Od lat, wielu sportowców, dietetyków, a nawet osób, które nie mają większej styczności ze zdrowym stylem życia, aktorów, pisarzy i celebrytów, próbuje znaleźć idealny i uniwersalny sposób na pozbycie się kilogramów w jak najkrótszym czasie i wykreowania estetycznej sylwetki. Tym samym tworzą przeróżne diety, bazując na swoich doświadczeniach, powszechnych poglądach czy na koncepcjach zaczerpniętych z różnych źródeł.
Większość twórców diet zapewnia nas o skuteczności swojej metody, gwarantując zrzucenie kilogramów w krótkim czasie, poprawę samopoczucia oraz brak jakichkolwiek skutków ubocznych - oferują nam tzw. dietę cud. Ludzie w natłoku informacji pochodzących z gazet, telewizji czy Internetu wybierają te diety, które wydają się im być najbardziej efektywne. Jednakże, mimo iż większość tych diet rzeczywiście prowadzi do zrzucenia kilku kilogramów, to czy rzeczywiście zapewniają nam one długotrwały efekt? Co więcej, czy nie zagrażają one naszemu zdrowiu?
Dieta Dukana
O diecie Dukana słyszał prawie każdy, jest wciąż bardzo modna. O niesłychanych efektach tej diety krążą niemalże legendy. Istnieje jednak wiele zarzutów względem tej diety, tysiące osób poważnie nadszarpnęło swoje zdrowie stosując właśnie dietę Dukana. Obciąża ona bowiem w bardzo dużym stopniu mózg, nerki i wątrobę. Jednakże wbrew jej negatywnemu działaniu na nasz organizm niektórzy twierdzą, że na krótką metę dieta Dukana nie zaszkodzi, osoby te są niestety w błędzie.
Pierwszym minusem, o którym warto wspomnieć, jest efekt jo-jo. Wbrew zapewnieniom twórcy i zwolenników "Dukanii", dieta może wywołać efekt jo-jo i prowadzić do spowolnienia metabolizmu, co zmniejsza szanse na odzyskanie prawidłowej wagi w przyszłości. Wiele osób stosujących rygorystyczną dietę Dukana nie jest w stanie przejść całego jej cyklu.
Po drastycznym ograniczeniu węglowodanów nasz organizm nie tylko wymaga uzupełnienia niedoborów witamin i minerałów, które powstają z braku m.in. owoców i warzyw, ale także próbuje odbudować swoje zasoby energetyczne. Na skutek czego po powrocie do normalnego trybu odżywiania, nasz bilans kaloryczny znacząco podnosi się, a tłuszcz, którego wcześniej się pozbywaliśmy, wraca ze zdwojoną siłą.
Co więcej, przetworzenie dużej ilości aminokwasów z białek powoduje powstanie szkodliwych dla człowieka związków m.in. azotu oraz amoniaku, których nerki muszą się pozbyć, prowadząc do odwodnienia i wypłukiwania wapnia. Wielu lekarzy twierdzi, że dieta białkowa obciążająca w dużym stopniu nerki, może doprowadzić nawet do ich niewydolności.
Również równowaga kwasowo-zasadowa, która jest bardzo ważnym aspektem dla naszego organizmu, zostaje zaburzona, stosując dietę białkową, pozbawioną warzyw i owoców o alkalicznych właściwościach. Nadmiar kwasów odbija się na naszym zdrowiu, powodując ból mięśni, stawów, głowy, pogorszenia samopoczucia i stanu skóry. Kwaśne środowisko zaburza przebieg wielu ważnych procesów biochemicznych, co wytrąca nasze ciało z równowagi, mogąc prowadzić do spowolnienia metabolizmu.
Kolejnym negatywnym aspektem płynącym z braku glukozy w diecie jest spadek sprawności naszego mózgu, któremu nie zostaje dostarczone jego główne paliwo, czyli węglowodany. Również nasza wątroba cierpi z powodu braku węglowodanów. Nasz organizm jest zmuszony do przetworzenia białka w energię. Znacznie bardziej obciąża to organizm niż przetrawienie węglowodanów. Wszystkie te procesy zachodzą w wątrobie. Wątroba więc, choć pracuje na granicy wydolności, zużywając ogromne ilości energii, próbuje pozyskać energię.
To właśnie sekret diety dukana, gdy nasz organizm nie daje rady pobrać energii z jedzenia, sięga do rezerw w tkance tłuszczowej. Mimo iż zrzucamy kilogramy, zmuszamy naszą wątrobę do tak wielkiego wysiłku, że łatwo ulega przeciążeniu i przestaje dobrze pracować, co może doprowadzić m.in. do zapalenia wątroby.
Dieta 1000 kalorii i Kopenhaska
Dieta 1000 kalorii nie należy do skomplikowanych. Jej głównym założeniem jest to, by spożyte podczas dnia posiłki nie dostarczały kcal wykraczających ponad określony limit. Mądrzejsze podejście do diety mówi o tym, że powinno się starać jeść niskotłuszczowe, małokaloryczne produkty, np. warzywa zawierające duży odsetek wody, dzięki czemu będziemy mogli zjeść całkiem spore gramaturowo porcje zachowując limit 1000 kcal. Niektórzy jednak traktują dietę 1000 kcal jako sposób na to, by jeść cokolwiek - słodycze i fast-foody, przetworzone produkty, alkohol - o ile tylko mieszczą się one w dziennym limicie.
Dieta Kopenhaska jest dietą bardzo restrykcyjną - choć przyczynia się do pozbycia kilku kilogramów (chwilowo), powoduje niemało skutków ubocznych. Wyklucza całkowicie spożywanie wszelkiego rodzaju alkoholu, słodyczy i produktów zbożowych. W ciągu dnia spożywane są trzy posiłki, w wyznaczonych godzinach bez możliwości odstępstw. Każde odstępstwo od diety - podjadanie między posiłkami, dodawanie potraw do jadłospisu, jest zakazane i powoduje konieczność powtórzenia diety. Dieta ta opiera się na wypijaniu każdego dnia co najmniej 1,5 litra wody.
Po zakończeniu diety Kopenhaskiej zaleca się przejść na niskokaloryczną dietę np. 1000 kalorii. Dieta ta jest również bardzo niskokaloryczna, uboga w składniki mineralne, witaminy oraz węglowodany złożone i może prowadzić do takich samych powikłań jak dieta 1000 kalorii i inne im podobne diety.
Diety te są bardzo do siebie podobne, ponieważ opierają się na głodówkach, a co za tym idzie - są na pewno skuteczne, jeżeli chodzi o spadek wagi. Organizm, któremu dostarczane jest zbyt mało kalorii, żywi się zapasami, które ma – w tym tłuszczem. Niestety organizm nie jest selektywny, przez co diety te doprowadzają również do katabolizmu mięśniowego. Co więcej, ubywa z niego również bardzo wiele wody, co również prowadzi do spadku wagi, jednakże nie zawsze jest to pozytywne w skutkach.
Tak jak w przypadku Dukana, naszemu organizmowi na tych dietach brakuje energii do tego, by normalnie funkcjonować. Tak niska wartość kaloryczna u niektórych osób ledwo starcza na pokrycie wydatków energetycznych w fazie spoczynku. W przypadku gdy aktywność fizyczna sportowa czy codzienna jest chociaż minimalna, dieta o tak niskim bilansie kalorycznym jest niezdrowa i bardzo niebezpieczna dla naszego organizmu.
Diety te w większości przypadków kończą się efektem jo-jo z nawiązką. Zwykle po osiągnięciu zamierzonej wagi, osoby ją stosujące wracają do stylu żywienia sprzed diety. Organizm w wypadku tak dużych okresowych wahań kalorycznych i wysokiego stopnia głodówki spowalnia metabolizm, odkładając niewykorzystany posiłek jako rezerwę na czarną godzinę - w formie tłuszczu. Poza tym, jeżeli w przyszłości będziemy chcieli wdrożyć kolejną, nawet racjonalną dietę, ze zwolnionym metabolizmem będzie bardzo trudno uzyskać efektów.
Co więcej, diety te gwarantują spore niedobory witamin i odpowiednich składników odżywczych. Nie da się zaspokoić zapotrzebowania na makro- i mikroskładniki jedząc tak mało, co może powodować wielorakie dolegliwości związane z brakiem witamin i składników mineralnych, począwszy od lekkich, takich jak skurcze przez brak magnezu, jak i poważnych nawet zagrażających życiu i zdrowiu np. problemy z sercem z powodu braku żelaza czy problemy ze wzrokiem przy braku witaminy A.
Co więcej, osoby po takiej diecie często cierpią na choroby żołądka, jelit czy układu trawiennego. Dieta o zbyt niskim bilansie kalorycznym może prowadzić do pojawienia się wrzodów, wymiotów i chorób, które mogą mieć katastrofalne skutki.
Dieta Kwaśniewskiego i Dieta Atkinsa
Diety Atkinsa i Kwaśniewskiego są jednymi z najbardziej kontrowersyjnych diet. Wykorzystują one efekt ketozy oraz deficytu energetycznego. Są obfite w tłuszcze oraz białka, za to ubogie w węglowodany, czego efektem ma być spadek masy ciała. Przy czym nie zakładają limitu kalorycznego. Dieta Atkinsa jest dietą stopniową, składa się z 4 faz ograniczenia węglowodanów. Zaś to, co odróżnia dietę Kwaśniewskiego od racjonalnej, zbilansowanej standardowej diety, są proporcje poszczególnych składników odżywczych. Wynoszą one: 1 g białka na 2,5–3,5 g tłuszczu, na 0,3–0,5 g węglowodanów. Tłuszcz to zdaniem dr Kwaśniewskiego, właściwe człowiekowi źródło energii.
Choć diety Atkinsa i Kwaśniewskiego mają bardzo dobre rezultaty w utracie wagi, nawet kilkukrotnie lepsze w porównaniu z dietą 1000 kcal, są dietą idealną dla miłośników tłustego jedzenia i są dość proste w stosowaniu. Stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, mogą prowadzić do problemów z układem pokarmowym, pogorszenia nastroju, obniżenia funkcji poznawczych oraz niedoborów witaminowych.
Co więcej, są to diety ubogie w błonnik dostarczany wyłącznie z produktów roślinnych. Dorosłym, zdrowym osobom zaleca się dzienne jego spożywanie w ilości ok. 30 g. zaś w dietach Kwaśniewskiego i Atkinsa jego ilość jest znikoma. Jego braki w diecie wpływają negatywnie na pasaż jelitowy, przyczyniają się do zalegania resztek pokarmowych w jelitach, zwiększają wchłanianie cholesterolu, a także ograniczają regulację stężenia glukozy we krwi.
Kolejnym negatywnym aspektem diet ketogennych jest wysoki poziom zakwaszenia organizmu. Podobnie jak w diecie Dukana, nadmiar kwasów ma negatywny wpływ na zdrowie, przyczyniając się do wielu powikłań. Zakwaszenie organizmu prowadzi również do spowolnienia metabolizmu, poprzez zaburzenie procesów w naszym organizmie, które wymagają zasadowego środowiska.
Kolejną kwestią, która jest bardzo podobna w diecie zarówno Atkinsa, Kwaśniewskiego, jak i wcześniej omawianej Dukana, są braki glukozy w diecie, które powodują pogorszenie sprawności naszego mózgu, przeciążenie wątroby i zaburzenie pracy wielu narządów wewnętrznych.
Podsumowanie
Mimo iż istnieje wiele bardzo popularnych diet, które posiadają swoich zwolenników. W większości przypadków prowadzą one do efektów odwrotnych niż zamierzone, co więcej mogą przyczyniać się do mniejszego lub większego pogorszenia się naszego zdrowia. Efekt jo-jo jest nieunikniony, gdy dieta pozwala na drastyczny spadek wagi w bardzo krótkim czasie, nie wykształcając u osoby ją stosującej prawidłowych nawyków odżywiania. Pomimo tego, że racjonalny sposób odżywiania się i zbilansowana dieta są czasochłonne i wymagają zaangażowania, jest to jedyny sposób, aby móc efektywnie schudnąć, cieszyć się zdrowiem i ładnym wyglądem.
Leksykon diet można znaleźć w dziale na forum Odżywianie i odchudzanie.
