Temat: Motywacja do treningu:
Każdy z nas został wyposażony przez matkę naturę w różne mechanizmy obronne : psychiczne jak i fizyczne , ułatwiające nam przetrwanie w warunkach ekstremalnych. Są nimi między innymi chęć przetrwania , samokontrola ,represje , zachowania obsesyjne, racjonalne myślenie , idealizacja, identyfikacja, techniki unikania itd. Oprócz nich posiadamy także
mechanizmy pobudzające człowieka do rozwoju i przekraczania własnych , bliżej nieokreślonych granic. Jednym z naturalnych mechanizmów umożliwiających rozwój pojedynczego człowieka, grupy czy też całej społeczności jest mechanizm motywacji . Ja postaram się opisać tę siłę działania w ujęciu treningów , sportu i wysiłku fizycznego w sposób wyczerpujący , a zarazem zrozumiały. Opierając się na własnym doświadczeniu , własnych poglądach i przekonaniach , literaturze, informacji z wykładów ( jestem studentem AWF , także ten temat od dawien dawna był w kręgu moich szerokich zainteresowań) , filmach czy też , jakże ważnej w tym aspekcie muzyce. Drogi czytelniku pozwól , że zacznę od wyjaśnienia pojęcia jakim jest motywacja.
Motywacja jest siłą poruszającą do działania i ukierunkowującą je na określone cele. Stanowi ona proces wewnętrzny aktywizujący jednostkę do działania .Na proces motywacyjny składa się cały zespół motywów. To one pobudzają człowieka do działania, a co najważniejsze , nadają temu działaniu określony kierunek. Tomasz Tomaszewski w swojej książce
Pt. "Psychologia" określa motyw jako : „ Stan wewnętrznego napięcia od którego zależy możliwość i kierunek aktywności organizmu".
Stan wspominanego napięcia powstaje przede wszystkim z dwóch powodów:
1)na skutek konieczności zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka
2)na skutek realizacji zadań stawianych sobie przez człowieka lub narzucanych mu przez innych ludzi
Wymieniając w/w podpunkty należało by je trochę rozwinąć w roli wyjaśnienia. Otóż , jak powszechnie wiadomo w drodze do osiągnięcia celu potrzebne są motywy. Motywy mogą być koniecznością zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka jakimi bez wątpienia są: motyw przetrwania, przeżycia, zdobycia pożywienia , potrzeby fizjologiczne , motywy seksualne, zależności i oparcia.. Wymienione przeze mnie terminy z pewnością możemy zaliczyć do pierwszych pięter Piramidy potrzeb wg Abrahama Masłowa. Aczkolwiek następną, bardzo ważną rolę w życiu i rozwoju człowieka (nie tylko osób uprawiających sport) odgrywają motywy realizacji zadań stawianych przez siebie lub narzucanych przez innych ludzi . I właśnie To będzie głównym tematem pisanej przeze mnie pracy.
Żyjemy w pięknych czasach, mamy wszystko, jednak te czasy zabijają psychikę ludzi, szczególnie młodych - problemem jest brak zajęcia, brak ukierunkowania, szybkie poddawanie się. Poszukujemy przysłowiowego klucza do drzwi , którym jest ów motywacja.
Od wielu lat była powodem porażek i sukcesów , a jej moc skierowana na osiągnięcie celu jest oczywista. Jej głównym zadaniem jest sukces i dojście do granic możliwości naszego organizmu. Procesy motywacyjne wyrażają się w takich zjawiskach , jak pragnienia, chęci , dążenia do czegoś i obawy przed czymś. Wszystko to składniki , a ich wypadkową jest dążenie do określonego celu . Inaczej mówiąc wyniku danej czynności , który musi spełniać następujące warunki :
-powinien być oceniony przez daną osobę jako użyteczny
-powinien być oceniony jako możliwy do osiągnięcia ( co z tego , że naszym pragnieniem będzie wylecieć promem kosmicznym na słońce , jak powszechnie wiadomo ,że jest to niemożliwe)
Podchodząc do tematu od strony czysto teoretycznej warto też wspomnieć o cechach ,które charakteryzują motywację tj:
1.Kierunek aktywności ludzkiej zmierzającej do osiągnięcia celów dodatnich lub ujemnych. W takim ujęciu motywy można utożsamić z celami aktywności. Cele dodatnie to takie , do osiągnięcia których dąży człowiek. Celów ujemnych człowiek unika. Wszystko ściśle wiąże się z emocjami. Jak zwykł mawiać słynny pisarz i psycholog Brian Tracy : „ Nieważne skąd pochodzisz. Ważne dokąd zmierzasz."
2.Natężenie procesów motywacyjnych można charakteryzować przez siłę , intensywność i wielkość motywów. Trudno jest skłonić człowieka , którego postępowaniem kieruje silny motyw , do zmiany kierunku jego działalności. Intensywność motywu można wyrazić zdolnością człowieka do wysiłku włożonego w osiągnięcie celu.
Pamiętaj : „ Jeśli wzrok masz utkwiony w cel , nie widzisz przeszkód , ale jeśli stracisz cel z pola widzenia, widzisz same przeszkody." cyt. Santiago Steele ( 2002)
Schemat powstawania motywacji człowieka:
1 ) Silny bodziec powodujący gwałtowny wzrost motywacji.
2) Kontynuacja motywacji na wysokim poziomie
3) Lekki spadek motywacji , często niezauważany przez jednostkę
4) Duży spadek motywacji , który znacząco wpływa na zachowanie i samopoczucie człowieka
5) Brak efektywności w działaniu sprowadzający do „ parteru" naszą motywację
6) Okres kryzysowy dla naszej psychiki ( Na tym etapie zadajemy juz sobie takie pytania jak: Czy warto to dalej ciągnąć ? Czy warto dalej ćwiczyć ? Po co mi to ? Czy to już koniec mojej kariery ?) . Trzeba dodać , że to właśnie w tym stadium można odróżnić osobę bardzo silnie psychicznie od osoby , która ćwiczy głównie z pobudek zewnętrznych np. pieniądze czy choćby chęć pokazania się przed kolegami. Te pierwsze będą próbowały powrócić do czynności , którymi się zajmowały natomiast ci drudzy ulegną słabościom i ostatecznie poddadzą się.
7) Spadek motywacji do zera i zaniechanie działań dalszego samorozwoju
Ponadto uważam , że odnosząc się do motywacji nie sposób nie wspomnieć o bardzo ważnym I prawie Yerksa-Dodsona , które brzmi następująco:
„W miarę wzrostu natężenia motywacji sprawność działania wzrasta do pewnego poziomu, po czym zaczyna spadać , a przy bardzo wysokim natężeniu motywacji sprawność działania jest niska".
Obrazuje to poniższa rycina:
Prawo te jest swojego rodzaju przestrogą. Dla przykładu , z prawa tego wynika , że uprawiający np. judo powinien mieć odpowiedni poziom chęci do pracy , by wykonywać ją dobrze , lecz jeśli zależy mu na wynikach pracy za bardzo , jeśli podchodzi do treningów zbyt perfekcjonistycznie , napięcie motywacyjne, które przy tym się wytworzy , wpływa na wzrost poziomu niepokoju i może dezorganizować jego działanie , pogarszając wyniki.
Co może wpłynąć pozytywnie na naszą motywację ? Czyli jak wpływają poszczególne czynniki na poziom motywacji.
Rola poświęcenia
Jak pewnie większość z was zdążyła zauważyć , na osiągnięcia człowieka czy to w sporcie, , czy w życiu codziennym bardzo duży wpływ mają postawy i stosunek do podejmowanych zadań. Przecież nie każdy został obdarzony niebywałym talentem i uzdolnieniami. Większość z nas- sportowców , wszystko to , co do tej pory osiągnęliśmy wypracowała długimi godzinami spędzonymi na Sali. Na potwierdzenie pozwolę sobie przytoczyć kawałek tekstu utworu jednego z zespołów polskiego hip- hopu : „Szybki start , do mety długa droga". Także nie jest nigdzie powiedziane , że Ci ,co na starcie mają talent i warunki do ćwiczeń dalej zajdą od osoby startującej od zera , z małym bagażem doświadczeń. Jak mawiał wielki mówca grecki , Demostenes : „Małe szanse są często początkiem wielkich przedsięwzięć" . To właśnie ów poświęcenie i oddanie sprawie czyni nas lepszymi od naszych rywali .
Teraz Drogi czytelniku zatrzymaj się na chwilę i pomyśl. Ile razy po treningu wyszedłeś zlany potem do suchej nitki ? , ledwo o własnych siłach , jednak z uśmiechem na twarzy i przeświadczeniem że było warto? Krótko mówiąc: Uczucie nie do opisania! To właśnie starania z całych sił i olbrzymi wkład pracy czynią z ciebie wojownika , nieważne czy dopiero zaczynasz , czy jesteś już na wyższym etapie treningów . Poświęcenie jest przysłowiowym kluczem do motywacji , która z kolei wpływa na nasz sukces , bądź jej brak na niepowodzenia . Tak więc poświęcenie z pełnym zaangażowaniem to świetna postawa, prowadząca do fenomenalnych efektów .
Rola Emocji
Emocje odgrywają bardzo ważną rolę w procesie motywacyjnym człowieka. Jak mówi Santiago Steele : „Emocje są miarą psychologicznego przygotowania do zaprezentowania swoich umiejętności." Proces emocjonalny decyduje o poziomie energii , jaką człowiek angażuje w działanie , oraz o tym , czy energia ta zostanie zużyta na utrzymanie istniejącego stanu rzeczy- stanu, który ją wyzwolił , czy też jego likwidację.
Emocje mogą wpływać na nas pozytywnie , co będzie objawiać się wzmożoną aktywnością , koncentracją oraz większą pewnością siebie w tym , co robimy. Jednak jest także ta zła strona medalu ,do której należą emocje negatywne. Powodują nadmierny stres , blokadę , napięcie psychiczne i fizyczne oraz utratę koncentracji. Z powyższych informacji wynika , że emocje mają do wtrącenia swoje przysłowiowe „3 grosze" w procesie motywacji.
Rola rówieśników i przyjaciół
Myślę , że jest to podstawowy czynnik , od którego będzie zależeć nasza motywacja i poziom zaangażowania w spełnianiu naszych „marzeń". Otóż wielu z nas uprawiając sport nie robi tego samodzielnie , bez wsparcia innych , w ciszy i miejscu do którego nikt nigdy nie zagląda. To właśnie nasi znajomi motywują nas do dalszej pracy i osiągania coraz to lepszych wyników. Cieszę się, że należę do tej grupy ludzi , na którą duży wpływ mają przyjaciele. To oni pomagają nam w sytuacjach kryzysowych , dodają nam otuchy w chwilach zwątpienia , nie pozwalają nam się poddać. Ileż to razy od partnera treningowego słyszałeś : NIE MOŻESZ SIĘ TERAZ PODDAĆ !!! musimy to zrobić , nie wyjdziemy z Sali dopóki nie wykonamy zamierzonego elementu. A coraz to lepsze wyniki osiągane przez jednego , motywują drugiego do jeszcze cięższej pracy i przykładania się do treningów. Czy to w zapasach , które kiedyś trenowałem , czy teraz ,kiedy trenuję gimnastykę i ćwiczę na siłowni. Można pokusić się o stwierdzenie , że zachodzi swego rodzaju korelacja , która wpływa pozytywnie i nadaje sens naszemu działaniu.
W myśl słynnego motta Jednostek specjalnych : „ Who dares, wins" - „ Kto ryzykuje wygrywa".
Rola rodziny:
Wpływ rodziny na motywacje jest chyba każdemu tu z nas znany .Czy też to pamiętacie, gdy wasi rodzice pojawiali się na meczach lub treningach aby was dopingować ? Z pewnością to były wspaniałe i beztroskie chwile . Chociaż do tej pory możemy znaleźć oparcie w Ojcu czy Matce. To oni nam dawali pierwsze rady , to oni zaszczepili w nas chęci i po nikąd motywację do uprawiania sportu. Rodzina jest ogromnym motywatorem czego najlepszy udowodnieniem będzie opisane przeze mnie niezbyt przyjemne , ale dające do myślenia zdarzenie. Otóż kiedy jeszcze miałem niewiele ponad 10 lat , mój Ojciec , zapalony rybak, pasjonat wędkarstwa miał bardzo przykry wypadek podczas pobytu nad jeziorem, zimą. Wpadł pod lód i nie miał jak się sam uratować , nie wołał także o pomoc bo wiedział , że w okolicy nikogo nie ma . Jednak po pół godziny walki pod lodem , w ujemnej temperaturze , zanurzony prawie do szyi został wyratowany przez miejscowych rybaków- ( za co im bardzo dziękuje.) Zabranego karetką do pobliskiego szpitala udało się wyratować . Po 2 tygodniowym pobycie , wrócił do domu. Wtedy opowiedział mi jak do tego doszło i jakim cudem przeżył. On na to odpowiedział : „ Motywacją do tego , że tu jestem jest moich 3 synów , których nie mogłem zostawić" . Jako jeszcze młody dzieciak nie bardzo wszystko rozumiałem, jednak z wiekiem odbiło się to na mojej psychice , która zaprocentowała w mojej pasji - sporcie . Do dziś dzień przypomina mi się ów sytuacja w chwilach gdy brakuje mi motywacji do treningów , a wtedy zadaję sobie takie pytanie : „Jak ja nie mogę wygrać , kiedy to, mój ojciec był w dużo gorzej sytuacji i wygrał walkę ze śmiercią ?? jak ?." Myślę , że historia ta jest najlepszym przykładem na to ,że rodzina i bliscy są najlepszym motywatorem do działania , dzięki czemu możemy wydusić z siebie choćby resztki drzemiących w nas sił.
Rola Otoczenia
Na pewno jest wam znane przysłowie : „ Z kim przystajesz takim się stajesz" lub „Jeśli wkraczasz między wrony musisz krakać jak i one". Czyli najprościej ujmując większość( nie wszyscy) z nas utożsamia się z grupą , ludźmi z którymi przebywa . Wielu z nas zaczęło ćwiczyć z tego powodu , iż ludzie z którymi przebywamy na co dzień , też to robią. Ileż to razy chcieliśmy się popisać przed znajomymi czy dziewczyną , że coś trenujemy . Poniekąd wpływa to na nasze procesy emocjonalno- motywacyjne jednak w ten sposób stajemy się zależni od miejsca i sytuacji ,w której w danej chwili się znajdujemy. Robimy coś - bo inni też robią. Można to zaliczyć do motywacji , ale myślę , że jest ona krótkotrwała i na dłuższą metę nie opłacalna. W ten sposób stajemy się zależni od innych i nasza „ niby pasja" po upływie czasu staje się bolesną rutyną.
Rola filmów i muzyki
Bardzo ważny element wpływający na poziom naszej motywacji. Każdy z nas oglądał przecież tak fantastyczne produkcje o tematyce sportowej jak np. Rocky , Wejście Smoka , Never Back Down czy Siła Spokoju. Po których chciał od razu wyjść na salę i tak jak główny bohater, dać z siebie wszystko na treningu . Chcemy trenować jak nasi idole i wyglądać tak jak oni .Jeden z nas będzie fanem popularnego Rockiego Balboy , drugi zaś Channinga Tatuma z filmu „ Fighting". Każdy ma swojego filmowego bohatera z którego czerpie motywację do dalszej pracy nad sobą.
Drugim członem naszej drabinki motywacyjnej jest muzyka . Badania naukowe potwierdzają, że muzyka wpływa bardzo pozytywnie na nasz organizm , samopoczucie, zachęca nas do działania i wzbudza w nas pozytywne emocje . Każdy z nas ma swój ulubiony typ muzyki . To ona pełni rolę paliwa napędowego naszego organizmu . Dodaje mocy podczas ostatnich powtórzeń , powtórek chwytów , kombinacji i minut treningów. Dlatego tak często na siłowniach , boiskach czy salach możemy zobaczyć osoby trenujące w słuchawkach na uszach. Osobiście muzyka motywuje mnie zawsze , kiedy tego potrzebuje .Pobudza i uspokaja w ciężkich momentach życia. Jest swego rodzaju nauczycielem dla tych , którzy potrafią szukać i wyciągać wnioski.
Rola autorytetów w świecie sportu
Autorytety w naszym życiu , czyli wzorce do naśladowania. Są to osoby cieszące się w jakiejś dziedzinie lub opinii innych ludzi szczególną powagą. Inspirują nas do działania, posiadają konstruktywny wpływ na nasz rozwój i nadają właściwy kierunek motywacji .Dla tych trenujących boks autorytetem może być Mike Tyson , dla kulturystów Dorian Yates czy Ronnie Coleman , dla judoki - Paweł Nastula , a dla piłkarza Leo Messi . Każdy ma swoich idoli , których próbuje naśladować. Suma sumarum rola autorytetu w dzisiejszych czasach wydaje się być szczególnie ważna , ponieważ każdy z nas potrzebuje swoistego punktu odniesienia.
Na koniec przechodząc już bardziej ogólnikowo i w przenośni do pojęcia motywacji : można ją porównać do swoistego warsztatu. Jako swój szef jesteś zobowiązany do jego budowy , nadzoru, udoskonalania," kupna nowych części", zaangażowania w projekty, jednak tylko od Ciebie będzie zależeć efekt końcowy .To czego się nauczysz i udoskonalisz, nieważne czy w pracy , czy w szkole, na treningach czy też w codziennym życiu będzie Twoje i nikt już tego Tobie nie odbierze. Nie patrz na innych i rób to, co kochasz , trwaj w tym za wszelką cenę. „Więc odwiąż liny , opuść bezpieczną przystań , złap w żagle pomyślne wiatry. Podróżuj , śnij , odkrywaj i spełniaj swoje pasje." cyt. Mark Twain.
BIBLIOGRAFIA :
1.Formański Jacek , „Psychologia" , wyd. II , głównie strony: 93 -110
2.Parzalski Dariusz , „Psychologia sportu" , wyd. I , głównie strony : 63-66 , 130-133
3.Philip Zimbardo , „Psychologia i życie" r.1999 , strony :102, 401-406, 665-666,750-760 , 791-793 , 955
4.Sekuła Zofia , „Motywowanie do pracy , Teorie i Instrumenty" r.2008 strony: 9-27
5.Jarvis Matt , „Psychologia sportu" - Dział : Motywacja w sporcie- strony uwzględniające motywację wewnętrzną i zewnętrzną , niestety tylko z e-booka dorwałem - dziękuje jednemu z moderatorów za podanie tego autora .
6.„Podręczna Encyklopedia PWN" , wyd. naukowe PWN r.2002
7.„Słownik wyrazów Bliskoznacznych"
8.Notatki z wykładów z przedmiotu Psychologia i Teoria wychowania fizycznego(podziękowania kieruję wykładowcom mojej uczelni)
Zmieniony przez - Rafał_B w dniu 2011-07-29 13:03:16
W pogoni za lepszej jakości życiem...