Kluczową rolę w wykorzystaniu wolnych kwasów tłuszczowych pełni trening, który wykorzystuje włókna mięśniowe typu I oraz dieta.
Przy wysiłkach ciężkich i długotrwałych zaleca się dietę bogato węglowodanową, oraz spożywanie w czasie pracy węglowodanów łatwo przyswajalnych. Sprzyja ona większemu zużyciu węglowodanów w czasie wysiłku. Powoduje jednak, że poziom glikogenu w wątrobie i mięśniach jest na wyższym poziomie, więc potrzeba dłuższego czasu pracy aby go wyczerpać
Typ włókna mięśniowego:
- I /czerwone, o metabolizmie tlenowym, małej średnicy bardzo wysoka odporność na zmęczenie/
- IIA /białe, o metabolizmie tlenowym i beztlenowym, średnia średnica, wysoka odporność na zmęczenie/
- IIX /białe, o metabolizmie beztlenowym, duża średnica, niska odporność na zmęczenie/
Budowa mięśni jest heterogeniczna, tzn. że poszczególne mięśnie zawierają włókna różnego typu. W zależności od rodzaju treningu i bodźców, którym poddaje się mięśnie rozwijają się bardziej włókna konkretnego typu. Możliwa jest tez zmiana proporcji składu mięśni pod wpływem treningu.
W kilkusekundowych wysiłkach sprinterskich głównym źródłem energii jest PCr (fosfokreatyna), jest ona wykorzystywana do resyntezy ATP w pracujących mięśniach.
Wraz z wydłużeniem czasu wysiłku rośnie znaczenie glikogenu i wolnych kwasów tłuszczowych w resyntezie ATP.
Zasoby triacylogliceroli są tak duże że ich ubytek w codziennej aktywności jest znikomy. Rezerwy glikogenu przy intensywnej pracy (70 % VO2 max) mogą zostać wyczerpane po ok. 90 minutach.
Obciążenie, przy którym rozpoczyna się akumulacja kwasu mlekowego (koncentracja mleczanu), to próg mleczanowy (próg anaerobowy). Jego przyczyna jest przypuszczalnie rekrutacja szybkich komórek mięśniowych, o małej zdolności pozyskiwania enegii w procesach tlenowych
W wysiłkach poniżej progu mleczanowego (o niskiej intensywności) energetyka opiera się o wolne kwasy tłuszczowe. /Ciekawostka: u zdrowych osób przekroczenie progu mleczanowego występuje już ok. 30-50 % VO2 max, u maratończyka, może on osiągnąć 90% VO2 max, zanim przekroczy próg mleczanowy).
Wzrost intensywności wysiłku, powoduje, że znaczenie glikogenu w resyntezie ATP rośnie, przy wykorzystaniu 100% VO2 maks glikogen staje się głównym substratem energetycznym dla pracujących mięśni (dzieje się tak ,ponieważ następuje rekrutacja kolejnych włókien mięśniowych IIA i IIX, oprócz I, które już pracują).
Dlaczego tak się dzieje?
Szybkość zużycia ATP (w biegu na 5000 m, np.) przekracza tempo produkcji ATP oparte na fosforylacji oksydacyjnej (B-oksydacji) kwasów tłuszczowych. Szybkość wykorzystania wolnych kwasów tłuszczowych w relacji do VO2maks ma przebieg paraboliczny.
W wysiłkach lekkich <50% VO2max, wzrasta, po czym maleje tak, że w czasie pracy z intensywnością 80% VO2max jest niższa niż w wysiłku o intensywności 25% VO2max.
Mechanizm relacji wykorzystywania węglowodanów i triacylogliceroli w czasie wysiłków nie jest do końca poznany,. Prace godne polecenia to badania G.A. Brooksa.
Zakwaszenie wpływa na szereg procesów i wydolność. Pośrednio (przez różne zalezności) może wpływać na wykorzystanie FFA, jednak nie jest to wpływ bezpośredni i bardzo znaczący sensu stricte.
VO2 max nie równa się HR, VO2max można obliczyć korzystając z HR, odnosząc wyniki do odpowiednich tabel.
Porównaj zdjęcia (trening oparty na wykorzystanie różnych rodzajów włókien, o różnej energetyce):
Haile Gebrselassie - maratończyk
Usain Bolt - sprinter
Zmieniony przez - Sniv w dniu 2008-08-18 10:02:10