Suplementy diety podczas ciąży: co jest bezpieczne, a co nie?

Ciąża może być jednym z najbardziej ekscytujących i szczęśliwych doświadczeń w życiu kobiety. Jednak dla niektórych przyszłych mam może to być również stresujący czas. Internet, czasopisma i reklamy zalewają kobiety poradami, jak zachować zdrowie podczas ciąży. Informacje o tym, które suplementy są bezpieczne, a które często nie, różnią się w zależności od źródła, co komplikuje sytuację.

Dlaczego warto przyjmować suplementy podczas ciąży?

Dostarczanie odpowiednich składników odżywczych jest ważne na każdym etapie życia, jednak w czasie ciąży jest to szczególnie istotne, ponieważ kobieta nie odżywia już tylko własnego organizmu, ale również rosnące w niej dziecko.

Ciąża zwiększa zapotrzebowanie na składniki odżywcze

W czasie ciąży zapotrzebowanie na makroelementy  znacznie wzrasta. Zaleca się zwiększone spożycie białka z ogólnie zalecanego 0.8 g na kg masy ciała ( zalecenia dla osób o bardzo niskiej aktywności fizycznej, bez problemów z wagą)  do ponad 1.1 g na kilogram masy ciała.

Jednak dużo bardziej, niż zapotrzebowanie na białko, węglowodany i tłuszcze, wzrasta zapotrzebowanie na mikroelementy, które obejmują witaminy, minerały i pierwiastki śladowe. Witaminy i minerały wspierają prawidłowy rozwój płodu na każdym etapie ciąży i są niezbędne do wspierania kluczowych funkcji, takich jak wzrost komórek i sygnalizacja komórkowa.

Niektóre kobiety w ciąży mogą potrzebować suplementów witaminowych i mineralnych, by wzbogacić swoją dietą.

Kiedy kobieta w ciąży potrzebuje suplementów witaminowych i mineralnych?

Gdy ma niedobory składników odżywczych: niektóre kobiety mogą potrzebować celowanych suplementów po badaniu krwi wykazującym niedobór danej witaminy lub minerału. 

Gdy cierpi na niepowściągliwe wymioty ciężarnych (Hyperemesis gravidarum): to powikłanie ciąży charakteryzuje się silnymi nudnościami i wymiotami. Może prowadzić do utraty wagi i niedoborów składników odżywczych.

Gdy stosuje ograniczenia dietetyczne: kobiety stosujące określone diety, w tym dietę wegańską, oraz osoby z nietolerancjami pokarmowymi i alergiami mogą potrzebować suplementacji witaminami i minerałami, aby zapobiec niedoborom mikroelementów.

Gdy palą: chociaż bardzo ważne jest unikanie papierosów w czasie ciąży, kobiety, które mimo to nadal palą, mają zwiększone zapotrzebowanie na określone składniki odżywcze, takie jak witamina C i kwas foliowy.

Gdy kobieta jest w ciąży bliźniaczej: kobieta w ciąży bliźniaczej ma większe zapotrzebowanie na mikroelementy. Uzupełnianie witamin i makroskładników jest często konieczne, aby zapewnić optymalne odżywianie zarówno matce, jak i jej dzieciom.

Gdy kobieta ma mutacje genetyczne, takie jak MTHFR: MTHFR to gen, który przekształca folian w formę, z której może korzystać organizm. Kobiety w ciąży z tą mutacją genu mogą wymagać suplementacji zmetylowanej formy kwasu foliowego, aby uniknąć powikłań.

Gdy kobieta stosuje złą dietę: kobiety, które wybierają produkty o niskiej zawartości składników odżywczych, mogą wymagać suplementacji witaminami i minerałami, aby uniknąć niedoborów.

Ponadto zaleca się, aby wszystkie kobiety w ciąży przyjmowały kwas foliowy oraz zestaw witamin celowany dla kobiet w ciąży.

Suplementy uważane za bezpieczne w czasie ciąży

1. Kompleks witamin prenatalnych

Witaminy prenatalne to multiwitaminy, które zostały opracowane specjalnie w celu zaspokojenia zwiększonego zapotrzebowania na mikroelementy kobiet podczas ciąży. Są przeznaczone do przyjmowania przed poczęciem oraz w czasie ciąży i laktacji. Badania obserwacyjne wykazały, że suplementacja witaminami prenatalnymi zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu. Chociaż witaminy prenatalne nie mają na celu zastąpienia zdrowej diety, mogą pomóc w zapobieganiu niedoborom żywieniowym poprzez dostarczenie dodatkowych mikroelementów.

2. Kwas foliowy

Foliany należą do grupy witamin B, które odgrywają integralną rolę w syntezie DNA, wytwarzaniu czerwonych krwinek oraz wzroście i rozwoju płodu. Zaleca się, aby kobiety w ciąży przyjmowały 600 ug kwasu foliowego, aby zmniejszyć ryzyko wad cewy nerwowej i wad wrodzonych, takich jak rozszczep podniebienia i wady serca. Chociaż odpowiednio zbilansowaną dietą można zaspokoić zapotrzebowanie na kwas foliowy, wiele kobiet nie spożywa wystarczającej ilości pokarmów bogatych w foliany, dlatego konieczna jest suplementacja. Zaleca się, aby wszystkie kobiety w wieku rozrodczym spożywały co najmniej 400 mikrogramów kwasu foliowego dziennie. Wynika to z faktu, że wiele ciąż jest nieplanowanych, a wady wrodzone z powodu niedoboru folianów mogą wystąpić bardzo wcześnie, nawet zanim większość kobiet dowie się, że jest w ciąży. Dla kobiet w ciąży, szczególnie z mutacją genetyczną MTHFR, rozsądne może być wybranie suplementu zawierającego L-metylofolan – zmetylowaną formę kwasu foliowego.

3. Żelazo

Zapotrzebowanie na żelazo znacznie wzrasta w czasie ciąży, ponieważ objętość krwi matki wzrasta o prawie 50%. Żelazo ma kluczowe znaczenie dla transportu tlenu oraz zdrowego wzrostu i rozwoju płodu, oraz łożyska. Niedokrwistość podczas ciąży wiąże się z porodem przedwczesnym, depresją matek i niedokrwistością niemowląt.

Zalecane spożycie 27 mg żelaza dziennie można osiągnąć dzięki diecie uzupełnionej przez większość witamin prenatalnych. Nie należy przyjmować więcej, niż zalecane spożycie żelaza, aby uniknąć niepożądanych skutków ubocznych. Mogą to być zaparcia, wymioty i nienormalnie wysoki poziom hemoglobiny. Chyba że zaleci inaczej lekarz prowadzący.

4. Witamina D

Ta rozpuszczalna w tłuszczach witamina jest ważna dla funkcji odpornościowej, zdrowia kości i podziału komórek. Niedobór witaminy D podczas ciąży związany jest ze zwiększonym ryzykiem cięcia cesarskiego, stanu przedrzucawkowego, przedwczesnego porodu i cukrzycy ciążowej. Obecnie zalecane spożycie witaminy D w czasie ciąży wynosi 800-1000 IU dziennie. Wielu specjalistów zaleca przyjmowanie wyższych dawek witaminy D. Należy skonsultować to z lekarzem prowadzącym.

5. Magnez

Magnez jest minerałem biorącym udział w setkach reakcji chemicznych w ciele. Odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, mięśni i nerwów. Niedobór tego minerału podczas ciąży może zwiększać ryzyko przewlekłego nadciśnienia i przedwczesnego porodu. Niektóre badania sugerują, że suplementacja magnezem może zmniejszyć ryzyko powikłań, takich jak ograniczenie wzrostu płodu i poród przedwczesny.

6. Imbir

Imbir w postaci suplementu najczęściej stosuje się w leczeniu nudności spowodowanych chorobą lokomocyjną, ciążą lub chemioterapią. Przegląd czterech badań wykazał, że imbir jest bezpieczny i skuteczny w leczeniu nudności i wymiotów wywołanych ciążą.

7. Olej z ryb

Oleje z ryb zawierają kwas dokozaheksaenowy (DHA) i kwas eikozapentaenowy (EPA). Są to dwa niezbędne kwasy tłuszczowe, które są ważne dla rozwoju mózgu płodu. Uzupełnianie DHA i EPA w czasie ciąży może przyspieszyć rozwój mózgu noworodka i zmniejszyć depresję poporodową matki.

Badania wykazały, że suplementacja kwasów DHA i EPA chroni przed porodem przedwczesnym, a także, że sprzyja rozwojowi oczu płodu. Poziomy DHA u matki są ważne dla prawidłowego rozwoju płodu, a ich suplementację uważa się za bezpieczną. 

8. Probiotyki

Wiele badań wykazało, że probiotyki można bezpiecznie przyjmować w czasie ciąży i nie stwierdzono skutków ubocznych. Ponadto kilka badań wykazało, że suplementacja probiotykami może zmniejszyć ryzyko cukrzycy ciążowej, depresji poporodowej oraz wyprysków i zapalenia skóry u niemowląt.

Suplementy, co do których należy zachować ostrożność lub je wykluczyć

1. Witamina A

Chociaż ta witamina jest niezwykle ważna dla rozwoju wzroku płodu i funkcji odpornościowych, zbyt dużo witaminy A może być szkodliwe. Wykazano, że nadmierne ilości witaminy A podczas ciąży powodują wrodzone wady u dzieci.

2. Witamina E

Chociaż witamina E jest bardzo ważna dla zdrowia, zaleca się, aby kobiety w ciąży jej nie uzupełniały. Jej suplementacja może zwiększać ryzyko bólu brzucha i przedwczesnego pęknięcia worka owodniowego.

3. Korzeń pluskwicy groniastej

Nie jest bezpiecznym przyjmowanie tego zioła podczas ciąży, ponieważ może powodować skurcze macicy, co może spowodować poród przedwczesny.

4. Gorzknik kanadyjski

Roślina ta wpływa pobudzająco na mięśnie macicy i zmusza je do skurczu. W ciąży jest to niebezpieczne, gdyż może powodować przedwczesny poród.

5. Dzięgiel chiński

Kobiety w ciąży powinny unikać tego suplementu, ponieważ może on stymulować skurcze macicy, zwiększając ryzyko poronienia.

6. Johimbina i nielegalne stymulanty

Stymulantu tego nigdy nie należy stosować podczas ciąży, ponieważ wiąże się to z niebezpiecznymi skutkami ubocznymi, takimi jak wysokie ciśnienie krwi, zawały serca i drgawki.

Kilku witamin i substancji ziołowych nie powinno przyjmować się w czasie ciąży. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem przed zażyciem suplementów.

Co warto zapamiętać i jak tę wiedzę wykorzystać?

Ciąża to czas wzrostu i rozwoju, w którym zdrowie i odżywianie są priorytetem. Chociaż wiele suplementów może być pomocne w czasie ciąży, równie wiele może powodować niebezpieczne działania niepożądane.

Pamiętaj, że suplementy nie mają na celu zastąpienia zdrowej diety i stylu życia. Mają stanowić jedynie wsparcie i uzupełnienie niedoborów. Każda kobieta w ciąży powinna uwzględnić w swojej suplementacji dobrej jakości preparat witaminowy przeznaczony dla kobiet, a także kwas foliowy, kwasy tłuszczowe omega 3 oraz witaminę D.

Źródła: https://academic.oup.com/advances/article/7/4/839S/4568693 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3415073/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3963199/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4488799/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2556992/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3218540/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21795441 https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/15648265080292S114 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4075604 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10799402 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26198451 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4171878/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5590399/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK132638/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2621042/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3056676/ https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/ https://www.cochrane.org/CD004069/PREG_vitamin-e-supplementation-pregnancy https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17085773 https://www.nccih.nih.gov/health/goldenseal https://www.nccih.nih.gov/health/yohimbe