdrowy styl życia, sprzyjają regularności cykli miesięcznych. Dieta bogata w składniki odżywcze i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc utrzymać zdrową masę ciała i regulować cykle. Zbyt intensywny wysiłek w stosunku do możliwości organizmu też bywa szkodliwy.
Przyczyny braku miesiączki
Brak miesiączki, zwany także amenorrheą (j. łac.), może być spowodowany różnymi czynnikami. Zazwyczaj są to zaburzenia hormonalne, problemy z układem rozrodczym, choroby metaboliczne, stres, zmiany masy ciała, niedoborowa dieta lub zbyt duża aktywność fizyczna. Przejdźmy do szczegółów.
Najczęstsze przyczyny braku miesiączki
Zaburzenia hormonalne: brak miesiączki może być spowodowany zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak niedoczynność lub nadczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników (PCOS), zaburzenia pracy przysadki mózgowej.
Problemy z układem rozrodczym: choroby i urazy związane z układem rozrodczym, takie jak torbiele jajnika, endometrioza, urazy szyjki macicy lub zrosty w macicy.
Choroby metaboliczne: takie jak cukrzyca, choroba Addisona, zespół Cushinga lub choroby autoimmunologiczne.
Stres: długotrwały lub intensywny stres może wpłynąć na produkcję hormonów i prowadzić do zaburzeń okresu.
Zmiany masy ciała: nagła utrata masy lub nagły jej wzrost ciała może wpłynąć na produkcję hormonów i prowadzić do zaburzeń miesiączki.
Dieta i aktywność fizyczna: ekstremalne diety głodowe lub zbyt intensywna aktywność fizyczna, takie jak nadmierne treningi sportowe, mogą wpłynąć na regularność cykli miesiączkowych.
Wpływ hormonów na miesiączkę
Hormony odgrywają kluczową rolę w regulacji cyklu menstruacyjnego u kobiet. W każdym cyklu produkcja hormonów w organizmie kobiety ulega zmianom, które wpływają na pojawienie się i przebieg miesiączki. Podczas cyklu miesiączkowego produkcja hormonów estrogenu i progesteronu zachodzących w jajnikach oraz przysadce mózgowej się zmienia.
W pierwszej fazie cyklu, zwanej fazą folikularną, poziom estrogenu stopniowo rośnie. Prowadzi to do wzrostu błony śluzowej macicy (endometrium) i dojrzewania pęcherzyka jajnikowego. W tym samym czasie poziom hormonu folikulotropowego (FSH) produkowanego przez przysadkę mózgową wzrasta, co pobudza dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego.
W połowie cyklu dochodzi do owulacji, czyli pęknięcia pęcherzyka jajnikowego i uwolnienia komórki jajowej. Po owulacji poziom estrogenu maleje, a poziom progesteronu zaczyna rosnąć. Progesteron przygotowuje endometrium do implantacji zarodka, pobudza gruczoły mlekowe w piersiach oraz zmniejsza skurcze macicy, co zapobiega poronieniu.
Jeśli nie dochodzi do zapłodnienia, poziom progesteronu maleje, co powoduje złuszczenie błony śluzowej macicy i krwawienie menstruacyjne.
Niezrównoważenie hormonów, takie jak brak wystarczającej ilości estrogenu lub progesteronu, może prowadzić do zaburzeń menstruacyjnych. Zazwyczaj wtedy występuje brak miesiączki, nieregularne cykle menstruacyjne lub obfite krwawienia.
Wszelkie zaburzenia hormonalne będą więc mocno wpływać na cały proces i komplikować jego prawidłowy przebieg. Powyżej widzimy, że proces jest dość złożony i mocno uzależniony od tego, jak pracują hormony i gruczoły je wydzielające. Organizm jest dość precyzyjną machiną biologiczną i nawet niewielkie wahania hormonalne będą wpływać na procesy menstruacji.
Odchudzanie a cykl miesięczny
Odchudzanie jest jednym z najczęstszych celów, do którego dążą osoby walczące z nadwagą. Cykl miesięczny może wpływać na sposób, w jaki organizm przetwarza pożywienie i jak gromadzi tłuszcz. Jakie zatem zasady powinny kierować kobietami, które chcą schudnąć, a jednocześnie uwzględniają swoje zmieniające się potrzeby związane z cyklem?
Przede wszystkim, warto pamiętać, że każda kobieta jest inna i może mieć różne potrzeby żywieniowe w zależności od fazy cyklu.
Na przykład, w pierwszej fazie cyklu (okresie miesiączki), organizm może potrzebować więcej składników mineralnych i witamin, aby pomóc w regeneracji. W dniach przed owulacyjnych organizm może potrzebować więcej białka, aby wspomóc procesy metaboliczne.
W drugiej fazie cyklu (po owulacji), organizm może gromadzić więcej tłuszczu w celu przygotowania się do ewentualnej ciąży. W związku z tym ważne jest, aby wybierać zdrowe i niskokaloryczne produkty żywnościowe, aby unikać nadmiernego przyrostu masy ciała. Warto również zauważyć, że w tej fazie cyklu poziom estrogenów jest wciąż wysoki, co może wpłynąć na naszą zdolność do spalania tłuszczu. W tym przypadku warto zwrócić uwagę na ilość kalorii w diecie, aby poprawić swoje szanse na redukcję tłuszczu.
Oczywiście okresy te są dość krótkie i nie liczyłbym tutaj na znaczne przyspieszenie odchudzania, jednak warto mieć to na uwadze w skali całego procesu. Wiedza ta również pozwala nam na uwzględnienie momentów zastoju w redukcji, gdzie po prostu trzeba przeczekać wahania hormonalne, a co za tym idzie wahania masy ciała. Większość kobiet jest świadoma zmian w ciele, jakie powoduje miesiączką i tego, że czasem trzeba po prostu poczekać.
Brak miesiączki — wpływ na zdrowie
Brak miesiączki zazwyczaj jest objawem, a nie chorobą. Oznacza to, że zaburzenia cyklu miesiączkowego są wynikiem problemów z organizmem. Stanu tego nie należy bagatelizować i konieczne jest namierzenie przyczyny, która powoduje brak menstruacji. Wpływ braku miesiączki na zdrowie zazwyczaj powiązany jest z konsekwencjami zaburzeń hormonalnych. Najczęściej są to:
- Zmiana składu gęstości kości, ryzyko osteopenii i osteoporozy,
- Nadwaga i otyłość,
- Brak pełnego rozwoju organizmu u młodych kobiet,
- Anemia, zwłaszcza gdy przyczyną jest niedożywienie,
- Negatywny wpływ na zdrowie psychiczne.
- Triada sportsmenek
Warto również wspomnieć o zjawisku triady sportsmenek, o którym więcej przeczytasz TUTAJ. Jest to zjawisko odnoszące się do zaburzeń odżywiania, braku miesiączki oraz wystąpieniem osteoporozy. Triada sportsmenek zazwyczaj swój początek bierze w restrykcyjnej diecie, która połączona jest intensywnymi treningami.
Zjawisko to dotyka głównie kobiet, które muszą mieścić się w kategorie wagowe, czy wyglądać perfekcyjnie na scenie zawodów sylwetkowych. Jest to system naczyń połączonych, gdyż intensywny wysiłek może generować większe zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze, ale również to dieta, może być czynnikiem ograniczającym, co w konsekwencji powoduje zahamowanie miesiączki i problemy z hormonami. Wisienką na torcie jest tutaj osteoporoza.
Kobiety uprawiające sport zawodowo, zazwyczaj charakteryzuje niski poziom tkanki tłuszczowej. To jest nierozłącznie powiązane z restrykcjami dietetycznymi. Niski poziom tkanki tłuszczowej powoduje ograniczenie produkcji estrogenów. W konsekwencji kobieta nie doświadcza okresu, a gęstość tkanki kostnej maleje. Musimy tutaj wspomnieć, że dodatkowo mogą dochodzić do tego czynniki nadużywania środków farmakologicznych.
O czym należy pamiętać, gdy dojdzie do zaburzeń miesiączki?
- Sprawdź kaloryczność swojej diety. Zbyt agresywne odchudzanie może wpływać na ograniczenie okresu.
- Odchudzanie powinno być dobrze zaplanowane i przewidywać momenty wahań hormonalnych.
- Postępuj powoli i bez stresu. Zbyt duże zmiany żywieniowe i zbyt intensywne treningi mogą zaburzać cykl miesięczny.
- Wszelkie wątpliwości zdrowotne powinny być konsultowane z lekarzem specjalistą.
