Od wielu lat przestrzegam, iż mleko zawiera szereg hormonów, ale to wcale nie powinno być problemem. W mleku można znaleźć m.in.: prolaktynę, IGF-1, czynniki z rodziny PGE, kortykosteroidy, 5-alfa-steroidy, testosteron, progesteron, estrogeny. Teoretycznie wszystkie związki hormonalne dostarczane drogą pokarmową są utylizowane w wątrobie, co się w farmakologii nazywa efektem pierwszego przejścia (jest to bardzo ważne zjawisko w przypadku leków podawanych drogą pokarmową). 

  1. Mleko, a przedwczesne dojrzewanie
  2. Czy to obojętne dla zdrowia?
  3. Podsumowanie - wcześniejsze dojrzewanie a kwestia mleka

Dlatego leki hormonalne przeznaczone do podawania doustnego (a nie np. w formie mieszanek do iniekcji domięśniowych), muszą mieć specjalnie zbudowaną cząsteczkę, co często zwiększa toksyczność danego środka dla wątroby. Niemniej część hormonów obecnych w mleku dociera i najwyraźniej działa w tkankach, ponieważ stwierdzono, iż może przyspieszać dojrzewanie.

Mleko, a przedwczesne dojrzewanie

produkty mleczne - dojrzewanie

Od 1985 r. w Japonii dzieciom zalecano codzienne spożywanie mleka krowiego, a szczególnie zbliżającym się do wieku dojrzewania. Średnio w 1987 r. dziewczynki z Tokio miały miesiączkę w wieku 12 lat i 5 miesięcy. W 1993 r. wcześniej o 2 miesiące (w wieku 12 lat i 3 miesiące). Te ustalenia i obecne dane naukowe wskazują, że spożycie mleka krowiego może spowodować wcześniejsze dojrzewanie płciowe.

Czy to obojętne dla zdrowia?

Niestety, to nie jest obojętne dla zdrowia...

Zagrożenia związane z wczesną pierwszą miesiączką

Wczesna pierwsza miesiączka jest związana z występowaniem problemów fizycznych i psychospołecznych, w tym z lękiem i depresją, wcześniejszym rozpoczęciem współżycia seksualnego, używaniem substancji psychoaktywnych i zachowaniami samobójczymi (komentarz: duża liczba partnerów jest związana z używaniem substancji psychoaktywnych, ryzykiem rozmaitych chorób itd.).

Wyniki badań pochodzących z wielu krajów sugerują, że kobiety, które przechodzą wczesną pierwszą miesiączkę, mogą wcześniej zajść w ciążę, są narażone na choroby przenoszone drogą płciową i przemoc seksualną.

Wczesna pierwsza miesiączka może prowadzić do przedwczesnego zrośnięcia się nasadowych płytek chrzęstnych (płytek wzrostowych) i zahamowania procesu osiągania ostatecznego wzrostu, wynikającego z genetyki danej osoby.

Komentarz: zjawisko może przyspieszyć stosowanie sterydów anaboliczno-androgennych, co jest niestety, coraz częściej spotykane nawet u nastolatek.

Przechodzenie pierwszej miesiączki we wczesnym wieku prowadzi do zwiększonej częstości występowania hipercholesterolemii w wieku dorosłym, zwiększając ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca i udar mózgu. Badania wykazały również zwiększone ryzyko pojawienia się zespołu metabolicznego i cukrzycy typu 2. W skład zespołu metabolicznego wchodzą: otyłość, nadciśnienie, zaburzenia lipidowe, miażdżyca, insulinooporność (stan przedcukrzycowy), podwyższone stężenie insuliny (np. na czczo), stan prozapalny i prozakrzepowy.

W badaniach wykazano o 23% wyższe ryzyko zachorowania na raka piersi u pacjentek z wczesną pierwszą miesiączką w porównaniu z paniami, u których wystąpiła ona później. Wczesnej menarche towarzyszy otyłość typu brzusznego, a zatem wyższe stężenia krążącej insuliny, testosteronu i insulinopodobnego czynnika wzrostu 1, które działają jako czynniki wzrostowe dla tkanki sutka i prawdopodobnie wpływają na pojawianie się raka gruczołu piersiowego (jednego z najczęściej spotykanych rodzajów nowotworów).

Korzyści z wczesnej pierwszej miesiączki

Są też korzyści, wczesna miesiączka oznacza wyższą gęstość mineralną kości kręgosłupa w odcinku lędźwiowym oraz szyjki kości udowej, co może być tłumaczone przedłużoną ekspozycją na ochronne działanie endogennych estrogenów.

dojrzewanie - mleko

Komentarz: normalnie zasadnicza produkcja hormonalna u kobiet wygasa, gdy są w wieku 45-50 lat. Nie ma jednak przekonujących dowodów na to, iż podawanie hormonów jest w stanie zniwelować ryzyko dla kości (korzyści są, ale należy je rozpatrywać przez pryzmat znacząco większego ryzyka sercowo-naczyniowego, udarów itd.)

Podsumowanie - wcześniejsze dojrzewanie a kwestia mleka

Nie można wykluczyć, że dostarczanie średnich i większych ilości mleka i produktów mlecznych powoduje przedwczesne dojrzewanie, nie wszystkie badania potwierdzają tego rodzaju zależność. Niemniej w niektórych opracowaniach naukowych ryzyko wcześniejszej pierwszej miesiączki było ponad dwukrotnie wyższe dla większego spożycia mleka, ponad trzykrotnie dla wapnia, ponad dwukrotnie dla magnezu i ponad trzykrotnie dla fosforu.

Z pewnością mleko może być bronią obosieczną i należy dobrze rozważyć czy powinno być składnikiem diety osoby w wieku dojrzewania i dorosłej. Przypuszcza się, iż pobudzanie osi insulina-IGF nie jest obojętne dla wielu rodzajów nowotworów.

Referencje:

  • Amy E. Lacroix; Hurria Gondal; Karlie R. Shumway; Michelle D. Langaker. Physiology, Menarche https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470216/
  • Fahimeh Ramezani Tehrani i in. Intake of dairy products, calcium, magnesium, and phosphorus in childhood and age at menarche in the Tehran Lipid and Glucose Study https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23451261/
  • Andrea S. Wiley Milk Intake and Total Dairy Consumption: Associations with Early Menarche in NHANES 1999-2004 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3038976/
  • Sammartino i in. Osteoporosis and cardiovascular disease: benefit-risk of hormone replacement therapy https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16550729/
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.
Komentarze (0)