Czy zdarzyło Ci się kiedykolwiek stwierdzić, że jesz więcej, niż tak naprawdę potrzebujesz i chcesz? Czy czujesz się wtedy tak jak osoba, która chce rzucić palenie, lub inny nałóg? Oczywiście o ile wiesz, jak może się taka osoba czuć. Z pewnością rzucenie nałogu nie jest niczym prostym. Niby się chce przestać coś robić, ale z jakiegoś powodu jest to bardzo trudne i wymaga dużego wysiłku.
Problem uzależnień
Pragnienie powstrzymania niepożądanego zachowania może stać się aktem desperacji i czymś bardzo stresującym. Bez względu na to, czy to palenie papierosów, nadmierne wydatki, czy niekontrolowane picie alkoholu, przerażające jest to, że chcemy przestać, wiemy, że musimy przestać, a mimo to nie możemy. Chcemy i nie chcemy. Chcemy, ale nie umiemy. Chcemy, ale nie możemy. I nie, to nie jest żadna fanaberia. Jest to rzeczywisty problem osoby uzależnionej.
Przeczytaj także:
- Jak bardzo szkodzi żywność przetworzona? Co jeść a czego unikać?
- Przetworzona żywność - jak dużo jej zjadamy? Żywność ultraprzetworzona
Uzależnienie od żywności przetworzonej to fakt
Okazuje się, że można się uzależnić także od żywności przetworzonej. Jest to nawet udowodnione naukowo. Przykładowo, badanie opublikowane w Journal of Clinical Nutrition wykazało, że uzależniające jedzenie istnieje i jest mechanizmem w epidemii otyłości. Wyjaśnia to paradoks polegający na tym, że ludzie nadal jedzą niezdrową, przetworzoną żywność, nawet gdy rozwijają się przy tym różne choroby. To jest paradoks wszystkich uzależnień. Wiadome jest, że stanowią zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia a mimo to ludzie wciąż sięgają po kolejny kieliszek, kolejną działkę, kolejnego papierosa czy pączka.
To nie tak, że każdy, kto spożywa przetworzoną żywność, jest od niej uzależniony. Niektórzy spożywają ją w rozsądnych ilościach, stawiając w większości przypadków na zdrowe wybory. W takich sytuacjach ryzyko problemów zdrowotnych jest wyraźnie mniejsze niż u osób, których dieta bazuje głównie na żywności przetworzonej i do tego znacznie przekracza zapotrzebowanie kaloryczne.
Niestety trend, szczególnie wśród młodzieży, nie jest zbyt optymistyczny. Okazuje się, że nastolatkowie z roku na rok spożywają coraz więcej żywności przetworzonej. Oczywiście zależy to od różnych czynników tj. rejonu zamieszkania, nawyków żywieniowych w otoczeniu i wiele innych. Przykładowo, okazuje się, że amerykańska młodzież spożywała w 1999 roku około 61% swojego dziennego zapotrzebowania kalorycznego w postaci żywności przetworzonej. W roku 2018 wartość ta wzrosła do 67%. Oznacza to, że łatwy dostęp do takiej żywności sprzyja wzrostowi jej konsumpcji (i to nie tylko w Ameryce).
Z czego wynika uzależnienie od żywności przetworzonej?
Pod koniec lat 90. technologia obrazowania mózgu rozwiązała zagadkę irracjonalnych samookaleczeń związanych z uzależnieniem od narkotyków i alkoholu. Ta sama technologia pokazała również, dlaczego tak wielu ludziom nie udaje się poprawić swojej diety.
Dla zobrazowania i w dużym uproszczeniu pisząc, "uzależnione" komórki mózgowe w obszarze nagrody stają się nadpobudliwe. Zalewają mózg neuroprzekaźnikami przyjemności. Są aktywne, ale szybko się wyczerpują, powodując okropne uczucie, które "nakazuje" Twojemu organizmowi ruszyć w stronę jedzenia, poprawiającego Twój nastrój.
Po czym poznać, że jesteś uzależniony od żywności przetworzonej?
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego istnieje 10 kryteriów diagnostycznych alkoholizmu. Już nawet sześć odpowiedzi twierdzących powinno dać do myślenia. Przekładają się one łatwo na zachowania związane z nadmiernym jedzeniem.
Planujesz coś i nie potrafisz dotrzymać założeń
Zakładasz, że będziesz jeść w określone sposób np. tylko jeden kawałek danego produktu, ale zamiast tego zjadasz całą paczkę za jednym zamachem albo nie planujesz nic jeść w drodze do domu, ale zatrzymujesz się po drodze na stacji benzynowej i kupujesz hot doga i ciastko, albo planujesz jeść zdrowo, bez żywności przetworzonej, ale od rana stoisz przed automatem z batonikami i nie możesz się powstrzymać.
Szybko wracasz do swojej starej wagi po zakończeniu diety
Zaczynasz stosować dietę, ale albo przerywasz w trakcie, bo nie jesteś w stanie wytrwać w założeniach, albo szybko wracasz do wagi sprzed diety, zaraz po jej zakończeniu, bo nie jesteś w stanie powstrzymać się od jedzenia.
Jesz z innych powodów niż głód
Jedzenie służy do zaspokajania głodu. Jeśli z innych powodów, takich jak złość, smutek itp. wówczas wytwarzasz nieprawidłową relację z jedzeniem
Ciągle myślisz o jedzeniu
W normalnej sytuacji mamy ustalone posiłki. Dla niektórych osób są to trzy posiłki, dla innych pięć. Obie wersje są w porządku. Nie jest natomiast normalne, jeśli co chwile myślisz o jedzeniu i cały czas masz na coś ochotę. Nawet jeśli nie jesteś głodny.
Myślisz częściej o jedzeniu, kosztem innych ważnych spraw
Uzależnienie od żywności przetworzonej pochłania Twój czas, który mógłbyś poświęcić na coś konstruktywnego. Cały czas myślisz o tym, skąd wziąć coś do jedzenia, jak i gdzie je spożyjesz, jak schowasz przed innymi itp. Wpadasz przy tym w panikę, jeśli ktoś lub coś Ci w tym przeszkodzi.
Problemy w związku
Pragnienie jedzenia i wszystko, co z tym związane pochłania Cię tak mocno, że zaczynasz zaniedbywać bliskich. Co więcej, irytuje Cię, kiedy bliska osoba wychwyci Twój problem i będzie Cię namawiała do wprowadzenia zmian w życiu.
Rezygnacja z aktywności fizycznej
Przez ciągłe jedzenie jesteś ociężały i ospały. Nie masz ochoty, żeby wyjść z domu, żeby się poruszać. Poza tym wstydzisz się swoich dodatkowych kilogramów, więc wolisz zostać w ukryciu.
Jesz w każdych warunkach
Jesz zawsze i wszędzie, nie zważając na swoje bezpieczeństwo np. w trakcie prowadzenia samochodu.
Nie wywiązujesz się ze swoich obowiązków
Żywność bogata w cukier i tłuszcze trans może powodować ciągłe zmęczenie, przygnębienie, problemy z myśleniem. Może się okazać, że zaniedbujesz przez to swoje obowiązki w pracy czy w domu.
Jesz coraz więcej
Zaczynasz tracić kontrolę nad ilością. Jesz coraz więcej, korzystasz z każdej okazji, żeby się zatrzymać i wejść po coś do sklepu czy piekarni.
Podsumowanie
Uzależnienie od żywności przetworzonej to realny problem dzisiejszych czasów. To takie samo uzależnienie jak nałóg palenia, alkoholizm i wiele innych. Jeśli podejrzewasz, że problem dotyczy i Ciebie, a z powyższej listy odpowiedziałeś twierdząco na więcej niż połowę zagadnień, wówczas warto się nad sobą zastanowić i nieco zweryfikować swoje nawyki. Jeśli uznasz, że problem Cię przerasta, nie wstydź się poprosić o pomoc specjalistę.
Ja bym dodała, że ludzie są często uzależnieni od samego sposobu myślenia na dany temat: np. "Dzisiejsza żywność jest smaczna, ale niezdrowa. Chcąc schudnąć muszę więc jeść niesmacznie".
Ostatnio przeżyłam mały szok, kiedy napisałam, że wystarczy zastąpić cukier zdrowym słodzikiem i nadal można jeść słodycze, nie trzeba od razu rezygnować z wszystkiego, co lubimy.
Zamiast entuzjazmu lub zaciekawienia spotkałam się z niechęcią, a nawet smutkiem :O. Chyba z powodu słowa "słodzik", odbieranego wyłącznie negatywnie...
Nie spodziewałam się, że w dzisiejszych czasach tak mało ludzi zdaje sobie sprawę z istnienia zdrowszych alternatyw.