Metformina jest lekiem pierwszego rzutu stosowanym w cukrzycy typu II. Nie działa ona na osoby zdrowe — ba, może je nawet zabić. Stosowanie tego środka może wywołać śmiertelną kwasicę mleczanową, jest to dobrze znany i opisany problem. W literaturze łatwo da się odnaleźć przynajmniej 722 opisy przypadków kwasicy mleczanowej związanej ze stosowaniem metforminy. W latach 1960-2000 śmiertelność przy takim powikłaniu terapii wynosiła ok. 47%, dopiero w późniejszym czasie spadła do 25%. Czy to jest mało? Co czwarty pacjent, u którego wystąpiło powikłanie, zmarł. Dawniej umierała prawie połowa!
Niestety w Internecie i klubach najważniejszym źródłem informacji są plotki oraz „porady” znajomych. Metforminę bezrefleksyjnie stosował nawet Jay Cutler, ponieważ myślał, że jest w stanie zastąpić nią insulinę. Nie jest, bo to zupełnie inny środek, o odmiennym mechanizmie działania. Kulturyści nie mają o tym pojęcia, gdyż nie studiują farmakologii i nie zapoznają się z wynikami badań naukowych. Z kolei młodzi adepci żelaznego sportu przeczytają później w Internecie, że „zawodowi kulturyści stosują metforminę” i dlatego wysnują błędny wniosek, że przynosi ona zyski w kulturystyce.
Ze zdumieniem czytam pytania o Meldonium — preparat znajdujący się na liście antydopingowej, ale o walorach kosmetycznych. Był stosowany np. przez tenisistki (najbardziej znany przykład to Maria Sharapova). Wbrew obiegowym, błędnym opiniom nie ma ani jednego dowodu na to, iż Meldonium przynosi zyski sportowcom! Jednak marketing szeptany i internetowe plotki cechuje niezwykła moc. To samo dotyczy wielu rodzajów środków antycukrzycowych o potencjale odchudzającym, np. semiglutydu (Ozempic). Stał się niezwykle modny z tego powodu, że „oni biorą, więc ja też muszę to brać”.
Jakie są skutki uboczne sięgania po metforminę?
Metformina a niedobory witaminy B12
Metformina nie tylko w krótkim czasie rozregulowuje florę bakteryjną jelit, obniża stężenie testosteronu, hamuje hipertrofię, przyrost mocy i siłę mięśni, to jeszcze ma destrukcyjny wpływ na niedobór witaminy B12 (niezwykle ważnej dla sportowców). W najgorszym wypadku może nawet zabić.
W ostatnich dziesięcioleciach autorzy kilku badań obserwacyjnych, przeglądów systematycznych i metaanaliz donosili o związku między długoterminową terapią metforminą a niedoborem witaminy B12. Dowody sugerują, że metformina zaburza stężenie witaminy B12 głównie w sposób zależny od dawki i czasu trwania terapii.
Wyniki badania kliniczno-kontrolnego przeprowadzonego w Hongkongu sugerują, że ryzyko niedoboru witaminy B12 jest związane z dawką i czasem trwania terapii metforminą. Autorzy stwierdzili, że każdy wzrost dawki metforminy o 1 g dziennie powodował prawie 3-krotne zwiększenie ryzyka rozwoju niedoboru witaminy B12.
Przekrojowe badanie przeprowadzone przez Kim i wsp. wykazało, że stosowanie metforminy przez co najmniej 6 miesięcy i w dawce ≥1500 mg dziennie może stanowić główny powód niedoboru witaminy B12.
Ryzyko niedoboru witaminy B12 w zależności od dawki:
- dawka 1000-1500 mg dziennie zwiększała ryzyko o 72%
- dawka 1500-2000 mg dziennie zwiększała ryzyko 3,34-krotnie
- dawka większa niż 2000 mg dziennie zwiększała ryzyko ponad 8,6-krotnie
Ryzyko rosło proporcjonalnie względem grupy stosującej mniej niż 1000 mg metforminy dziennie.
Podsumowanie
Nie istnieją przesłanki, by sięgać po metforminę, jeśli ktoś nie ma stwierdzonej w badaniach laboratoryjnych cukrzycy typu 2. Metformina nie działa profilaktycznie, nie zapobiega cukrzycy, nie daje żadnych zysków kulturystom, a może rozregulować ustrój i zabić.
Nie należy wierzyć we wszystkie „siłowniowe opowieści”, gdyż w większości nie bazują one na wiedzy naukowej.
Referencje:
Kajbaf F.: Mortality rate in so-called "metformin-associated lactic acidosis": a review of the data since the 1960s https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25079826/
Infante M. i in.: Long-term metformin therapy and vitamin B12 deficiency: An association to bear in mind https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8311483/
