Gdyby ktoś płacił mi tylko 2 gr za każdym razem, gdy słyszę to pytanie, to ten artykuł pisałbym, leżąc na hamaku na Hawajach. Rzeczywistość, jest jednak trochę bardziej prozaiczna. Nie zmienia to jednak faktu, że jest to z reguły pierwsze pytanie, które słyszę od osób, którym staram się pomóc i należy do najczęściej ogólnie zadawanych pytań. Sądzę zatem, że będzie to dobry temat na artykuł. Zacznijmy zatem!
W związku z tym, że każdy z nas jest inny, każdy czytający ten artykuł będzie musiał sam odpowiedzieć sobie na poszczególne kwestie omawiane w nim. Po dogłębnej autoanalizie odpowiedzi, będzie łatwiej wybrać najlepszy dla Ciebie rodzaj diety.
Jaki jest cel zmiany obecnej diety?
Każdy z nas z innym nastawieniem podchodzi do pomysłu zmiany diety. Jedna osoba będzie chciała zredukować tkankę tłuszczową, inna planuje poprawić swoje osiągnięcia w sporcie, który uprawia. Kulturysta w sezonie masowym zapewne "poprosi" o przyrost masy mięśniowej. Osoba schorowana o dostosowanie sposobu odżywiania do terapii prowadzonej przez lekarza. A kolejna osoba chce zmienić swój niezdrowy styl odżywiania na taki, który pozwoli jej lepiej dbać o swój stan zdrowia.
Od odpowiedzi na fundamentalne pytanie zadane w tym rozdziale, zależeć będzie główny kształt diety, jej kaloryczność, teoretyczny podział makroskładników, zastosowanie specyficznych pokarmów i potraw, analogicznie wykluczenie takowych.
Jaka jest moja aktywność ruchowa?
Nieprawidłowo ustawiona dieta lub źle przestrzegana, to jeden z głównych problemów osób, które chcą zmienić swój styl odżywiania. Jednak z pewnością nie jest to jedyna przyczyna poszukiwania owej zmiany… Jako społeczeństwo poruszamy się coraz mniej. Z tego powodu wydatkujemy coraz mniej energii. To powoduje pogłębienie problemów z niewłaściwym sposobem odżywiania.
Szczera odpowiedź na pytanie z tego rozdziału pozwoli Wam skorygować teoretyczny poziom kalorii, jaki wynikał z ustaleń z poprzedniego rozdziały, czyli celu zmiany diety. Osoba o wyższym poziomie aktywności, czy to świadomie np. celowa duża aktywność ruchowa (np. Siłownia, biegi) lub praca fizyczna, będzie mogła sięgnąć po większą ilość jedzenia.
Z drugiej strony osoba, której aktywność fizyczna ogranicza się do wstania z łóżka, podejścia do komputera w celu wykonania zarobkowej pracy w trybie online, przejścia do kuchni i przygotowania posiłku, a po zakończeniu jej, przeniesienie się na sofę i oglądanie na tablecie swojego ulubionego serialu przed snem, będzie musiała, niestety, zjadać dużo mniej i to niezależnie od wybranego celu.
Jeśli odpowiedziałeś, że Twoja aktywność ruchowa jest niska, musisz sobie zadać kolejne pytanie należące do tej kategorii: Jak dalece realnie(!) jestem w stanie zwiększyć swoją codzienną/tygodniową aktywność ruchową? Zdajesz sobie zapewne sprawę, jak ważne dla naszego zdrowia, pomijam już samą możliwość zjadania większej ilości pokarmów - a jest to ogromny bonus, jest odpowiednia aktywność ruchowa.
Warto więc, przy okazji zmiany nawyków żywieniowych, spróbować zmienić niekorzystne upodobania, wynikające z siedzącego trybu życia.
Co lubię jeść?
To kolejne pytanie jest wręcz kluczowe do tego, aby zmiana sposobu odżywiania nie skończyła się po dwóch tygodniach rezygnacją i rozżaleniem. Jak wskazują bowiem analizy osób zmieniających sposób odżywiania, większość stosujących nie napotyka problemów z samą zmianą. Co więcej, są nawet w stanie uzyskać dobre efekty swojej pracy.
Główny problem leży gdzie indziej... W niemożliwości utrzymania, przez długi czas/na całe życie, zmienionego, poprawnego sposobu odżywiania. Na szczęście nie ma tylko jednego poprawnego sposobu odżywiania! Praktycznie każdą dietę można tak dopasować do konkretnej osoby, że będzie ona z radością przestrzegała jej zasad. Jednak, jeśli nie skorzystamy z dokładnej analizy tego punktu, może okazać się, że np. idąc za jakimś trendem, osoba wybierze nieodpowiedni model żywienia dla siebie.
Skrajny przypadek: osoba uwielbiająca mięso wybierze dietę wegańską. Oczywiście, może się zdarzyć tak, że pokocha ten styl żywienia, jednak pomyślmy, o ile byłoby jej łatwiej, gdyby z rozsądkiem zaplanować, w odpowiedniej ilości i formie przyrządzania, kilka potraw mięsnych w ciągu dnia/tygodnia…
Czy na coś się leczę/mam jakieś chroniczne dolegliwości?
W tym punkcie przechodzimy do uszczegółowienia wymagań dietetycznych. Jedną bowiem sprawą jest to, co lubię jeść, ale zupełnie inną sprawą może okazać się analiza punktu odpowiadająca na pytanie: Co mogę/powinienem jeść?
Istnieje wiele schorzeń czy jednostek chorobowych, które wymagają (na szczęście czasem okresowego) wyłączenia całych kategorii posiłków/produktów spożywczych. Z drugiej strony specyficzne uwarunkowania mogą wymuszać na osobie pragnącej zmienić sposób odżywiania zwiększone spożycie pewnych kategorii pokarmów.
Jeśli leczysz się na jakąś chorobę pod okiem lekarza, dopytaj, jak Twoja choroba powinna determinować Twój sposób odżywiania! Jeśli cierpisz na jakieś alergie pokarmowe lub nadwrażliwości na niektóre produkty/grupy spożywcze logiczne jest, że powinieneś zrezygnować, przynajmniej czasowo z nich. Nie popadaj jednak w przesadę!
Znów kłaniają się tutaj modne trendy... To, że jakaś osoba wyklucza ze swojego menu konkretne produkty (obecnie bardzo często dzieje się tak z glutenem) i twierdzi, że po tej zmianie czuje się jak nowo narodzona, nie oznacza, że taka zmiana będzie idealna dla Ciebie. Przytoczyłem, bezkrytyczne wykluczanie glutenu jako przykład pewnej skrajności, tak często obecnie spotykanej. Osoby chore na celiakię faktycznie powinny/mogą wykluczyć go ze swojej diety. Jednak u innych, zdrowych osób, taki zabieg może przynieść więcej szkody niż pożytku...
Jeśli napotykasz problemy z realizacją, w niektórych przypadkach, zwiększonego zapotrzebowania na niektóre makro- i mikroelementy, pomyśl o celowym wsparciu suplementacyjnym, tak aby stało się uzupełnieniem zmienionego, poprawnego styl odżywiania.
Podsumowanie
Przedstawiłem zaledwie kilka punktów, które należy rzetelnie przeanalizować, pragnąc zmienić swoją dietę. Jeśli na tej podstawie potrafisz sam dokonać poprawnej, bezpiecznej i zdrowej zmiany - wprowadź ją w życie. Jeśli jednak nie czujesz się na siłach, np. jednostki chorobowe, po udzieleniu sobie uczciwych odpowiedzi na postawione w tym artykule pytania, zwróć się do dobrego dietetyka. Z pewnością, będzie on wdzięczny za przygotowanie dobrego gruntu pod Waszą współpracę.
Na dniach opublikowany ranking diet pod kątem ich "zdrowotności" w USA, Dieta Dash zajęła pierwsze miejsce tym razem.