Całokształt danej diety często opisuje się słowami, które pozwalają w łatwy sposób odnieść się do właściwości danego stylu żywienia. Na przykład „keto” mówi się o dietach o znikomej zawartości węglowodanów, „wege” to styl życia wykluczający spożywanie odzwierzęcych produktów spożywczych, a „IF” odnosi się do spożywania swoich jadłospisów w określonych przedziałach czasowych. Jedną z koncepcji dietetycznych, która powstała stosunkowo niedawno, jest dieta przeciwzapalna. Charakteryzuje ją kilka podstawowych wyróżników, a do jej oceny wykorzystuje się tak zwany indeks prozapalności diety, czyli Dietary Inflammatory Index, w skrócie DII.
Co to jest indeks prozapalności diety?
Chociaż pierwotnie w dietetyce skupiano się głównie na wpływie konkretnych substancji odżywczych na ogólny stan zdrowia i odżywienia, to obecnie bada się rolę zdrowotną wielu związków towarzyszących substancjom odżywczym, a także związków powstających podczas przetwarzania żywności. Identyfikując mechanizmy oddziaływania tych związków z komórkami organizmu zaobserwowano, że niektóre związki wywołują i / lub potęgują stan zapalny w organizmie, a niektóre mogą go łagodzić i / lub zwalczać, a jeszcze inne pozostają neutralne.
Po odkryciach tych zaczęły się bardzo intensywne badania dotyczące potencjalnych konsekwencji zdrowotnych spożywania zbyt dużej ilości związków pro-, a zbyt małej ilości związków przeciwzapalnych. Ustrojowy, przewlekły stan zapalny w organizmie jest obecnie kojarzony z licznymi chorobami, takimi jak cukrzyca typu 2, miażdżyca czy nowotwory.
Indeks prozapalności diety jest zatem wskaźnikiem poziomu ryzyka wystąpienia różnych schorzeń opierającym się o ocenę sposobu żywienia. Do oceny DII sprawdza się 45 parametrów związanych z kompozycją diety. Wymienia się tutaj m.in. ocenę poziomu kaloryczności diety, zawartości tłuszczu ogółem, cholesterolu oraz tłuszczy nasyconych i trans, kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6, zawartości węglowodanów i cukrów prostych, alkoholu, witamin i składników mineralnych, a także fitozwiązków, takich jak flawanole, czy antocyjany. Za prozapalne uważa się np. cukry proste i alkohol, natomiast przeciwzapalne są kwasy omega-3 i antyoksydanty roślinne.
Jakie diety są pro-, a jakie przeciwzapalne?
Z reguły diety nie są czysto pro-, ani czysto przeciwzapalne, gdyż bardzo ciężko jest uniknąć czynników wzmagających stany zapalne. Nawet w najlepiej zbilansowanej diecie znajdą się pewne ilości cukrów czy cholesterolu lub tłuszczy nasyconych. Istnieją jednak modele żywienia, które zdecydowanie wyróżniają się pod względem indeksu przeciwzapalności. Szczególnie cenne z punktu widzenia DII są diety opierające się o produkty spożywcze nisko- lub nieprzetworzone.
- Przykładowy jadłospis diety śródziemnomorskiej. Wypróbuj 4 dni na najzdrowszej diecie świata!
- Gotowa dieta wegańska dla kobiety
Takimi dietami z założenia są np. diety: wegańska czy śródziemnomorska. Jako skrajnie prozapalne opisuje się modele żywieniowe wpadające w kategorię diety zachodniej, czyli zawierające produkty zbożowe z wysokiego przemiału, rafinowane cukry i tłuszcze, duże ilości soli, a także produkty poddawane długiej i intensywnej obróbce termicznej czy pakowane masowo i utrzymujące długi termin przydatności. Wyjątkowo prozapalne są napoje alkoholowe z dodatkiem cukru, słodkie i słone przekąski, a także fast-foody.
Źródła:
Motamedi A, Askari M, Mozaffari H, Homayounfrar R, Nikparast A, Ghazi ML, Nejad MM, Alizadeh S. Dietary Inflammatory Index in relation to Type 2 Diabetes: A Meta-Analysis. Int J Clin Pract. 2022 Feb 17;2022:9953115. doi: 10.1155/2022/9953115. PMID: 35685508; PMCID: PMC9159166.
Już zdążyłem przeczytać i myślałem że to wstęp, a tu koniec. Hehe.
Trzeba przygotować publikę :)