Zespół naukowców z Massachusetts Institute of Technology odkrył, że cysteina, aminokwas obecny w wielu popularnych produktach białkowych, może pobudzać naturalne mechanizmy regeneracyjne jelit. Według badaczy, regularne spożycie cysteiny aktywuje szlaki odpornościowe odpowiedzialne za odbudowę komórek macierzystych w nabłonku jelita cienkiego. To odkrycie otwiera nową perspektywę w dietoterapii – szczególnie w leczeniu skutków radioterapii i chemioterapii, które często uszkadzają błonę śluzową przewodu pokarmowego.
Naturalne odżywienie dla komórek macierzystych
Badania przeprowadzone na myszach wykazały, że dieta bogata w cysteinę znacząco przyspieszała regenerację nabłonka jelit. Aminokwas ten aktywował komórki T CD8, które z kolei zaczynały wydzielać interleukinę-22 – kluczową cząsteczkę stymulującą wzrost i odnowę komórek macierzystych. Zespół kierowany przez prof. Ömera Yilmaza, dyrektora MIT Stem Cell Initiative, potwierdził, że mechanizm ten działa lokalnie – w obrębie jelita cienkiego, gdzie wchłaniana jest większość białek z pożywienia.
„Piękno tego odkrycia polega na tym, że wykorzystujemy naturalny składnik diety, a nie syntetyczny lek. Cysteina aktywuje własne mechanizmy organizmu do naprawy tkanek” – podkreśla Yilmaz.
Jak działa cysteina – biochemia w służbie regeneracji
Po wchłonięciu przez nabłonek jelita, cysteina przekształca się w związek o nazwie koenzym A (CoA). To właśnie on pobudza komórki odpornościowe do namnażania i produkcji IL-22, która działa jak biologiczny sygnał do odbudowy tkanek. Ten proces przypomina naturalny „restart” jelit – uszkodzone komórki są zastępowane nowymi, a błona śluzowa odzyskuje szczelność i funkcję ochronną.
Efekty były szczególnie widoczne po ekspozycji na promieniowanie – u zwierząt, które otrzymywały cysteinę, regeneracja błony śluzowej przebiegała znacznie szybciej. Naukowcy zauważyli podobny efekt także po leczeniu cytostatykiem 5-fluorouracylem, stosowanym w terapii nowotworów jelita grubego i trzustki.
Co to oznacza dla nas?
Choć badania wykonano na modelu zwierzęcym, mechanizmy działania cysteiny są u ludzi bardzo podobne. Aminokwas ten występuje naturalnie w mięsie, nabiale, jajach, roślinach strączkowych i orzechach. Organizm może go również syntetyzować z metioniny, jednak ta wewnętrzna produkcja nie prowadzi do tak wysokiego stężenia w jelitach, jakie uzyskuje się dzięki diecie.
Badacze sugerują, że zwiększenie spożycia cysteiny – poprzez dietę lub suplementację – mogłoby w przyszłości wspierać procesy regeneracyjne po leczeniu onkologicznym. Wymaga to jednak dalszych badań klinicznych, by ustalić bezpieczne i skuteczne dawki u ludzi.
Aminokwas z potencjałem terapeutycznym
To odkrycie jest jednym z pierwszych, które łączy konkretne składniki odżywcze z aktywacją szlaków komórek macierzystych. Do tej pory wiadomo było, że dieta o obniżonej kaloryczności lub krótki post może zwiększać ich aktywność, jednak nie znano konkretnego aminokwasu odpowiedzialnego za ten efekt.
„Zrozumienie, jak pojedyncze składniki odżywcze wpływają na decyzje komórek macierzystych, to przyszłość nauki o żywieniu” – dodaje Yilmaz. Zespół MIT planuje kolejne badania, by sprawdzić, czy cysteina może także stymulować odnowę mieszków włosowych i innych tkanek.
Cysteina – więcej niż aminokwas
Choć znana głównie ze swoich właściwości przeciwutleniających, cysteina okazuje się odgrywać znacznie bardziej złożoną rolę. Wspiera odporność, chroni komórki przed stresem oksydacyjnym, a teraz – jak wskazują badania – może stać się narzędziem w medycynie regeneracyjnej.
Ostatecznym celem badaczy nie jest stworzenie leku, ale opracowanie dietoterapii wspomagającej naturalne procesy naprawcze organizmu. „To przykład, jak żywienie może stać się częścią medycyny przyszłości” – podsumowuje Yilmaz.
Cysteina czy NAC?
NAC, czyli N-acetylocysteina, to pochodna cysteiny – chemicznie zmodyfikowana wersja aminokwasu, która jest lepiej przyswajalna i stabilniejsza. Po spożyciu NAC przekształca się w organizmie właśnie w cysteinę, dlatego pełni podobne funkcje biologiczne, ale może działać silniej lub szybciej.
Różnice praktyczne:
NAC jest suplementem lub lekiem (w USA dostępny jako suplement, w UE – często na receptę).
Cysteina występuje naturalnie w żywności i wchodzi w skład białek.
NAC stosuje się m.in. jako lek mukolityczny (rozrzedzający śluz) oraz antyoksydant chroniący wątrobę (np. w zatruciu paracetamolem).
NAC zwiększa poziom glutationu, wspiera odporność i może mieć działanie ochronne dla tkanek, również jelitowych – dlatego naukowcy często wykorzystują NAC w badaniach, gdy chcą uzyskać podobny efekt do cysteiny, ale w bardziej kontrolowany sposób.
Źródło naukowe: MIT Scientists Discover Amino Acid That Rejuvenates the Gut https://scitechdaily.com/mit-scientists-discover-amino-acid-that-rejuvenates-the-gut/
