Czy da się wrócić do normalności po testosteronie?

Użytkownicy testosteronu, nandrolonu i jego pochodnych (trenbolone, trestolone) oraz pochodnych dihydrotestosteronu (np. Masteron, Winstrol, Anavar, Oral-Turinabol, Anapolon) są narażeni na supresję (stłumienie) produkcji testosteronu endogennego, gdyż wszystkie środki hormonalne wpływają na zablokowanie osi podwzgórze-przysadka-jądra. Dzieje się tak poprzez rozmaite mechanizmy, których nie mam możliwości omówić w krótkim opracowaniu.

Należy pamiętać, iż nieliczne SAA nie są podatne na aromatyzację, poza tym bazą każdego współczesnego cyklu jest testosteron, który potrafi być przekształcony do estrogenów (głównie estradiolu). Estradiol w sprzężeniu zwrotnym hamuje podwzgórze (supresja wydzielania gonadoliberyny) i przysadkę (supresja produkcji gonadotropin: LH i FSH). Bez LH (hormonu luteinizującego) nie ma produkcji testosteronu. Ponadto hamuje wewnątrzjądrowe stężenia testosteronu, które mają znaczenie dla podtrzymania płodności.

Czy progesteron hamuje produkcję testosteronu?

Tak, wiemy, iż progesteron (i wszelkie związki z tej grupy) również potrafią hamować LH i FSH, każdy steroid w inny sposób. Najgorzej, jeśli połączy się testosteron i środek o działaniu progesteronowym, a tak się dzieje najczęściej w dopingu (np. testosteron i pochodne nandrolonu). Progesteron działa jak antyandrogen i jako antyestrogen. Nie oznacza to, iż pochodne nandrolonu są w stanie zwalczać skutki uboczne związane z aromatyzacją (wytwarzaniem estradiolu). Takie działanie progesteronu dotyczy raczej stężeń fizjologicznych estrogenów.

U mężczyzn progestageny: octan cyproteronu, octan segesteronu (Nestorone), octan noretysteronu i levonorgestrel bardzo silnie hamują stężenie testosteronu, nawet o 50% co wykazano w badaniach z 2017 r. Mogą być z powodzeniem wykorzystywane w antykoncepcji, jak widać nie tylko u kobiet. Zresztą octan cyproteronu stosuje się u mężczyzn jako antyandrogen. Poprzez działanie jako progestagen hamuje on LH, a więc produkcję testosteronu w jądrach. Hamuje on np. nadmierny popęd, bywał stosowany w raku gruczołu krokowego (np. wg Mutschlera). Takie samo działanie wykazuje levonorgestrel, jednak nie słyszałem, by ktokolwiek podawał go mężczyznom, poza zastosowaniami eksperymentalnymi.

Ile czasu zajmuje przywrócenie funkcji jąder po odstawieniu testosteronu?

Naukowcy podawali 500 mg testosterone undecanoate (TU) raz na miesiąc, przez 30 miesięcy. W cytowanym eksperymencie chodziło o maksymalne stłumienie produkcji nasienia, w celach antykoncepcyjnych. W ostatniej dekadzie wykorzystywano do tego celu testosteron i progestageny. TU jest specjalną odmianą o wolnej kinetyce.

Wystarczyło ok. 108 dni, by uzyskać skuteczność antykoncepcyjną testosteronu undecanoate (brak lub poważnie ograniczona liczba plemników). Okazało się, że tylko 4,8% mężczyzn nie uzyskało zakładanej skuteczności pod względem stłumienia wytwarzania plemników. Uzyskano wskaźnik niepowodzeń 1,1 na 100 mężczyzn. Łączny wskaźnik niepowodzeń metody wyniósł 6,1%.

Najciekawsze, iż mężczyźni odstawili testosteron i mogli wracać do normalności, bez środków typu SERM (cytrynian tamoxifenu, cytrynian klomifenu), inhibitorów aromatazy czy gonadotropiny kosmówkowej (działa jak LH, ale w trochę inny sposób).

U wszystkich poza 2 osobnikami, uzyskano powrót do wartości uznawanych za normalne. Potrzeba było na to uwaga, aż 196 dni, poza kilkunastoma mężczyznami, którzy wymagali dodatkowych kilku miesięcy.

Czy tak samo będzie po odstawieniu SAA? Niestety, nie. Dawka dopingowa to nie jest 500 mg miesięcznie, ale zwykle co najmniej 500 mg tygodniowo. Typowe jest łączenie środków o aktywności progesteronowej lub silnie aromatyzujących, co poprzez rozmaite mechanizmy hamuje oś podwzgórze-przysadka-jądra. Dlatego w terapii po cyklu konieczne jest stosowanie specjalnych leków oraz właściwego protokołu. Nie da się tak po prostu przestać brać SAA, choć rzekomo tak z dopingiem rozstał się Dorian Yates. Być może koloryzował lub mocno przerysował zaistniałą sytuację. Jest to wg mnie skrajna głupota.

Referencje:

Zitzmann M. i in. Impact of various progestins with or without transdermal testosterone on gonadotropin levels for non-invasive hormonal male contraception: a randomized clinical trial https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/andr.12328

Crosnoe L.E. Exogenous testosterone: a preventable cause of male infertility https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4708215/

Gu Y. i in. Multicenter Contraceptive Efficacy Trial of Injectable Testosterone Undecanoate in Chinese Men https://academic.oup.com/jcem/article/94/6/1910/2596558?login=false

Mutschler E. Farmakologia i toksykologia, WYDANIE III