MackoMedyk
ODNOWA BILOGICZNA, TRAUMATOLOGIA i PIERWSZA POMOC
W związku, ze zgłoszonym zapotrzebowaniem na taki artykuł-postanowiłem napisać w sposób, może nie wyczerpujący tematu( wypadałoby napisać kilka książek ), lecz na pewno wystarczający skromnym zjadaczom chleba, do których mam nie wątpliwy zaszczyt się zaliczać.
Nad artykułem pracowałem bardzo długo, nie jestem pewny, czy jest już na tyle gotowy, aby go opublikować, jednak, ze względu na sytuację prywatno- zawodową( wyjazd na praktyki do Niemiec) postanowiłem zamieścić go w obecnej formie( nie dam rady już nic poprawić:>)
Uprzedzam, iż ten artykuł, będzie artykułem długim i dość kompleksowym, postaram się jednak aby nie był nudny.
Istnieje wiele aspektów, które należy poruszyć, aby temat odnowy biologicznej został przyzwoicie wykorzystany. Postanowiłem zapisać go w kilku głównych rozdziałach:
ROZDZIAŁ PIERWSZY: wysiłek i to co z nim związane
1: wpływ wysiłku na organizm sportowca.
2: proces zmęczenia, jego odmiany i ból jako czynnik towarzyszący zmęczeniu.
3:przetrenowanie i wypoczynek.
ROZDZIAL DRUGI: zabiegi stosowane w odnowie biologicznej:
1:masaż sportach uderzanych, siłowych i chwytanych, automasaż.
2:zabiegi fizykoterapeutycznie w odnowie biologicznej:
- sauna i inne zabiegi
3- zabiegi z zakresu kinezyterapii.
ROZDZIAL TRZECI: odnowa biologiczna:
1: Pojęcie odnowy biologicznej
2:Zadania OB.
3: OB. W okresach:
- przygotowania ogólnego
- przygotowania specjalnego
-w okresie startowym
-w okresie przejściowym
- specyfika OB. u kobiet
- specyfika OB. u młodzieży
ROZDZIAŁ CZWARTY: Pierwsza pomoc, traumatologia
1-Postępowanie ogólne w urazach, pierwsza pomoc
2-Urazy różne(złamania, zwichnięcia , stłuczenia, rozcięcia, krwotoki, knockdown) i
postępowanie
3:typowe urazy w sportach:
-BOKS
-JUDO
- ZAPASY
-Podnoszenie ciężarów
Oraz dodatki:
1- bibliografia
2- podziękowania
ROZDZIAŁ PIERWSZY: wysiłek i to co z nim związane
1: Wpływ wysiłku na organizm sportowca :
Wpływ wysiłku na skórę:
Najważniejszym wpływem wysiłku fizycznego na skórę jest wymuszenie mechanizmu termoregulacji. Podczas dużej aktywności fizycznej organizm zaczyna bronić się przed przegrzaniem i zaczyna zmieniać właściwości powierzchownych warstw ciała oraz rozpoczyna wydzielanie potu. Pot powoduje oziębienie przepływającej w rozszerzonych naczyniach skórnych krwi, a tym samym całego organizmu.
Jeżeli ktoś z was nie zaznał podczas treningu uroku mokrej z wysiłku koszulki, ten albo nie przykłada się do treningów, albo choruje na bardzo groźne zaburzenia termoregulacji organizmu.
Wpływ wysiłku na układ kostno-szkieletowy:
Pod wpływem wysiłku fizycznego w szkielecie zachodzą bardzo różne zmiany. Zależą one od stanu szkieletu, wieku zawodnika, jego konstytucji i wymagań treningowych.
A teraz coś, czego do końca nie rozumiem, zostało to wspomniane w książce panów Magiery i Walaszka, wypada o tym wspomnieć gdyż często padają na ten temat pytania:
„ W okresie wzrostu ciała mała aktywność mięśniowa służy wzrostowi na długość.
Z tego tytułu u młodych zawodników notuje się raczej zahamowanie wzrostu na długość, co rzecz jasna nie jest równoznaczne z niekorzystnym wpływem na ostateczną wysokość danego zawodnika".
Po ukończeniu okresu wzrostu mięśnie szkieletowe działając na przyczepy mogą doprowadzić do zgrubienia warstwy korowej kości.
Może dojść także do miejscowego przetrenowania, co może być powodem złamań zmęczeniowych i martwicy oddzielającej kostnochrzęsnej.
Z drugiej strony brak aktywności może doprowadzić do zmniejszenia zawartości węglanów i fosforanów wapnia w kości, co grozi słabymi i podatnymi na urazy kośćmi.
Wpływ wysiłku na mięśnie szkieletowe:
W zależności od rodzaju wysiłku może dojść do:
A- w przypadku sportów siłowo szybkościowych wzrostu masy mięśniowej z równoczesnym przyrostem siły.
B- w przypadku sportów wytrzymałościowych spadku masy mięśniowej, zmierzającym do optymalizacji przemiany materii i ekonomizacji zużycia energii.
Największe przerosty mięsni obserwujemy u ciężarowców, miotaczy, sprinterów, gimnastyków przyrządowych.
Wpływ na układ krążenia:
Zmiany w sercu i naczyniach krwionośnych. W zależności od dyscypliny sportowej: może dojść do:
-przerostu mięśnia sercowego
- rozszerzenia naczyń wieńcowych
- poszerzenie komór
-poszerzenie lewego przedsionka
- poszerzenie żył płucnych
- znaczne powiększenie prawego przedsionka
- znaczne zatokowe zwolnienie rytmu pracy serca
- podciśnienie tętnicze
- lepsze wykorzystanie i zużytkowanie tlenu.
Wpływ wysiłku na układ nerwowy:
Głównym wpływem wysiłku na układ nerwowy jest wykształcenie szczególnych procesów odruchowych, tzw stereotypów mięśniowo- nerwowych. Dlatego też osobę wytrenowaną można poznać po oszczędności ruchów, poruszaniu się, braków ruchów towarzyszących.
Skraca się czas reakcji zawodnika.
Przy zbyt dużej objętości treningowej(szczególnie w przypadku treningów siłowych) może dojść do przeciążenia Centralnego układu nerwowego.
Wpływ wysiłku na układ oddechowy:
Wzrasta pojemność życiowa płuc, jednak dopiero po dłuższym czasie trenowania.
Najbardziej rośnie ona u: pływaków, wioślarzy, biegaczy długodystansowych, biegaczy narciarskich.
U zawodników zmniejsza się ilość oddechów(stosunek ilości oddechów na minutę) .
Bardzo ważne jest dostosowania rytmu oddechu do rytmu ruchów.
2: proces zmęczenia, jego odmiany i ból jako czynnik towarzyszący.
Zmęczenie: jest to proces fizjologiczny-stan zmniejszenia zdolności do funkcjonowania organizmu człowieka, lub jakiegoś przeciążonego narządu spowodowany pracą. Jest to proces normalny, a w pewnych warunkach nawet korzystny dla człowieka.
Występuje on po ciężkiej pracy i znika bez śladu, jeżeli odpoczynek był wystarczająco długi i właściwy. Jest to zmęczenie fizjologiczne, które musimy odróżnić od stanu przeciążenia.
Możemy wyróżnić:
Zmęczenie umysłowe: np. przy grze w szachy
Zmęczenie czuciowe- np. zmęczenie wzroku
Zmęczenie emocjonalne- po zawodach
Zmęczenie fizyczne- zmęczenie mięsni.
Na potrzeby sportu możemy wyróżnić:
A- zmęczenie lokalne(ostre i przewlekłe)
B- zmęczenie ogólne( ostre i przewlekłe)
Zmęczenie lokalne- proces fizjologiczny, wynik pracy, w którą zaangażowane było nie więcej niż30% masy mięśniowej.
Zmęczenie lokalne ostre- wynik intensywnej pracy organizmu, charakteryzuje się nagromadzeniem kwaśnych metabolitów, zmniejszeniem zasobów energetycznych, mikrourazami i bólem.
Zmęczenie lokalne przewlekłe- skutek długotrwałego obciążenia fizycznego, powoduje stopniowe zmniejszanie się koordynacji i precyzji, szybkości i wytrzymałości.
Zmęczenie ogólne- proces fizjologiczny, wynik pracy, w którą zaangażowane było co najmniej 30% masy mięśniowej. Towarzyszy mu szereg przemian fizjologicznych
Zmęczenie ogólne ostre- efekt jednorazowego, intensywnego wysiłku, powodującym wystąpienie: bólu mięśniowego, duszności, zawrotów głowy, nudności, pocenie się, wzrost temperatury ciała, zmniejszenie koordynacji i precyzji ruchów.
Zmęczenie ogólne przewlekłe- inaczej przemęczenie: wynik długotrwałego wysiłku fizycznego przy stosowaniu niedostatecznej regeneracji.
Ból:
Ból (łac. - dolor, gr. - algos, odyne) - wg Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu subiektywne przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę (tzw. nocyceptywnych) lub zagrażających ich uszkodzeniem.
Należy podkreślić, że ból jest odczuciem subiektywnym, dlatego jest nim wszystko to, co chory w ten sposób nazywa, bez względu na obiektywne objawy z nim związane.
W psychologii ból jest uważany za popęd uruchamiający odpowiednie formy zachowania się zwierzęcia, które prowadzą, często przez uczenie się, do usunięcia się spod działania lub do uniknięcia bodźca bólowego.
Bólowi towarzyszy pobudzenie układu nerwowego współczulnego (przyspieszenie czynności serca, wzrost ciśnienia tętniczego) i wzmożenie wydzielania niektórych hormonów (np. hormonów kory nadnerczy). Ból ma istotne znaczenie dla rozpoznania i umiejscowienia procesu chorobowego.
Jest wiele podziałów bólu, jednak podstawowym jest podział na ostry i przewlekły.
ból ostry przykładowe przyczyny:
• wszelkie urazy
• ból wieńcowy
• ból w ostrym zapaleniu trzustki
• ból spowodowany pęknięciem wrzodu żołądka lub dwunastnicy
• kolka żółciowa
• ból w zapaleniu wyrostka robaczkowego
• kolka nerkowa
• ból związany z krwawieniem podpajęczynówkowym
• ból w ostrym niedokrwieniu kończyny
ból przewlekły:
• ból nowotworowy
• ból w przewlekłym zapaleniu trzustki
• ból reumatyczny
• ból związany z innymi zmianami zwyrodnieniowymi
• ból fantomowy
• ból pourazowy
• bóle migrenowe
Ból w sporcie związany jest przede wszystkim z mikrourazami, oraz kontuzjami.
O bólu można by rozprawiać godzinami- nie będę rozpisywał się na temat jego podstaw fizjologicznych, o mechanizmie czucia bólu itp.
Zainteresowanych proszę o kontakt- chętnie przedstawię te informacje
3: Przetrenowanie i wypoczynek(tu wkleiłem mój art. pod tytułem Uwaga Przetrenowanie):
Co to jest przetrenowanie( ang- WTF is przetrenowanie:>)?
Przetrenowanie to stan przewlekłego zmęczenia o ostrym przebiegu, powstający wskutek intensywnego treningu(wysiłku) przy stosowaniu niewłaściwych przerw wypoczynkowych.
Czynniki sprzyjające przetrenowaniu:
Niedostateczne odżywianie
Brak witamin
Program treningowy niedostosowany do zmniejszonej wydolności zawodnika(np. po grypie, przeziębieniu)
Subiektywne Objawy: niechęć do treningów, pogorszenie samopoczucia, apatia, rozdrażnienie, senność w ciągu dnia i bezsenność w nocy, występowanie zmęczenia po niedużym wysiłku,.
Obiektywne objawy: pogorszenie umiejętności technicznych, wydolności i wyników sportowych, wydłużenie czasu reakcji.
Przetrenowanie to stan, który często uchodzi uwadze nie tylko samego trenującego, lecz także trenera a nawet lekarza. Zwiastunem mogą być objawy ze strony autonomicznego, które możemy podzielić na dwa typy:
A- objawy z przewagą zaburzeń układu sympatycznego( tzw- PRZETRENOWANIE SYMPATYKOTONICZNE)
B- lub z przewagą zaburzeń układu parasympatycznego( PRZETRENOWANIE PARASYMPATYKOTONICZNE)
Przetrenowanie A charakteryzuje się przewagą stanów pobudzenia. Występują niepokój, stan rozdrażnienie, zaburzenia snu, szybsze męczenie się utrata wagi ciała i poczucie choroby.
Najczęściej pojawia się u młodych sportowców, z natury wrażliwych, u których zastosowany program treningowy był zbyt intensywny, bez wcześniejszego przygotowania do niego.
Leczenie
- znaczne ograniczenie obciążeń treningowych, gównie treningu specjalistycznego, ukierunkowanie na trenin wytrzymałościowy o małej intensywności, lub wprowadzeniu aktywnego wypoczynku( np.- pływanie rekreacyjne). Zaleca się zmianę środowiska( np. na góry), kąpiele w temp. obojętnej z dodatkiem soli lub kąpiele z co2( nie nie chodzi o podwodne bąki :>) , masaż o charakterze sedatywnym( łagodzącym) lub relaksacyjnym z zakresu aromaterapii (kompozycja uspokajająca), naświetlanie ultrafioletem o małych dawkach. Należy zadbać o dietę zasadową z dodatkami wielowitaminowymi, bogatą w białka i leki uspokajające z dziedziny psychoterapii.
Przetrenowanie B jest trudne do zdiagnozowania w związku z powolnym stopniem narastania. Charakteryzuje się stanem apatycznym. Zwiastunem, może być zwolnienie akcji tętna nawet poniżej 40 uderzeń na minutę, występuje małe zaangażowanie w zajęcia treningowe i starty, słaby duch walki.
Najczęściej ten typ przetrenowania występuje u sportowców doświadczonych , z natury
Spokojnych i opanowanych, uprawiających dyscypliny wytrzymałościowe.
Powodem przetrenowania może być zastosowanie dużych obciążeń treningowych o dużej objętości pracy, niedostosowanych do aktualnych możliwości organizmu zawodnika.
Leczenie
Zminimalizowanie objętości treningowej, wprowadzenie ćwiczeń rozluźniających i siłowo- szybkościowych. Można zastosować zmianę klimatu(np. morze), stosowanie masaży pobudzających, aromaterapii z kompozycją pobudzającą, zabiegów kontrastowych termicznie(bicze wodne ciepłe i zimne na zmianę, krótki zabieg w saunie i polewanie zimną wodą itp.). Należy zadbać o dietę kwasową, bogatą w witaminy i białka, oraz odpowiednie zajęcia z zakresu psychoterapii o charakterze pobudzający.
Wypoczynek:
-pozbywanie się zmęczenia po pracy, w przerwie w
pracy, nabieranie sił.
Rodzaje wypoczynku:
a. wypoczynek bierny
;często prowadzi do stanu nawykowej ociążałości (gnuśności), całkowita
bezczynność
;wskazany tylko po szczególnie wyczerpujących wysiłkach fizycznych
lub psychicznych
;najlepszą jego formą jest sen (zwykle około 8 godz.)
b. wypoczynek czynny:
;najkorzystniejsza forma, polega na aktywności ruchowej lubianej,
przyjemnej i najlepiej przeciwstawnej wykonywanej wcześniej pracy, w
innym środowisku niż wykonywana praca.
;powszechna jest rekreacja ruchowa w czasie wolnym, dla relaksu i
przyjemności (charakteryzująca się swobodą wyboru i uczestnictwa w
tego typu zajęciach)
* wpływa korzystnie na samopoczucie, poprawia motywację do dalszej
pracy
;wpływa na czynnościowe możliwości układu krążenia i oddychania
;przyspiesza regenerację sił, angażuje te mięśnie, które w poprzedniej
pracy nie brały udziału.
Bardzo fajny artykuł na temat wypoczynku zamieszczony przez: bokser7393:
https://www.sfd.pl/[ART]_Jak_wypoczywać_w_okresie_ciężkich_treningów-t719615.html
Wniosek:
;Osiąganie maksimum możliwości przystosowawczych do intensywnej pracy
sygnalizowane jest zmęczeniem o różnym nasileniu i typie. Pozwala ono człowiekowi
na utrzymanie obciążenia pracą w rozsądnych granicach, stosownie do zdolności
przystosowawczych organizmu. Przekroczenie tych granic grozi przeciążeniem
organizmu i zagrażać może zdrowiu a nawet życiu. Dlatego starajmy się dostosować
długość i rodzaj odpoczynku tak, aby powrócić do pracy w pełni sił psychofizycznych".
ROZDZIAŁ DRUGI: zabiegi stosowane w odnowie biologicznej
1: Masaż: masaż jest to świadome, sprężyste odkształcanie tkanek miękkich, mające na celu wywołanie efektu leczniczego, rozluźniającego lub pobudzającego. Masaż jest jednym z kluczowych elementów odnowy biologicznej. Poniższe linki skierują Was do interesujących was informacji na temat masażu w danej dyscyplinie sportowej:
Masaż w sportach walki chwytanych:
https://www.sfd.pl/ART_MASAŻ_W_SPORTACH_WALKI_zwłaszcza_chwytanych:_-t708210.html
Masaż w sportach walki uderzanych:
https://www.sfd.pl/art__MASAŻ_W_SPORCIE_pod_kątem_uderzaczy:_-t708034.html
Masaż w sportach siłowych i automasaż:
https://www.sfd.pl/[ART]_Masaż_w_sportach_siłowych_i_Automasaż-t711863.html
Istnieje możliwość wykonywania zabiegu masażu na samym sobie- poniżej link do obszernego i ilustrowanego artykułu na temat automasażu:
https://www.sfd.pl/ART__Automasaż_czyli_zrób_to_sam-t708687.html
2: Zabiegi fizykoterapeutyczne w odnowie biologicznej:
Fizykoterpia - jedna z form fizjoterapii i część medycyny fizykalnej, w której na organizm oddziałuje się rozmaitymi bodźcami fizycznymi, pobieranymi z natury (Słońce, borowina) lub wytwarzanymi specjalnymi urządzeniami (krioterapia, prądy różnego rodzaju).
Możemy podzielić ją na:
Elektroterapie
Magnetoterapie
Mechanoterapie( ultrasonoterapie, fala uderzeniowa <shock wave>
Aerozoloterapie
Balneoterapie
Klimatoterapie
Światłolecznicto(Helioterapię, laseroterapię, światło spolaryzowane, solux itp.)
Hydroterapie
Termoterapię( krioterapię i ciepłolecznictwo)
Przeciwwskazania ogólne do zabiegów:
Choroby o ostrym przebiegu, Niewydolność krążenia, Nadczynność i niedoczynność tarczycy, Cukrzyca w stanie kwasicy, ze zmianami naczyniowymi, Zawansowana miażdżyca, Nowotwory, Czynna gruźlica płuc, Żółtaczka ,Padaczka ,Ciąża ,Zapalenia ropne, choroby w stanie ciężkim ogólnym, stany gorączkowe,
A: Sauna : jest bardzo popularna i łatwo dostępna, więc postanowiłem dokładnie opisać zasady korzystania z niej.
Sauna jest zabiegiem ciepło leczniczym, polegającym na kąpieli w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności. Ogrzane powietrze oddziałuje na skórę i drogi oddechowe. w czasie kąpieli w saunie dochodzi do zmian w regulacji cieplnej ustroju oraz do wzmożonego wydzielania potu. Sauna jest zaliczana raczej do zabiegów profilaktyczno-higienicznych, stąd coraz częściej we współczesnym świecie jest doskonałą alternatywą dla zadymionych, głośnych pubów czy zatłoczonych sal fitness clubów. Najczęściej stosuje się ją w celu przyspieszenia usuwania zmęczenia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Nie mniej jednak sauna, ze względu na swe wartości bodźcowe, może być również traktowana jako typowy zabieg leczniczy.
W zależności od upodobań możemy korzystać z różnego rodzaju sauny. I tak, sauna fińska, zwana jest również suchą. Temperatura powietrza wynosi 80-110°C, a wilgotność nie przekracza 10%. W takich warunkach skóra bardzo szybko zaczyna się intensywnie pocić.
Sauna mokra może być propozycją dla osób, które nie lubią takich wysokich temperatur. Kąpiel rozpoczynamy od 50°C, a kończymy na 90°C. Rozgrzane kamienie należy co jakiś czas polewać wodą, dzięki czemu wilgotność powietrza wzrasta do 35%.
I wreszcie w saunie parowej, zwanej również łaźnią rzymską, temperatura nie przekracza 70°C. Wilgotność jest tutaj z kolei bardzo duża, bo dochodzi aż do 95%.
Sposób przeprowadzania kąpieli w saunie
Kąpiel w saunie powinna być poprzedzona kąpielą higieniczną pod natryskiem. Po wytarciu ciała do sucha, rozpoczynamy właściwą kąpiel, która polega na przebywaniu nago na przemian w wysokiej i niskiej temperaturze. Podstawą kąpieli jest duża kontrastowość bodźca termicznego. W saunie przebywa się przez około 8-12 minut. Temperatura ogrzanego powietrza w pomieszczeniu zabiegowym nie jest jednolita. Pomieszczenie jest wyposażone w ławy na różnym poziomie, aby osoby pobierające kąpiel mogły stopniować działanie gorącego powietrza. Różnica pomiędzy ławami wynosi około 50 cm, a temperatura w okolicy podłogi wynosi 35°C, najwyższa jest w górnych warstwach, gdzie wynosi 110°C. W zależności od wydolności organizmu i samopoczucia należy stopniowo siadać, początkowo na ławach niższych i średnich, kończąc kąpiel w III fazie trwania, na najwyższym poziomie. Po dostatecznym wygrzaniu ciała i obfitym wystąpieniu potu, ochładza się organizm przez kąpiel lub natrysk w temperaturze 12-20°C. Zastosowanie bodźca zimna w okresie przegrzania ustroju ma na celu wytworzenie reakcji zmuszającej organizm do szybkiej regulacji cieplnej i odczynów ze strony układu naczyniowo-ruchowego. Ten trening naczyniowy ma wartość profilaktyczną w stosunku do chorób z przeziębienia.
W zasadzie przyjmuje się schemat trzykrotnego powtórzenia cyklu kąpieli, polegający na przegrzewaniu organizmu w gorącym pomieszczeniu i ochłodzeniu go wodą. Ważne jest, aby na każdym etapie kąpieli zadbać zarówno o dobre przegrzanie organizmu, jak i dostateczne jego ochłodzenie.
W czasie trwania drugiego, niekiedy także trzeciego cyklu kąpieli, po kilku minutach przebywania w pomieszczeniu sauny, wykonuje się "Löyly". Jest to polanie gorących kamieni zgromadzonych na piecu sauny, stosunkowo małą ilością wody, około 1 litra. Wywołuje to gwałtowne pojawienie się pary wodnej. Jest to bodziec silnie obciążający organizm, stąd bywa źle tolerowany przez osoby o mniejszej wydolności fizycznej. Finowie ten moment uważają za najważniejszy w czasie całego przebiegu kąpieli i nazywają go "duszą sauny" (löyly).
Kąpiel w saunie zawsze kończy się ochłodzeniem organizmu. Niedostateczne ochłodzenie, przyczynia się do występowania dalszego pocenia się organizmu, co na tym etapie jest już zjawiskiem bardzo niepożądanym. Może również pojawić się ból głowy i ogólne złe samopoczucie.
Po zakończeniu kąpieli w saunie bezwzględnie zalecany jest wypoczynek przez co najmniej 20 minut. Wskazane jest również uzupełnienie płynów w postaci soków owocowych lub jarzynowych (sok pomidorowy) oraz wody mineralnej nie gazowanej.
Efekty korzystania z sauny to odnowa biologiczna ustroju, dająca powrót do dobrej kondycji i całkowitego odpoczynku, znacznie szybciej niż sen. Z sauny mogą korzystać osoby zdrowe jeden raz w tygodniu, zawsze po wysiłku, nigdy przed. U osób chorych sauna może być stosowana tylko w porozumieniu z lekarzem.
Biologiczne działanie sauny
Odczyn organizmu na ciepło w saunie zależy od:
natężenia bodźca cieplnego,
czasu trwania tego bodźca,
wielkości nagrzewanej powierzchni,
temperatury wyjściowej.
Najbardziej istotnym elementem sauny fińskiej jest kontrastowość bodźca termicznego (ciepło/zimno), okresowa zmiana wilgotności powietrza i zmiany natężenia pola elektrycznego w trakcie "Löyly".
Mimo działania mechanizmów termoregulacji, w wysokiej temperaturze sauny dochodzi do hipertermii. Temperatura ciała może wzrosnąć powyżej 39°C. Jeszcze bardziej wzrasta temperatura skóry, która niekiedy osiąga 41°C. Eliminacja nadmiaru ciepła z organizmu zachodzi poprzez odpowiednie zmiany w skórnym przepływie krwi, wydzielanie potu i wzmożoną wentylację płuc.
Zmiany jakie zachodzą w organizmie ludzkim pod wpływem przegrzania w saunie są bardzo różnorodne. Doprowadzone do tkanek ciepło przyczynia się do uruchomienia biologicznych odczynów organizmu i wystąpienia całego łańcucha reakcji fizykochemicznych i biochemicznych.
Wpływ kąpieli w saunie widać w zachowaniu:
temperatury organizmu (wzrost temperatury ciała);
podstawowej przemiany materii (przyspieszenie);
zachowaniu się układu krążenia (wzrost pojemności minutowej serca w początkowym okresie pobytu w saunie przeciętnie o 75%; wzrost częstotliwości tętna od 120 do 140 uderzeń na minutę, wzrost ciśnienia krwi skurczowego i rozkurczowego przeciętnie o około 25 mm Hg, po czym pod koniec pobytu w saunie obniża się o około 10 mm Hg w stosunku do ciśnienia wyjściowego);
wartości bilansu wodnego;
zachowaniu się układu oddechowego (wysoka temperatura w saunie może wywołać nieznaczny wzrost liczby oddechów na minutę i wzrost minutowej wentylacji płuc);
zachowaniu się układu hormonalnego (wzrasta wydzielanie hormonu antydiuretycznego);
w przesunięciach składu krwi (wzrost leukocytozy);
w składzie i rozmieszczeniu płynów ustrojowych (utrata potu powoduje odwodnienie organizmu, niedobór niektórych elektrolitów, niewielkich ilości witamin i innych składników np. obniżenie poziomu cukru we krwi);
w zachowaniu się układu nerwowego (działanie uspokajające).
Wskazania do stosowania sauny
Ze względów leczniczych saunę można stosować w:
nieswoistych chorobach dróg oddechowych;
przewlekłych chorobach reumatycznych (łagodne postacie);
nerwicach wegetatywnych;
zaburzeniach przemiany materii (otyłość prosta);
w schorzeniach dermatologicznych (zapalenie atopowe, trądzik, przewlekłe zapalenie mieszków włosowych w okresie remisji);
zespołach korzonkowych, dyskopatie, lumbalgia, niektóre neuralgie;
stanach po zapaleniu stawów, mięśni, więzadeł.
Przeciwwskazania do stosowania sauny
Jeżeli chodzi o przeciwwskazania do stosowania sauny, należy, podobnie jak w przypadku innych zabiegów fizykalnych, brać pod uwagę przeciwwskazania bezwzględne. Również w saunie do przeciwwskazań ogólnych należą:
ostre i przewlekłe choroby zakaźne,
gruźlica płuc i innych narządów,
nadciśnienie,
cukrzyca,
padaczka,
kamica nerkowa,
wszystkie postacie niewydolności krążenia,
schorzenia psychiczne,
choroby nowotworowe.
B: inne zabiegi takie jak:
okłady parafinowe
- okłady i kąpiele borowinowe
- kąpiele solankowe
- promieniowanie podczerwone
- krioterapia
- elektroterapia
- ultradźwięki
- magnetoterapia
- laseroterapia
Uznałem, iż rozpisywanie się na temat poszczególnych zabiegów mija się z celem, więc w razie pytań proszę o kontakt- chętnie odpowiem.
3- zabiegi kinezyterapeutyczne:
Kinezyterapia (gr. kinesis - ruch) - leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji, np. społecznej.
Kinezyterapia dzieli się na miejscową i ogólną. Miejscowa - dotyczy bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo, składają się a nią:
ćwiczenia bierne - wykonywane przez kinezyterapeutę lub aparat CPM (Continuous Passive Motion - ciągły bierny ruch) bez czynnego udziału chorego;
ćwiczenia izometryczne - czynne napinanie mięśni bez zmiany ich długości;
ćwiczenia czynno-bierne - ruch wykonywany jest biernie natomiast pacjent czynnie rozluźnia mięśnie;
ćwiczenia samowspomagane - pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej wspomaga pracę osłabionych mięśni;
ćwiczenia w odciążeniu - wykonywanie ruchu przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała;
ćwiczenia czynne i czynne z oporem;
wyciągi;
ćwiczenia synergistyczne;
ćwiczenia oddechowe.
Ogólna - składa się z ćwiczeń całegoi ciała:
ćwiczenia ogólnokondycyjne;
ćwiczenia gimnastyki porannej;
ćwiczenia w wodzie;
sport inwalidów.
Kinezyterapia stosowana jest w ortopedii i traumatologii, w neurologii, pediatrii, geriatrii, kardiologii, chorobach wewnętrznych, psychologii, ginekologii i pulmonologii.
Najważniejsze Metody kinezyterapeutyczne
Metoda McKenzie
NDT - Bobath
Metoda Vojty
PNF - Prioproceptive Neuromuscular Facilitation (M.Knott Concept)
Metoda Kaltenborn-Evjenth
Ojciec polskiej rehabilitacji prof. Wiktor Dega powiedział:
; Ruchu nie da się zastąpić żadnym lekiem, natomiast lek często można zastąpić ruchem"
ROZDZIAŁ TRZECI: odnowa biologiczna.
1. Pojęcie odnowy biologicznej:
Odnowa biologiczna to świadome oddziaływanie na organizm za pomocą różnorodnych środków(naturalnych i sztucznych) i warunków środowiskowych, w celu przyspieszenia fizjologicznych procesów wypoczynkowych. Może być stosowana nie tylko przez sportowców wyczynowych, ale również wszystkich, którzy uprawiają sport dla przyjemności.
Na proces odnowy biologiczne składają się:
-wypoczynek po wysiłku
-masaże ręczne i wodne
- kąpiele solankowe
- zabiegi fizykoterapeutyczne
- zabiegi kinezyterapeutyczne
Zadania Odnowy Biologicznej:
Odnowa biologiczna, we współczesnym sporcie ma za zadanie przywrócenie sprawności psychofizycznej zawodnika przez współdziałanie z programem treningowym, tworzenie optymalnych warunków dla procesów wypoczynkowych, profilaktykę i minimalizację skutków chorób powstałych w wyniku przeciążeń występujących w sporcie wyczynowym, a także rehabilitację pourazową.
ODNOWA BIOLOGICZNA W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH CYKLU TRENINGOWEGO:
A- w okresie przygotowania ogólnego:
W okresie tym dominują ćwiczenia o charakterze ogólnym, kładzie się nacisk na kształtowanie wytrzymałości ogólnej i siłowej. Trening ten obciąża najbardziej układy: krążenia, oddechowy, wegetatywny i nerwowo ruchowy sportowca. W okresie tym dominuje zmęczenie ogólne.
Nadrzędnym zadaniem OB. tym okresie jest wspomaganie wypoczynku we wszystkich przerwach międzytreningowych. W godzinach przedpołudniowych zaleca się stosowanie zabiegów hartujących.
Przykładowy schemat postępowania w okresie przygotowania ogólnego:
- chłodne lub ciepło zimne natryski poranne
- ciepło-chłodno-ciepłe naprzemienne natryski bezpośrednio po treningach z przewagą ćwiczeń siłowych, ewentualnie chłodno-ciepło-chłodne w sytuacji dużego przegrzania po wysiłku.
- 2-3 razy w tygodniu po treningu kąpiele ciepłe normalne lub mineralne, masaż ręczny treningowy,
- ogólne naświetlanie lampą solux codziennie lub co drugi dzień
- raz na 7-10 dni sauna lub kąpiel gorąca.
B- w okresie przygotowania specjalnego:
Zastosowanie elementów treningu specjalnego(szybkości, siły specjalnej, wytrzymałości szybkościowej i techniki) powoduje, że częściej niż w okresie poprzednim mogą wystąpić objawy zmęczenia lokalnego. Zaleca się więc zabiegi lokalne szczególnie na najbardziej eksploatowane partie mięśni i stawy. Są to:
Kąpiele mineralne ciepłe lub gorące
Masaż ręczny i wirowy
Naświetlanie soluxem i ciepłe okłady
Zabiegi ogólnie przegrzewające organizm stosuje się 2-3 razy w tygodniu ale tylko wtedy, gdy obciążenia treningowe nie powodują nadmiernego odwodnienia organizmu.
Zalecany jest masaż treningowy o charakterze lokalnym. Przy masażu stawów większość czasu powinna być przeznaczona na rozcieranie.
C- w okresie startowym:
Sporty walki(boks, judo, zapasy): ze względu na dominację obciążeń wytrzymałościowo- siłowych, szybkości eksplozywnej, refleksu, koncentracji psychicznej proponuje się dużą rozpiętość zabiegów odnawiających. Codziennie można wykonywać lokalnie masaż ręczny, kapiel solankową przed snem, co drugi dzień kąpiel letnio-ciepłą, masaż podwodny w temp 33 stopnie Celsjusza i saune. W przypadku dużych strat wodno elektrolitowych na skutek treningu zabiegi ogólnie przegrzewające stosuje się wyjątkowo ostrożnie tylko raz w tygodniu.
Sporty siłowo dynamiczne( podnoszenie ciężarów, rzuty, skoki narciarskie):
Efektem uprawiania tych dyscyplin jest nadmierne obciążenie aparatu nerwowo mięśniowego(duże napięcia grup mięśniowych), dlatego skazane jest stosowanie środków działających obwodowo i lokalnie. Dominują kąpiele ciepłe zwykłe lub mineralne, połączone z nacieraniem ciała twardą szczotką. Po kąpieli wskazany jest masaż powysiłkowy. Z sauny i kąpieli gorących w tych dyscyplinach korzysta się rzadko.
D- w okresie przejściowym:
Jest to okres stopniowego roztrenowania, regeneracji organizmu lub ewentualnej rehabilitacji. Trening i zabiegi OB. powinny mieć charakter ogólny. Korzystamy z kąpieli solankowych, masaży podwodnych, okładów i kąpieli borowinowych oraz sauny. Stosujemy masaż podtrzymujący,.
E- specyfika OB. u kobiet:
W odnowie biologicznej kobiet szczególną uwagę należy zwrócić na regenerację pasa barkowego, który źle znosi obciążenia siłowe.
W czasie miesiączki hormonalnie zrównoważonym kobietom zaleca się tylko ciepło-chłodne natryski z delikatnym rozcieraniem twardą szczotką, łagodny masaż ręczny.
W stanach tzw. Napięcia przedmiesiączkowego korzystny będzie zabieg w saunie lub gorąca kąpiel. Należy przy tym pamiętać, że kobiety zwykle gorzej znoszą zabiegi przegrzewające niż mężczyźni.
F- specyfika OB. u osób młodych:
Stosujemy: systematyczne zabiegi hartujące 2-3 razy w tygodniu, ciepłe 0.5-1% półką piele solankowe z automasażem, helioterapia, sauna krótko i przy niższych temperaturach ze względu na mniej wydolny mechanizm termoregulacji.
ROZDZIAŁ CZWARTY:
Ad 1- Postępowanie ogólne w urazach narządu ruchu(stan ostry):
Postępowanie ogólne w urazach narządu ruchu(w stanie ostrym) polega na zastosowaniu się do zasady PRICE.
Nazwę tej zasady tworzą litery, oznaczające skróty anglojęzycznych wyrazów
P- protection- ochrona- miejsce urazu powinno być chronione poprzez opatrunek lub nawet (w zależności od urazu)unieruchomione.
R- relax- odpoczynek/rozluźnienie- w miarę możliwości zaprzestajemy używania/dotykania uszkodzonego miejsca, układamy w wygodnej pozycji nie nasilającej bólu.
I- ice- lód- stosujemy krioterapię- używamy okładów lodowych lub okładów gotowych typu HOT-COLD PACS, w celu obkurczenia uszkodzonych naczyń krwionośnych i zmniejszeniu przewodnictwa bodźców bólowych za pośrednictwem nerwów obwodowych.
Zimne okłady stosujemy co godzinę do czasu wystąpienia całkowitego znieczulenia miejscowego(ok. 10-20 min)
C- compresion - ucisk- stosujemy opatrunki uciskowe z dużą ilością waty i bandaża, połączone z oziębianiem kończyny przeciwdziałającym przegrzaniu tkanek.
E- elevation- uniesienie- unosimy kończynę do pozycji drenażowej(powyżej poziomu serca) w celu lepszego odpływu płynów ustrojowych z obwodowych części kończyn i zapobieganiu oraz likwidacji objawów zastoinowych.
Z tego co nauczyłem się na zajęciach z ortopedii i traumatologii to zastosowanie się do powyższych zasad (zwłaszcza elevation) zapobiega „sklejaniu się" ścięgien i mięsni(najczęściej w obrębie ręki) spowodowanemu przez krzepnącą krew wysiękową, która zamienia się w swego rodzaju „klej" .
W okresie ostrym stosujemy również środki farmakologiczne- najczęściej nslpz - niesteroidowe leki przeciw zapalne ( popularne środki przeciw bólowe)
lub-w przypadku dużej bolesności- obstrzyknięciu miejsc bolesnych Lignocainą
oraz hormonami nadnercza(popularne „blokady") .
(PIERWSZA POMOC)
Ogólne zasady postępowania w przypadku złamań kości i uszkodzeń stawu:
Złamania
Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu dwóch sąsiednich stawów, w których skład wchodzi złamana kość. Jako szyny mogą służyć deseczki, laska, parasol, kij, a nawet twarda tektura. Można też unieruchomić złamaną nogę przywiązując ją do zdrowej. Jeśli nie da się założyć szyny bez wyprostowania kończyny, przytrzymaj ją dłońmi po obu stronach złamania, podczas gdy ktoś inny delikatnie ustawi ją w pozycji, jak najbliższej naturalnej. Wyściel zaimprowizowaną szynę watą lub czystym materiałem i przywiąż do niej kończynę ściśle (ale nie za ciasno) bandażem, paskiem lub pasami podartego ubrania. Szyny muszą być na tyle długie, by wystawały poza stawy powyżej i poniżej złamania. Jeśli kość przebiła skórę i rana obficie krwawi, zatamuj krwawienie, ale nie próbuj nastawiać kości ani oczyszczać rany; możesz uczynić zbyt dużą krzywdę. Załóż jałowy opatrunek i natychmiast wezwij pogotowie. Nie przesuwaj ofiary, jeśli ma uszkodzony kręgosłup, szyję lub miednicę.
Zwichnięcia i skręcenia:
Nie próbuj poruszać zwichniętych stawem lub samemu nastawiać zwichnięcia. Unieruchom dwie sąsiednie kości wchodzące w skład uszkodzonego stawu i zgłoś się do lekarza. Jeśli zwichnięte
jest biodro, wezwij pogotowie lub przetransportuj rannego na noszach do szpitala na ostry dyżur. Jeśli możesz zdobyć woreczek z lodem, przyłóż go w miejscu zwichnięcia, aby zmniejszyć opuchliznę
ad 2 - Przykładowe urazy i postępowanie:
Knockout- mianem nokautu określamy stan w którym po ciosie przeciwnika zawodnik nie jest w stanie kontynuować walki przez 10 sekund.
Zapytałem moją znajomą ratowniczkę medyczną, jak postępować w przypadku ko.
W przypadku KO, w wyniku którego zawodnik został pozbawiony przytomności, należy:
- sprawdzić oddech, usunąć zalegające w jamie ustnej przedmioty(zęby, wymiociny, szczęka)
- jeżeli oddycha- pozycja boczna ustalona= fachowa pomoc medyczna- lekarz
- jeżeli nie oddycha- wezwanie karetki, resuscytacja krążeniowo oddechowa( 30 uciśnięć na mostek, 2 wdechy)
Oczywiście są to tylko podstawowe informacje, jak zachowywać się w przypadku nokautu na treningu.
Zawsze po nokaucie spowodowanym ciosem na głowę należy skontaktować się z lekarzem.
Więcej o nokautach:
https://www.sfd.pl/KNOCKOUT_by_kaamill-t358906.html
a tu obszerny art. Kamiru na temat nokautów i mechanizmu ich powstania:
https://www.sfd.pl/[ART]_Knockout_-_mechanizmy,_sposoby_obrony,_pierwsza_pomoc-t361222.html
Rany: Rana (vulnus) - nazywamy przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych organizmu (skóry, błon śluzowych, spojówek) na skutek urazu mechanicznego, termicznego lub chemicznego. )
Podział ran:
- mechaniczne (urazowe)
- termiczne, chemiczne
- owrzodzeniowe
Rodzaje ran:
Rany zamknięte - uszkodzenie tkanki mięśniowej, kostnej, układu krwionośnego, nerwów bez przerwania skóry.
Rany otwarte - uszkodzenie tkanki mięśniowej, kostnej, układu krwionośnego, nerwów z przerwaniem tkanki skórnej
Ze względu na objętość tematu pozwolę sobie na omówienie jedynie ran mechanicznych. W razie pytań udzielę obszerniejszej odpowiedzi.
Rany mechaniczne:
Otarcie
Siły uszkadzające działają stycznie do powierzchni. Uszkodzeniu ulega tylko naskórek. Miejsce otarcia pokrywa się drobnymi kroplami krwi.
Rany powikłane
Gdy następuje wprowadzenie trucizny. Ukąszenia żmii, skorpionów, pszczół, szerszeni.
Rany kłute
Zranienie długim wąskim, przedmiotem (nadepnięcie na gwoździa). Rana tak nie zieje, brzegi jej szybko zarastają. Jednak rana może być zakażona i zawierać ciała obce. Ze względu na możliwe powikłania wymaga pilnej obserwacji. Mogą być bardzo groźne na tułowiu.
Rany cięte
Powstają na skutek przecięcia ostrym przedmiotem jak szkło, nóż. Brzegi ran są równe, często zieją i krwawią na ogół obficie. Uraz nie niszczy żywotności tkanek tworzących brzegi rany. Łatwo się goją po zbliżeniu brzegów
Rany tłuczone
Powstają wskutek pęknięcia skóry i głębiej leżących tkanek pod działaniem tępego przedmiotu (pałka, tłuczek). Uraz powoduje oprócz rozerwania ciągłości skóry, zgniecenie tkanek. Brzegi rany są nierówne i obrzęknięte. W otoczeniu rany występują krwawe podbiegnięcia. Naczynia krwionośne są przerwane i zgniecione w promieniu kilku centymetrów - więc krwawienie jest znacznie mniejsze niż w ranach ciętych. Tkanki tworzące ścianę rany nie są zdolne do życia. Zalegające skrzepy stanowią dobrą pożywkę dla bakterii. Stłuczenie ścian rany uniemożliwia wczesny zrost i pozbawia ją odporności na zakażenie.
Rany rąbane, miażdżone, szarpane
Są kombinacjami elementów rany ciętej i tłuczonej.
Rany kąsane(uwaga Tyson
)
Zadawane zębami zwierząt. Zwierzę miażdży szczękami tkanki na znacznie większym obszarze niż dziurawi skórę. Mały otwór rany przebity kłem jest otoczony szeroką warstwą zgniecenia. Dlatego rany kąsane goją się źle i ulegają łatwo zakażeniu. Każde pokąsanie należy rozpatrywać z punktu widzenia możliwości zakażenia wścieklizną.
POSTĘPOWANIE:
- drobne skaleczenia i otarcia przemywamy wodą utleniona i zabezpieczamy plastrem lub cienkim opatrunkiem
- słabo krwawiące rany osłaniamy sterylnymi opatrunkami
- opatrunek stabilizujący
Nie wyjmuj ciał obcych tkwiących w ranie
(działają jak korek). Wykonaj opatrunek stabilizujący by ciało obce nie przemieszczało się. Opatrunek wykonuj delikatnie bez ucisku
Schemat Leczenia ran :
• oczyszczenie
• dezynfekcja
• revisio - kontrola rany
• excisio - usunięcie tkanek martwiczych (chirurgiczne opracowanie rany)
• evacuatio - usunięcie ciała obcego
• zapewnienie prawidłowego ukrwienia i unerwienia okolicy rany
• suturae - szycie brzegów rany
• stosowanie antybiotyków (miejscowo i ogólnie)
• stosowanie przeszczepów skórnych
• stosowanie opatrunków klasycznych i np. hydrożelowych
Stłuczenia i zmiażdżenia:
Stłuczeniem nazywamy uraz tkanek i stawów okołotkankowych. Stłuczenie jest uszkodzeniem mechanicznym tkanki podskórnej lub mięśnia połączonym z wylewem krwi do tkanki. Do najczęstszych następstw stłuczenia należą: krwawe wylewy i wysięki podskórne, obrzęk oraz częściowe upośledzenie ruchomości stawu objętego stłuczeniem.
Objawy:
Miejsce urazu jest spuchnięte, wrażliwe na dotyk i bolesne przy każdym ruchu. Na skórze pojawiają się często niebieskie, żółte i zielone plamy jako oznaki wylewu (sińce). Bolesność uszkodzonej okolicy, nasilająca się dodatkowo przy ucisku i ruchach, obrzęk - zwany powszechnie opuchlizną, zasinienie, co jest objawem uszkodzenia naczyń i wylewu krwi do tkanek miękkich. Czasem w miejscu stłuczenia rozwija się miejscowy stan zapalny, wówczas skóra nad miejscem stłuczenia przybiera kolor czerwony oraz wyczuwalne jest palpacyjnie jej wzmożone ocieplenie
Postępowanie:
Stosuje się okłady z lodu, aby oziębić miejsce urazu. Uśmierza to ból i zapobiega nadmiernej opuchliźnie. Lód nie może jednak bezpośrednio dotykać skóry. Najlepiej przed położeniem na ranę włożyć go do plastikowej torebki lub owinąć w ręcznik. Trzymac okład maksymalnie przez 30 minut. Po około trzydziestominutowej przerwie zastosuj go ponownie; zaleca się robić okłady przez dwa dni. W aptece dostępne są specjalne preparaty, chłodzące lepiej niż lód.
Jeśli skóra nie jest zraniona, ból uśmierzą także specjalne środki w postaci aerozolu lub maści(ketopron,oxi gel,fastum ,stosuje się na zmiane nie uzywamy tylko jednej bo organizm sie uodporni).
Na stłuczone miejsce nałóżyc opatrunek uciskowy gdyż zapobiegnie to spuchnięciu.
Trzymanie w górze kontuzjowanych kończyn powoduje szybsze zniknięcie opuchlizny.
Zranioną kończynę należy opatrywać elastycznym bandażem i nie obciążać jej aż do ustąpienia bólu.
W przypadku silnego bólu i opuchlizny ulgę może przynieść zażycie leku przeciwbólowego.
Zwichnięcia:
Zwichnięciem nazywamy takie uszkodzenie stawu, w którym tworzące go kości przestają się ze sobą stykać.
Objawy:
• ból
• wymuszone ustawienie kończyny
• charakterystyczny sprężysty opór przy próbie uruchomienia stawu
• zniekształcenie obrysu stawu (uwypuklenie, fałdy i zagłębienia skórne w okolicy stawu mają inny układ), widoczne po porównaniu z kończyną zdrową
• brak tętna czy ochłodzenie dalszej części uszkodzonej kończyny wystąpi po obrażeniach dużych naczyń krwionośnych
• brak ruchu czy zaburzenia czucia to uszkodzenie nerwów
• UWAGA! Swobodne ułożenie kończyny i charakterystyczne trzeszczenie odłamów sugerują złamanie.
Pierwsza pomoc zgodnie z zasadami wyżej.
Leczenie zawsze ortopedyczne.
Zalecenia ogólne:
Bezpośrednio po urazie należy unieruchomić kończynę Nigdy nie należy na własną rękę próbować nastawiać uszkodzonego stawu. Niefachowa pomoc może tylko zaszkodzić. Zastosowanie zimnego okładu skutecznie zmniejsza obrzęk stawu, leczenie obejmuje nastawienie uszkodzonego stawu w znieczuleniu
i jego unieruchomienie w szynie lub pełnym gipsie. Przed nastawieniem nie należy jeść ani pić, ponieważ grozi to powikłaniami podczas znieczulenia. Usprawnianie kończyny powinno być prowadzone pod kierunkiem lekarza ortopedy.
Leki przeciwbólowe.
Złamania ze szczególnym omówieniem złamania nosa:
Złamaniem (fractura) nazywamy przerwanie ciągłości tkanki kostnej obejmujący cały jej przekrój.
Nadłamanie lub pęknięcie to przerwanie ciągłości tkanki kostnej obejmujące część jej przekroju. Złamanie może dotyczyć jednej lub kilku kości, nawet w odległych
miejscach.
Podział złamań:
1. Złamania częściowe:
• Złamanie podokostnowe - nadłamanie spotykane wyłącznie u dzieci
• Złamanie szczelinowate (pęknięcie)
• Złamanie ze strzaskaniem - kośc jest rozwałkowana
• Złamanie z wgnieceniem kości do wewnątrz - występują w złamaniach kości czaszki
2. Złamania całkowite:
• Złamania proste- nazywane złamaniem zamkniętym, w którym skóra nie jest uszkodzona
• Złamanie wklinowane- oba końce złamanej kości wbijają się w siebie
• Złamanie ze strzaskaniem kości- na liczne, drobne odłamki
• Złamanie złożone (otwarte)-w którym odłamek złamanej kości przebija ię przez skórę. W takim przypadku istnieje duże niebezpieczeństwo zakażenia.
• Złamanie powikłane - w którym następuje uszkodzenie narządów lub ważnych struktur tkankowych w otoczeniu złamania.
3. Ze względu na przebieg szczeliny:
• Podłużne
• Poprzeczne
• Skośne
• Spiralne
• Wielofragmentowe
4.Ze względu na umiejscowienie:
• Złamania trzonu
• Złamania przynasady
• Złamania nasady
• Złamania występów kostnych
• Złamania powierzchni stawowych
Przyczyny złamań:
Wyróżniamy 2 zasadnicze mechanizmy:
1)Bezpośredni- gdy siła urazu działa bezpośrednio na kośc (uderzenie, upadek)
2)Pośredni- gdy siła urazu działa poprzez inną kośc, staw, ścięgno itp. tj:
• Złamanie z pociągania (oderwania, złamania awulsyjne)- powstają najczęściej wskutek gwałtownego napięcia mięśnia lub więzadła oraz oderwania jego przyczepu kostnego np. wyrostka łokciowego
• Złamanie z wygięcia (zgięcia)- najczęstsze są skutkiem urazu w którym siły łamiące działają na zasadzie dzwigni.
• Złamanie ze skręceniem- dochodzi do nich gdy jeden z końców kości jest ustalony, a na drugi działa siła skrętna
• Złamania ze zgniecenia- występują w kościach gąbczastych na skutek mechanizmu zgięciowego lub kompresyjnego.
Objawy:
Objawy złamania kości różnią się w zależności od umiejscowienia i czynności danej kości, siły przyczepiających się do niej mięsni, typu złamania, jak również rozległości szkód w tkankach.
1) Ogólne:
• Przyspieszenie tętna
• Przyspieszenie oddechu
• Spadek ciśnienia
• Utrata świadomości
• Wstrząs urazowy
• Zator
• Niedowład
2. Odcinkowe:
• Zblednięcie
• Zaczerwienienie skóry
3. Miejscowe bezpośrednie:
• Zniekształcenie
• Tarcie odłamów
• Ruchomośc patologiczna
4. Miejscowe pośrednie:
• Ból samoistny
• Ból uciskowy
• Ból przy ruchach
• Ubytek funkcji
• Patologiczne ułożenie
• Obrzęk
• Krwiak
Pierwsza pomoc zgodnie z zasadami wyżej.
Leczenie zawsze ortopedyczne.
Złamanie nosa:
Złamanie nosa jest dość częstym urazem. Zwykle następuje ono wskutek wypadku drogowego, narażeni zwłaszcza są rowerzyści i motocykliści oraz uczestnicy bójek. Złamanie może być zamknięte lub otwarte. W przypadku tego pierwszego rana jest niewidoczna, obserwujemy natomiast przemieszczenie nosa. Gdy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, widoczne są przemieszczone części kostne i chrzęstne szkieletu nosa.
Objawy:
Widoczne zniekształcenie
Przemieszczenie nosa
Ból
Krwiak okolicznych tkanek
Obrzęk nosa
Bóle głowy
Krwawienie z nosa
Zaburzenia węchu
Łzawienie
Możliwe powikłania:
Skrzywienie przegrody nosa
Powstanie zakażonego krwiaka i ropnia
Defekt kosmetyczny i zaburzenia czynnościowe nosa
Zaburzenia węchu
Leczenie:
Zalecenia ogólne
Choremu należy zapewnić wypoczynek i wsparcie psychiczne. Aktywność chorego po zabiegu powinna być nieco ograniczona. Zalecane są spacery. Dieta chorego powinna być dobrze zbilansowana i zawierać odpowiednią ilość kalorii. Posiłki powinny być jedzone często, w małych porcjach.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne złamania nosa polega przede wszystkim na zapobieganiu rozwinięciu się zakażenia. W tym właśnie celu podawane są antybiotyki.
Leczenie operacyjne
W przypadku podejrzenia złamania nosa nie należy zwlekać z udaniem się do lekarza, gdyż nastawienie nosa powinno być wykonane jak najszybciej, najlepiej w ciągu 24 godzin od wystąpienia urazu. Odkładanie zabiegu, może mieć poważne skutki kosmetyczne i czynnościowe, gdyż złamane fragmenty kostne mogą się zrosnąć w przemieszczeniu.
Postępowanie chirurgiczne polega na starannym opracowaniu rany, czyli oczyszczeniu, opanowaniu krwotoku, kontroli brzegów rany i kości nosowych. Przemieszczone fragmenty ustawia się we właściwym położeniu. Następnie zszywa się brzegi rany. Zabiegi te wykonuje się w krótkim znieczuleniu dożylnym, w niektórych przypadkach z użyciem intubacji.
W przypadku niezadowalających efektów kosmetycznych, możliwe jest wykonanie w późniejszym terminie operacji plastycznej korygującej powstałe defekty. Leczenie takie może być wieloetapowe i wymagać kilku operacji.
Ad 3:typowe urazy w sportach:
-BOKS: najczęstsze urazy dotyczą ręki atakującej(złamania kości śródręcza, palców, kości nadgarstka), w obrębie głowy- uszkodzenia łuków brwiowych, kości jarzmowych, nosa, żuchwy.
-JUDO: skręcenia palców rąk i stóp, stłuczenia i skręcenia stawu łokciowego, zwichnięcia w obrębie stawu „barkowego". Przy rzutach na matę dochodzi do uszkodzenia łąkotek, żeber i odc. Lędźwiowego kręgosłupa, naderwania najszerszego grzbietu
- ZAPASY: jak w judo
-PODNOSZENIE CIĘŻARÓW: naderwanie dwugłowego ramienia- głównie głowa długa, mięśni brzucha, naderwanie więzadeł pobocznych stawu kolanowego, uszkodzenia łąkotek, uszkodzenia odc. Lędźwiowego kręgosłupa.
Bibliografia
Wikipedia
"Problematyka odnowy biologicznej w sporcie" Krzysztof Gieremek, Lechoslaw Dec - AWF
katowice 1990
„Masaż sportowy z elementami odnowy biologiczne"j, autorstwa Leszka Magiery i Roberta Walaszka, wydawnictwo- Biosport.
http://www.chinmed.com/praktyka/prakt_art/termoterapia.htm
Zasady zaopatrywania ran i podstawy szycia chirurgicznego - Wojciech Wasilewski
ABC postępowania w urazach - D. Skinner, P. Driscoll, R. Earlam, red. Wyd. Polskiego-Juliusz Jakubaszko
Opatrunki - Bernolf Eibl-Eibesfeldt, Sigurd Kessler
Podręcznik pierwszej pomocy - Buchfelder Albert, Buchfelder Michael
Prezentacja Pana Wojciecha Szczura na temat ran i blizn.
A. Dziak, S. Tayara „Urazy i uszkodzenia w sporcie" Wydawnictwo Kasper Kraków 2000 r.
A. Zborowski „ Masaż w wybranych jednostkach chorobowych cz. I "
www.urazy.pl
www.fizjoterapia.pl
Prezentacja Katarzyny Wlezień na temat złamań
http://www.ratownictwojrg3.republika.pl/index_pliki/Page1579.htm
http://www.emedica.pl/szczeg_choroby.php3?nr=202&typ=1
W.Z Traczyk - „Fizjologia człowieka w zarysie"
.Autor: Suckov A.; Portugalov S.
Tytuł: Vosstanovlenie : lucse, men'se, da lucse.
W czasop.: Legk. Atl.. - 1989, nr 9, s. 21-29. - Tł. tyt.: Regeneracja:lepiej mniej,ale dobrze.
.Autor: Grussbacher A.
Tytuł: Muskelkater - was ist das eigentlich?
W czasop.: Judo. - 1988, nr 10, s. 11, 14.. - Tł. tyt.: Co to właściwie jest ból mięśniowy?
.Autor: Piekarski J.
Tytuł: Odnowa biologiczna w sporcie - zmęczenie i przetrenowanie.
W czasop.: Wychow. Fiz. Zdrow.. - 1990, nr 9-10, s. 223-226, 3 tab..
.Tytuł: Zespół przetrenowania u sportowca (opracowanie redakcyjne)
W czasop.: Med. Sport.. - 2000, nr 9, s. 36--38. - 1 tab.
.Autor: Mizera, Krzysztof
Tytuł: Zmęczenie i regeneracja organizmu w sportach siłowych
Podziękowania:
1- osobom, które przeczytały całość artykułu- GRATULUJĘ i DZIĘKUJĘ
2- Kadrze mojej uczelni, która odpowiadała na moje pytania
3- La Rive- za motywację!
4- Lady M- za zrecenzowanie rozdziału pierwszego.
5- Ratownikom i masażystom z mojej dawnej szkoły
SERDECZNIE DZIĘKUJĘ!!!!!!
Proszę o zgłaszanie błędów, materiału jest tak wiele, ze mogłem coś pomylić- proszę o łagodny wymiar kary Pozdrawiam serdecznie-
Macko
Zmieniony przez - MackoMedyk w dniu 2011-06-24 01:03:12
Zmieniony przez - MackoMedyk w dniu 2011-06-24 01:05:13
W związku, ze zgłoszonym zapotrzebowaniem na taki artykuł-postanowiłem napisać w sposób, może nie wyczerpujący tematu( wypadałoby napisać kilka książek ), lecz na pewno wystarczający skromnym zjadaczom chleba, do których mam nie wątpliwy zaszczyt się zaliczać.
Nad artykułem pracowałem bardzo długo, nie jestem pewny, czy jest już na tyle gotowy, aby go opublikować, jednak, ze względu na sytuację prywatno- zawodową( wyjazd na praktyki do Niemiec) postanowiłem zamieścić go w obecnej formie( nie dam rady już nic poprawić:>)
Uprzedzam, iż ten artykuł, będzie artykułem długim i dość kompleksowym, postaram się jednak aby nie był nudny.
Istnieje wiele aspektów, które należy poruszyć, aby temat odnowy biologicznej został przyzwoicie wykorzystany. Postanowiłem zapisać go w kilku głównych rozdziałach:
ROZDZIAŁ PIERWSZY: wysiłek i to co z nim związane
1: wpływ wysiłku na organizm sportowca.
2: proces zmęczenia, jego odmiany i ból jako czynnik towarzyszący zmęczeniu.
3:przetrenowanie i wypoczynek.
ROZDZIAL DRUGI: zabiegi stosowane w odnowie biologicznej:
1:masaż sportach uderzanych, siłowych i chwytanych, automasaż.
2:zabiegi fizykoterapeutycznie w odnowie biologicznej:
- sauna i inne zabiegi
3- zabiegi z zakresu kinezyterapii.
ROZDZIAL TRZECI: odnowa biologiczna:
1: Pojęcie odnowy biologicznej
2:Zadania OB.
3: OB. W okresach:
- przygotowania ogólnego
- przygotowania specjalnego
-w okresie startowym
-w okresie przejściowym
- specyfika OB. u kobiet
- specyfika OB. u młodzieży
ROZDZIAŁ CZWARTY: Pierwsza pomoc, traumatologia
1-Postępowanie ogólne w urazach, pierwsza pomoc
2-Urazy różne(złamania, zwichnięcia , stłuczenia, rozcięcia, krwotoki, knockdown) i
postępowanie
3:typowe urazy w sportach:
-BOKS
-JUDO
- ZAPASY
-Podnoszenie ciężarów
Oraz dodatki:
1- bibliografia
2- podziękowania
ROZDZIAŁ PIERWSZY: wysiłek i to co z nim związane
1: Wpływ wysiłku na organizm sportowca :
Wpływ wysiłku na skórę:
Najważniejszym wpływem wysiłku fizycznego na skórę jest wymuszenie mechanizmu termoregulacji. Podczas dużej aktywności fizycznej organizm zaczyna bronić się przed przegrzaniem i zaczyna zmieniać właściwości powierzchownych warstw ciała oraz rozpoczyna wydzielanie potu. Pot powoduje oziębienie przepływającej w rozszerzonych naczyniach skórnych krwi, a tym samym całego organizmu.
Jeżeli ktoś z was nie zaznał podczas treningu uroku mokrej z wysiłku koszulki, ten albo nie przykłada się do treningów, albo choruje na bardzo groźne zaburzenia termoregulacji organizmu.
Wpływ wysiłku na układ kostno-szkieletowy:
Pod wpływem wysiłku fizycznego w szkielecie zachodzą bardzo różne zmiany. Zależą one od stanu szkieletu, wieku zawodnika, jego konstytucji i wymagań treningowych.
A teraz coś, czego do końca nie rozumiem, zostało to wspomniane w książce panów Magiery i Walaszka, wypada o tym wspomnieć gdyż często padają na ten temat pytania:
„ W okresie wzrostu ciała mała aktywność mięśniowa służy wzrostowi na długość.
Z tego tytułu u młodych zawodników notuje się raczej zahamowanie wzrostu na długość, co rzecz jasna nie jest równoznaczne z niekorzystnym wpływem na ostateczną wysokość danego zawodnika".
Po ukończeniu okresu wzrostu mięśnie szkieletowe działając na przyczepy mogą doprowadzić do zgrubienia warstwy korowej kości.
Może dojść także do miejscowego przetrenowania, co może być powodem złamań zmęczeniowych i martwicy oddzielającej kostnochrzęsnej.
Z drugiej strony brak aktywności może doprowadzić do zmniejszenia zawartości węglanów i fosforanów wapnia w kości, co grozi słabymi i podatnymi na urazy kośćmi.
Wpływ wysiłku na mięśnie szkieletowe:
W zależności od rodzaju wysiłku może dojść do:
A- w przypadku sportów siłowo szybkościowych wzrostu masy mięśniowej z równoczesnym przyrostem siły.
B- w przypadku sportów wytrzymałościowych spadku masy mięśniowej, zmierzającym do optymalizacji przemiany materii i ekonomizacji zużycia energii.
Największe przerosty mięsni obserwujemy u ciężarowców, miotaczy, sprinterów, gimnastyków przyrządowych.
Wpływ na układ krążenia:
Zmiany w sercu i naczyniach krwionośnych. W zależności od dyscypliny sportowej: może dojść do:
-przerostu mięśnia sercowego
- rozszerzenia naczyń wieńcowych
- poszerzenie komór
-poszerzenie lewego przedsionka
- poszerzenie żył płucnych
- znaczne powiększenie prawego przedsionka
- znaczne zatokowe zwolnienie rytmu pracy serca
- podciśnienie tętnicze
- lepsze wykorzystanie i zużytkowanie tlenu.
Wpływ wysiłku na układ nerwowy:
Głównym wpływem wysiłku na układ nerwowy jest wykształcenie szczególnych procesów odruchowych, tzw stereotypów mięśniowo- nerwowych. Dlatego też osobę wytrenowaną można poznać po oszczędności ruchów, poruszaniu się, braków ruchów towarzyszących.
Skraca się czas reakcji zawodnika.
Przy zbyt dużej objętości treningowej(szczególnie w przypadku treningów siłowych) może dojść do przeciążenia Centralnego układu nerwowego.
Wpływ wysiłku na układ oddechowy:
Wzrasta pojemność życiowa płuc, jednak dopiero po dłuższym czasie trenowania.
Najbardziej rośnie ona u: pływaków, wioślarzy, biegaczy długodystansowych, biegaczy narciarskich.
U zawodników zmniejsza się ilość oddechów(stosunek ilości oddechów na minutę) .
Bardzo ważne jest dostosowania rytmu oddechu do rytmu ruchów.
2: proces zmęczenia, jego odmiany i ból jako czynnik towarzyszący.
Zmęczenie: jest to proces fizjologiczny-stan zmniejszenia zdolności do funkcjonowania organizmu człowieka, lub jakiegoś przeciążonego narządu spowodowany pracą. Jest to proces normalny, a w pewnych warunkach nawet korzystny dla człowieka.
Występuje on po ciężkiej pracy i znika bez śladu, jeżeli odpoczynek był wystarczająco długi i właściwy. Jest to zmęczenie fizjologiczne, które musimy odróżnić od stanu przeciążenia.
Możemy wyróżnić:
Zmęczenie umysłowe: np. przy grze w szachy
Zmęczenie czuciowe- np. zmęczenie wzroku
Zmęczenie emocjonalne- po zawodach
Zmęczenie fizyczne- zmęczenie mięsni.
Na potrzeby sportu możemy wyróżnić:
A- zmęczenie lokalne(ostre i przewlekłe)
B- zmęczenie ogólne( ostre i przewlekłe)
Zmęczenie lokalne- proces fizjologiczny, wynik pracy, w którą zaangażowane było nie więcej niż30% masy mięśniowej.
Zmęczenie lokalne ostre- wynik intensywnej pracy organizmu, charakteryzuje się nagromadzeniem kwaśnych metabolitów, zmniejszeniem zasobów energetycznych, mikrourazami i bólem.
Zmęczenie lokalne przewlekłe- skutek długotrwałego obciążenia fizycznego, powoduje stopniowe zmniejszanie się koordynacji i precyzji, szybkości i wytrzymałości.
Zmęczenie ogólne- proces fizjologiczny, wynik pracy, w którą zaangażowane było co najmniej 30% masy mięśniowej. Towarzyszy mu szereg przemian fizjologicznych
Zmęczenie ogólne ostre- efekt jednorazowego, intensywnego wysiłku, powodującym wystąpienie: bólu mięśniowego, duszności, zawrotów głowy, nudności, pocenie się, wzrost temperatury ciała, zmniejszenie koordynacji i precyzji ruchów.
Zmęczenie ogólne przewlekłe- inaczej przemęczenie: wynik długotrwałego wysiłku fizycznego przy stosowaniu niedostatecznej regeneracji.
Ból:
Ból (łac. - dolor, gr. - algos, odyne) - wg Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu subiektywne przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę (tzw. nocyceptywnych) lub zagrażających ich uszkodzeniem.
Należy podkreślić, że ból jest odczuciem subiektywnym, dlatego jest nim wszystko to, co chory w ten sposób nazywa, bez względu na obiektywne objawy z nim związane.
W psychologii ból jest uważany za popęd uruchamiający odpowiednie formy zachowania się zwierzęcia, które prowadzą, często przez uczenie się, do usunięcia się spod działania lub do uniknięcia bodźca bólowego.
Bólowi towarzyszy pobudzenie układu nerwowego współczulnego (przyspieszenie czynności serca, wzrost ciśnienia tętniczego) i wzmożenie wydzielania niektórych hormonów (np. hormonów kory nadnerczy). Ból ma istotne znaczenie dla rozpoznania i umiejscowienia procesu chorobowego.
Jest wiele podziałów bólu, jednak podstawowym jest podział na ostry i przewlekły.
ból ostry przykładowe przyczyny:
• wszelkie urazy
• ból wieńcowy
• ból w ostrym zapaleniu trzustki
• ból spowodowany pęknięciem wrzodu żołądka lub dwunastnicy
• kolka żółciowa
• ból w zapaleniu wyrostka robaczkowego
• kolka nerkowa
• ból związany z krwawieniem podpajęczynówkowym
• ból w ostrym niedokrwieniu kończyny
ból przewlekły:
• ból nowotworowy
• ból w przewlekłym zapaleniu trzustki
• ból reumatyczny
• ból związany z innymi zmianami zwyrodnieniowymi
• ból fantomowy
• ból pourazowy
• bóle migrenowe
Ból w sporcie związany jest przede wszystkim z mikrourazami, oraz kontuzjami.
O bólu można by rozprawiać godzinami- nie będę rozpisywał się na temat jego podstaw fizjologicznych, o mechanizmie czucia bólu itp.
Zainteresowanych proszę o kontakt- chętnie przedstawię te informacje
3: Przetrenowanie i wypoczynek(tu wkleiłem mój art. pod tytułem Uwaga Przetrenowanie):
Co to jest przetrenowanie( ang- WTF is przetrenowanie:>)?
Przetrenowanie to stan przewlekłego zmęczenia o ostrym przebiegu, powstający wskutek intensywnego treningu(wysiłku) przy stosowaniu niewłaściwych przerw wypoczynkowych.
Czynniki sprzyjające przetrenowaniu:
Niedostateczne odżywianie
Brak witamin
Program treningowy niedostosowany do zmniejszonej wydolności zawodnika(np. po grypie, przeziębieniu)
Subiektywne Objawy: niechęć do treningów, pogorszenie samopoczucia, apatia, rozdrażnienie, senność w ciągu dnia i bezsenność w nocy, występowanie zmęczenia po niedużym wysiłku,.
Obiektywne objawy: pogorszenie umiejętności technicznych, wydolności i wyników sportowych, wydłużenie czasu reakcji.
Przetrenowanie to stan, który często uchodzi uwadze nie tylko samego trenującego, lecz także trenera a nawet lekarza. Zwiastunem mogą być objawy ze strony autonomicznego, które możemy podzielić na dwa typy:
A- objawy z przewagą zaburzeń układu sympatycznego( tzw- PRZETRENOWANIE SYMPATYKOTONICZNE)
B- lub z przewagą zaburzeń układu parasympatycznego( PRZETRENOWANIE PARASYMPATYKOTONICZNE)
Przetrenowanie A charakteryzuje się przewagą stanów pobudzenia. Występują niepokój, stan rozdrażnienie, zaburzenia snu, szybsze męczenie się utrata wagi ciała i poczucie choroby.
Najczęściej pojawia się u młodych sportowców, z natury wrażliwych, u których zastosowany program treningowy był zbyt intensywny, bez wcześniejszego przygotowania do niego.
Leczenie
- znaczne ograniczenie obciążeń treningowych, gównie treningu specjalistycznego, ukierunkowanie na trenin wytrzymałościowy o małej intensywności, lub wprowadzeniu aktywnego wypoczynku( np.- pływanie rekreacyjne). Zaleca się zmianę środowiska( np. na góry), kąpiele w temp. obojętnej z dodatkiem soli lub kąpiele z co2( nie nie chodzi o podwodne bąki :>) , masaż o charakterze sedatywnym( łagodzącym) lub relaksacyjnym z zakresu aromaterapii (kompozycja uspokajająca), naświetlanie ultrafioletem o małych dawkach. Należy zadbać o dietę zasadową z dodatkami wielowitaminowymi, bogatą w białka i leki uspokajające z dziedziny psychoterapii.
Przetrenowanie B jest trudne do zdiagnozowania w związku z powolnym stopniem narastania. Charakteryzuje się stanem apatycznym. Zwiastunem, może być zwolnienie akcji tętna nawet poniżej 40 uderzeń na minutę, występuje małe zaangażowanie w zajęcia treningowe i starty, słaby duch walki.
Najczęściej ten typ przetrenowania występuje u sportowców doświadczonych , z natury
Spokojnych i opanowanych, uprawiających dyscypliny wytrzymałościowe.
Powodem przetrenowania może być zastosowanie dużych obciążeń treningowych o dużej objętości pracy, niedostosowanych do aktualnych możliwości organizmu zawodnika.
Leczenie
Zminimalizowanie objętości treningowej, wprowadzenie ćwiczeń rozluźniających i siłowo- szybkościowych. Można zastosować zmianę klimatu(np. morze), stosowanie masaży pobudzających, aromaterapii z kompozycją pobudzającą, zabiegów kontrastowych termicznie(bicze wodne ciepłe i zimne na zmianę, krótki zabieg w saunie i polewanie zimną wodą itp.). Należy zadbać o dietę kwasową, bogatą w witaminy i białka, oraz odpowiednie zajęcia z zakresu psychoterapii o charakterze pobudzający.
Wypoczynek:
-pozbywanie się zmęczenia po pracy, w przerwie w
pracy, nabieranie sił.
Rodzaje wypoczynku:
a. wypoczynek bierny
;często prowadzi do stanu nawykowej ociążałości (gnuśności), całkowita
bezczynność
;wskazany tylko po szczególnie wyczerpujących wysiłkach fizycznych
lub psychicznych
;najlepszą jego formą jest sen (zwykle około 8 godz.)
b. wypoczynek czynny:
;najkorzystniejsza forma, polega na aktywności ruchowej lubianej,
przyjemnej i najlepiej przeciwstawnej wykonywanej wcześniej pracy, w
innym środowisku niż wykonywana praca.
;powszechna jest rekreacja ruchowa w czasie wolnym, dla relaksu i
przyjemności (charakteryzująca się swobodą wyboru i uczestnictwa w
tego typu zajęciach)
* wpływa korzystnie na samopoczucie, poprawia motywację do dalszej
pracy
;wpływa na czynnościowe możliwości układu krążenia i oddychania
;przyspiesza regenerację sił, angażuje te mięśnie, które w poprzedniej
pracy nie brały udziału.
Bardzo fajny artykuł na temat wypoczynku zamieszczony przez: bokser7393:
https://www.sfd.pl/[ART]_Jak_wypoczywać_w_okresie_ciężkich_treningów-t719615.html
Wniosek:
;Osiąganie maksimum możliwości przystosowawczych do intensywnej pracy
sygnalizowane jest zmęczeniem o różnym nasileniu i typie. Pozwala ono człowiekowi
na utrzymanie obciążenia pracą w rozsądnych granicach, stosownie do zdolności
przystosowawczych organizmu. Przekroczenie tych granic grozi przeciążeniem
organizmu i zagrażać może zdrowiu a nawet życiu. Dlatego starajmy się dostosować
długość i rodzaj odpoczynku tak, aby powrócić do pracy w pełni sił psychofizycznych".
ROZDZIAŁ DRUGI: zabiegi stosowane w odnowie biologicznej
1: Masaż: masaż jest to świadome, sprężyste odkształcanie tkanek miękkich, mające na celu wywołanie efektu leczniczego, rozluźniającego lub pobudzającego. Masaż jest jednym z kluczowych elementów odnowy biologicznej. Poniższe linki skierują Was do interesujących was informacji na temat masażu w danej dyscyplinie sportowej:
Masaż w sportach walki chwytanych:
https://www.sfd.pl/ART_MASAŻ_W_SPORTACH_WALKI_zwłaszcza_chwytanych:_-t708210.html
Masaż w sportach walki uderzanych:
https://www.sfd.pl/art__MASAŻ_W_SPORCIE_pod_kątem_uderzaczy:_-t708034.html
Masaż w sportach siłowych i automasaż:
https://www.sfd.pl/[ART]_Masaż_w_sportach_siłowych_i_Automasaż-t711863.html
Istnieje możliwość wykonywania zabiegu masażu na samym sobie- poniżej link do obszernego i ilustrowanego artykułu na temat automasażu:
https://www.sfd.pl/ART__Automasaż_czyli_zrób_to_sam-t708687.html
2: Zabiegi fizykoterapeutyczne w odnowie biologicznej:
Fizykoterpia - jedna z form fizjoterapii i część medycyny fizykalnej, w której na organizm oddziałuje się rozmaitymi bodźcami fizycznymi, pobieranymi z natury (Słońce, borowina) lub wytwarzanymi specjalnymi urządzeniami (krioterapia, prądy różnego rodzaju).
Możemy podzielić ją na:
Elektroterapie
Magnetoterapie
Mechanoterapie( ultrasonoterapie, fala uderzeniowa <shock wave>
Aerozoloterapie
Balneoterapie
Klimatoterapie
Światłolecznicto(Helioterapię, laseroterapię, światło spolaryzowane, solux itp.)
Hydroterapie
Termoterapię( krioterapię i ciepłolecznictwo)
Przeciwwskazania ogólne do zabiegów:
Choroby o ostrym przebiegu, Niewydolność krążenia, Nadczynność i niedoczynność tarczycy, Cukrzyca w stanie kwasicy, ze zmianami naczyniowymi, Zawansowana miażdżyca, Nowotwory, Czynna gruźlica płuc, Żółtaczka ,Padaczka ,Ciąża ,Zapalenia ropne, choroby w stanie ciężkim ogólnym, stany gorączkowe,
A: Sauna : jest bardzo popularna i łatwo dostępna, więc postanowiłem dokładnie opisać zasady korzystania z niej.
Sauna jest zabiegiem ciepło leczniczym, polegającym na kąpieli w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności. Ogrzane powietrze oddziałuje na skórę i drogi oddechowe. w czasie kąpieli w saunie dochodzi do zmian w regulacji cieplnej ustroju oraz do wzmożonego wydzielania potu. Sauna jest zaliczana raczej do zabiegów profilaktyczno-higienicznych, stąd coraz częściej we współczesnym świecie jest doskonałą alternatywą dla zadymionych, głośnych pubów czy zatłoczonych sal fitness clubów. Najczęściej stosuje się ją w celu przyspieszenia usuwania zmęczenia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Nie mniej jednak sauna, ze względu na swe wartości bodźcowe, może być również traktowana jako typowy zabieg leczniczy.
W zależności od upodobań możemy korzystać z różnego rodzaju sauny. I tak, sauna fińska, zwana jest również suchą. Temperatura powietrza wynosi 80-110°C, a wilgotność nie przekracza 10%. W takich warunkach skóra bardzo szybko zaczyna się intensywnie pocić.
Sauna mokra może być propozycją dla osób, które nie lubią takich wysokich temperatur. Kąpiel rozpoczynamy od 50°C, a kończymy na 90°C. Rozgrzane kamienie należy co jakiś czas polewać wodą, dzięki czemu wilgotność powietrza wzrasta do 35%.
I wreszcie w saunie parowej, zwanej również łaźnią rzymską, temperatura nie przekracza 70°C. Wilgotność jest tutaj z kolei bardzo duża, bo dochodzi aż do 95%.
Sposób przeprowadzania kąpieli w saunie
Kąpiel w saunie powinna być poprzedzona kąpielą higieniczną pod natryskiem. Po wytarciu ciała do sucha, rozpoczynamy właściwą kąpiel, która polega na przebywaniu nago na przemian w wysokiej i niskiej temperaturze. Podstawą kąpieli jest duża kontrastowość bodźca termicznego. W saunie przebywa się przez około 8-12 minut. Temperatura ogrzanego powietrza w pomieszczeniu zabiegowym nie jest jednolita. Pomieszczenie jest wyposażone w ławy na różnym poziomie, aby osoby pobierające kąpiel mogły stopniować działanie gorącego powietrza. Różnica pomiędzy ławami wynosi około 50 cm, a temperatura w okolicy podłogi wynosi 35°C, najwyższa jest w górnych warstwach, gdzie wynosi 110°C. W zależności od wydolności organizmu i samopoczucia należy stopniowo siadać, początkowo na ławach niższych i średnich, kończąc kąpiel w III fazie trwania, na najwyższym poziomie. Po dostatecznym wygrzaniu ciała i obfitym wystąpieniu potu, ochładza się organizm przez kąpiel lub natrysk w temperaturze 12-20°C. Zastosowanie bodźca zimna w okresie przegrzania ustroju ma na celu wytworzenie reakcji zmuszającej organizm do szybkiej regulacji cieplnej i odczynów ze strony układu naczyniowo-ruchowego. Ten trening naczyniowy ma wartość profilaktyczną w stosunku do chorób z przeziębienia.
W zasadzie przyjmuje się schemat trzykrotnego powtórzenia cyklu kąpieli, polegający na przegrzewaniu organizmu w gorącym pomieszczeniu i ochłodzeniu go wodą. Ważne jest, aby na każdym etapie kąpieli zadbać zarówno o dobre przegrzanie organizmu, jak i dostateczne jego ochłodzenie.
W czasie trwania drugiego, niekiedy także trzeciego cyklu kąpieli, po kilku minutach przebywania w pomieszczeniu sauny, wykonuje się "Löyly". Jest to polanie gorących kamieni zgromadzonych na piecu sauny, stosunkowo małą ilością wody, około 1 litra. Wywołuje to gwałtowne pojawienie się pary wodnej. Jest to bodziec silnie obciążający organizm, stąd bywa źle tolerowany przez osoby o mniejszej wydolności fizycznej. Finowie ten moment uważają za najważniejszy w czasie całego przebiegu kąpieli i nazywają go "duszą sauny" (löyly).
Kąpiel w saunie zawsze kończy się ochłodzeniem organizmu. Niedostateczne ochłodzenie, przyczynia się do występowania dalszego pocenia się organizmu, co na tym etapie jest już zjawiskiem bardzo niepożądanym. Może również pojawić się ból głowy i ogólne złe samopoczucie.
Po zakończeniu kąpieli w saunie bezwzględnie zalecany jest wypoczynek przez co najmniej 20 minut. Wskazane jest również uzupełnienie płynów w postaci soków owocowych lub jarzynowych (sok pomidorowy) oraz wody mineralnej nie gazowanej.
Efekty korzystania z sauny to odnowa biologiczna ustroju, dająca powrót do dobrej kondycji i całkowitego odpoczynku, znacznie szybciej niż sen. Z sauny mogą korzystać osoby zdrowe jeden raz w tygodniu, zawsze po wysiłku, nigdy przed. U osób chorych sauna może być stosowana tylko w porozumieniu z lekarzem.
Biologiczne działanie sauny
Odczyn organizmu na ciepło w saunie zależy od:
natężenia bodźca cieplnego,
czasu trwania tego bodźca,
wielkości nagrzewanej powierzchni,
temperatury wyjściowej.
Najbardziej istotnym elementem sauny fińskiej jest kontrastowość bodźca termicznego (ciepło/zimno), okresowa zmiana wilgotności powietrza i zmiany natężenia pola elektrycznego w trakcie "Löyly".
Mimo działania mechanizmów termoregulacji, w wysokiej temperaturze sauny dochodzi do hipertermii. Temperatura ciała może wzrosnąć powyżej 39°C. Jeszcze bardziej wzrasta temperatura skóry, która niekiedy osiąga 41°C. Eliminacja nadmiaru ciepła z organizmu zachodzi poprzez odpowiednie zmiany w skórnym przepływie krwi, wydzielanie potu i wzmożoną wentylację płuc.
Zmiany jakie zachodzą w organizmie ludzkim pod wpływem przegrzania w saunie są bardzo różnorodne. Doprowadzone do tkanek ciepło przyczynia się do uruchomienia biologicznych odczynów organizmu i wystąpienia całego łańcucha reakcji fizykochemicznych i biochemicznych.
Wpływ kąpieli w saunie widać w zachowaniu:
temperatury organizmu (wzrost temperatury ciała);
podstawowej przemiany materii (przyspieszenie);
zachowaniu się układu krążenia (wzrost pojemności minutowej serca w początkowym okresie pobytu w saunie przeciętnie o 75%; wzrost częstotliwości tętna od 120 do 140 uderzeń na minutę, wzrost ciśnienia krwi skurczowego i rozkurczowego przeciętnie o około 25 mm Hg, po czym pod koniec pobytu w saunie obniża się o około 10 mm Hg w stosunku do ciśnienia wyjściowego);
wartości bilansu wodnego;
zachowaniu się układu oddechowego (wysoka temperatura w saunie może wywołać nieznaczny wzrost liczby oddechów na minutę i wzrost minutowej wentylacji płuc);
zachowaniu się układu hormonalnego (wzrasta wydzielanie hormonu antydiuretycznego);
w przesunięciach składu krwi (wzrost leukocytozy);
w składzie i rozmieszczeniu płynów ustrojowych (utrata potu powoduje odwodnienie organizmu, niedobór niektórych elektrolitów, niewielkich ilości witamin i innych składników np. obniżenie poziomu cukru we krwi);
w zachowaniu się układu nerwowego (działanie uspokajające).
Wskazania do stosowania sauny
Ze względów leczniczych saunę można stosować w:
nieswoistych chorobach dróg oddechowych;
przewlekłych chorobach reumatycznych (łagodne postacie);
nerwicach wegetatywnych;
zaburzeniach przemiany materii (otyłość prosta);
w schorzeniach dermatologicznych (zapalenie atopowe, trądzik, przewlekłe zapalenie mieszków włosowych w okresie remisji);
zespołach korzonkowych, dyskopatie, lumbalgia, niektóre neuralgie;
stanach po zapaleniu stawów, mięśni, więzadeł.
Przeciwwskazania do stosowania sauny
Jeżeli chodzi o przeciwwskazania do stosowania sauny, należy, podobnie jak w przypadku innych zabiegów fizykalnych, brać pod uwagę przeciwwskazania bezwzględne. Również w saunie do przeciwwskazań ogólnych należą:
ostre i przewlekłe choroby zakaźne,
gruźlica płuc i innych narządów,
nadciśnienie,
cukrzyca,
padaczka,
kamica nerkowa,
wszystkie postacie niewydolności krążenia,
schorzenia psychiczne,
choroby nowotworowe.
B: inne zabiegi takie jak:
okłady parafinowe
- okłady i kąpiele borowinowe
- kąpiele solankowe
- promieniowanie podczerwone
- krioterapia
- elektroterapia
- ultradźwięki
- magnetoterapia
- laseroterapia
Uznałem, iż rozpisywanie się na temat poszczególnych zabiegów mija się z celem, więc w razie pytań proszę o kontakt- chętnie odpowiem.
3- zabiegi kinezyterapeutyczne:
Kinezyterapia (gr. kinesis - ruch) - leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji, np. społecznej.
Kinezyterapia dzieli się na miejscową i ogólną. Miejscowa - dotyczy bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo, składają się a nią:
ćwiczenia bierne - wykonywane przez kinezyterapeutę lub aparat CPM (Continuous Passive Motion - ciągły bierny ruch) bez czynnego udziału chorego;
ćwiczenia izometryczne - czynne napinanie mięśni bez zmiany ich długości;
ćwiczenia czynno-bierne - ruch wykonywany jest biernie natomiast pacjent czynnie rozluźnia mięśnie;
ćwiczenia samowspomagane - pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej wspomaga pracę osłabionych mięśni;
ćwiczenia w odciążeniu - wykonywanie ruchu przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała;
ćwiczenia czynne i czynne z oporem;
wyciągi;
ćwiczenia synergistyczne;
ćwiczenia oddechowe.
Ogólna - składa się z ćwiczeń całegoi ciała:
ćwiczenia ogólnokondycyjne;
ćwiczenia gimnastyki porannej;
ćwiczenia w wodzie;
sport inwalidów.
Kinezyterapia stosowana jest w ortopedii i traumatologii, w neurologii, pediatrii, geriatrii, kardiologii, chorobach wewnętrznych, psychologii, ginekologii i pulmonologii.
Najważniejsze Metody kinezyterapeutyczne
Metoda McKenzie
NDT - Bobath
Metoda Vojty
PNF - Prioproceptive Neuromuscular Facilitation (M.Knott Concept)
Metoda Kaltenborn-Evjenth
Ojciec polskiej rehabilitacji prof. Wiktor Dega powiedział:
; Ruchu nie da się zastąpić żadnym lekiem, natomiast lek często można zastąpić ruchem"
ROZDZIAŁ TRZECI: odnowa biologiczna.
1. Pojęcie odnowy biologicznej:
Odnowa biologiczna to świadome oddziaływanie na organizm za pomocą różnorodnych środków(naturalnych i sztucznych) i warunków środowiskowych, w celu przyspieszenia fizjologicznych procesów wypoczynkowych. Może być stosowana nie tylko przez sportowców wyczynowych, ale również wszystkich, którzy uprawiają sport dla przyjemności.
Na proces odnowy biologiczne składają się:
-wypoczynek po wysiłku
-masaże ręczne i wodne
- kąpiele solankowe
- zabiegi fizykoterapeutyczne
- zabiegi kinezyterapeutyczne
Zadania Odnowy Biologicznej:
Odnowa biologiczna, we współczesnym sporcie ma za zadanie przywrócenie sprawności psychofizycznej zawodnika przez współdziałanie z programem treningowym, tworzenie optymalnych warunków dla procesów wypoczynkowych, profilaktykę i minimalizację skutków chorób powstałych w wyniku przeciążeń występujących w sporcie wyczynowym, a także rehabilitację pourazową.
ODNOWA BIOLOGICZNA W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH CYKLU TRENINGOWEGO:
A- w okresie przygotowania ogólnego:
W okresie tym dominują ćwiczenia o charakterze ogólnym, kładzie się nacisk na kształtowanie wytrzymałości ogólnej i siłowej. Trening ten obciąża najbardziej układy: krążenia, oddechowy, wegetatywny i nerwowo ruchowy sportowca. W okresie tym dominuje zmęczenie ogólne.
Nadrzędnym zadaniem OB. tym okresie jest wspomaganie wypoczynku we wszystkich przerwach międzytreningowych. W godzinach przedpołudniowych zaleca się stosowanie zabiegów hartujących.
Przykładowy schemat postępowania w okresie przygotowania ogólnego:
- chłodne lub ciepło zimne natryski poranne
- ciepło-chłodno-ciepłe naprzemienne natryski bezpośrednio po treningach z przewagą ćwiczeń siłowych, ewentualnie chłodno-ciepło-chłodne w sytuacji dużego przegrzania po wysiłku.
- 2-3 razy w tygodniu po treningu kąpiele ciepłe normalne lub mineralne, masaż ręczny treningowy,
- ogólne naświetlanie lampą solux codziennie lub co drugi dzień
- raz na 7-10 dni sauna lub kąpiel gorąca.
B- w okresie przygotowania specjalnego:
Zastosowanie elementów treningu specjalnego(szybkości, siły specjalnej, wytrzymałości szybkościowej i techniki) powoduje, że częściej niż w okresie poprzednim mogą wystąpić objawy zmęczenia lokalnego. Zaleca się więc zabiegi lokalne szczególnie na najbardziej eksploatowane partie mięśni i stawy. Są to:
Kąpiele mineralne ciepłe lub gorące
Masaż ręczny i wirowy
Naświetlanie soluxem i ciepłe okłady
Zabiegi ogólnie przegrzewające organizm stosuje się 2-3 razy w tygodniu ale tylko wtedy, gdy obciążenia treningowe nie powodują nadmiernego odwodnienia organizmu.
Zalecany jest masaż treningowy o charakterze lokalnym. Przy masażu stawów większość czasu powinna być przeznaczona na rozcieranie.
C- w okresie startowym:
Sporty walki(boks, judo, zapasy): ze względu na dominację obciążeń wytrzymałościowo- siłowych, szybkości eksplozywnej, refleksu, koncentracji psychicznej proponuje się dużą rozpiętość zabiegów odnawiających. Codziennie można wykonywać lokalnie masaż ręczny, kapiel solankową przed snem, co drugi dzień kąpiel letnio-ciepłą, masaż podwodny w temp 33 stopnie Celsjusza i saune. W przypadku dużych strat wodno elektrolitowych na skutek treningu zabiegi ogólnie przegrzewające stosuje się wyjątkowo ostrożnie tylko raz w tygodniu.
Sporty siłowo dynamiczne( podnoszenie ciężarów, rzuty, skoki narciarskie):
Efektem uprawiania tych dyscyplin jest nadmierne obciążenie aparatu nerwowo mięśniowego(duże napięcia grup mięśniowych), dlatego skazane jest stosowanie środków działających obwodowo i lokalnie. Dominują kąpiele ciepłe zwykłe lub mineralne, połączone z nacieraniem ciała twardą szczotką. Po kąpieli wskazany jest masaż powysiłkowy. Z sauny i kąpieli gorących w tych dyscyplinach korzysta się rzadko.
D- w okresie przejściowym:
Jest to okres stopniowego roztrenowania, regeneracji organizmu lub ewentualnej rehabilitacji. Trening i zabiegi OB. powinny mieć charakter ogólny. Korzystamy z kąpieli solankowych, masaży podwodnych, okładów i kąpieli borowinowych oraz sauny. Stosujemy masaż podtrzymujący,.
E- specyfika OB. u kobiet:
W odnowie biologicznej kobiet szczególną uwagę należy zwrócić na regenerację pasa barkowego, który źle znosi obciążenia siłowe.
W czasie miesiączki hormonalnie zrównoważonym kobietom zaleca się tylko ciepło-chłodne natryski z delikatnym rozcieraniem twardą szczotką, łagodny masaż ręczny.
W stanach tzw. Napięcia przedmiesiączkowego korzystny będzie zabieg w saunie lub gorąca kąpiel. Należy przy tym pamiętać, że kobiety zwykle gorzej znoszą zabiegi przegrzewające niż mężczyźni.
F- specyfika OB. u osób młodych:
Stosujemy: systematyczne zabiegi hartujące 2-3 razy w tygodniu, ciepłe 0.5-1% półką piele solankowe z automasażem, helioterapia, sauna krótko i przy niższych temperaturach ze względu na mniej wydolny mechanizm termoregulacji.
ROZDZIAŁ CZWARTY:
Ad 1- Postępowanie ogólne w urazach narządu ruchu(stan ostry):
Postępowanie ogólne w urazach narządu ruchu(w stanie ostrym) polega na zastosowaniu się do zasady PRICE.
Nazwę tej zasady tworzą litery, oznaczające skróty anglojęzycznych wyrazów
P- protection- ochrona- miejsce urazu powinno być chronione poprzez opatrunek lub nawet (w zależności od urazu)unieruchomione.
R- relax- odpoczynek/rozluźnienie- w miarę możliwości zaprzestajemy używania/dotykania uszkodzonego miejsca, układamy w wygodnej pozycji nie nasilającej bólu.
I- ice- lód- stosujemy krioterapię- używamy okładów lodowych lub okładów gotowych typu HOT-COLD PACS, w celu obkurczenia uszkodzonych naczyń krwionośnych i zmniejszeniu przewodnictwa bodźców bólowych za pośrednictwem nerwów obwodowych.
Zimne okłady stosujemy co godzinę do czasu wystąpienia całkowitego znieczulenia miejscowego(ok. 10-20 min)
C- compresion - ucisk- stosujemy opatrunki uciskowe z dużą ilością waty i bandaża, połączone z oziębianiem kończyny przeciwdziałającym przegrzaniu tkanek.
E- elevation- uniesienie- unosimy kończynę do pozycji drenażowej(powyżej poziomu serca) w celu lepszego odpływu płynów ustrojowych z obwodowych części kończyn i zapobieganiu oraz likwidacji objawów zastoinowych.
Z tego co nauczyłem się na zajęciach z ortopedii i traumatologii to zastosowanie się do powyższych zasad (zwłaszcza elevation) zapobiega „sklejaniu się" ścięgien i mięsni(najczęściej w obrębie ręki) spowodowanemu przez krzepnącą krew wysiękową, która zamienia się w swego rodzaju „klej" .
W okresie ostrym stosujemy również środki farmakologiczne- najczęściej nslpz - niesteroidowe leki przeciw zapalne ( popularne środki przeciw bólowe)
lub-w przypadku dużej bolesności- obstrzyknięciu miejsc bolesnych Lignocainą
oraz hormonami nadnercza(popularne „blokady") .
(PIERWSZA POMOC)
Ogólne zasady postępowania w przypadku złamań kości i uszkodzeń stawu:
Złamania
Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu dwóch sąsiednich stawów, w których skład wchodzi złamana kość. Jako szyny mogą służyć deseczki, laska, parasol, kij, a nawet twarda tektura. Można też unieruchomić złamaną nogę przywiązując ją do zdrowej. Jeśli nie da się założyć szyny bez wyprostowania kończyny, przytrzymaj ją dłońmi po obu stronach złamania, podczas gdy ktoś inny delikatnie ustawi ją w pozycji, jak najbliższej naturalnej. Wyściel zaimprowizowaną szynę watą lub czystym materiałem i przywiąż do niej kończynę ściśle (ale nie za ciasno) bandażem, paskiem lub pasami podartego ubrania. Szyny muszą być na tyle długie, by wystawały poza stawy powyżej i poniżej złamania. Jeśli kość przebiła skórę i rana obficie krwawi, zatamuj krwawienie, ale nie próbuj nastawiać kości ani oczyszczać rany; możesz uczynić zbyt dużą krzywdę. Załóż jałowy opatrunek i natychmiast wezwij pogotowie. Nie przesuwaj ofiary, jeśli ma uszkodzony kręgosłup, szyję lub miednicę.
Zwichnięcia i skręcenia:
Nie próbuj poruszać zwichniętych stawem lub samemu nastawiać zwichnięcia. Unieruchom dwie sąsiednie kości wchodzące w skład uszkodzonego stawu i zgłoś się do lekarza. Jeśli zwichnięte
jest biodro, wezwij pogotowie lub przetransportuj rannego na noszach do szpitala na ostry dyżur. Jeśli możesz zdobyć woreczek z lodem, przyłóż go w miejscu zwichnięcia, aby zmniejszyć opuchliznę
ad 2 - Przykładowe urazy i postępowanie:
Knockout- mianem nokautu określamy stan w którym po ciosie przeciwnika zawodnik nie jest w stanie kontynuować walki przez 10 sekund.
Zapytałem moją znajomą ratowniczkę medyczną, jak postępować w przypadku ko.
W przypadku KO, w wyniku którego zawodnik został pozbawiony przytomności, należy:
- sprawdzić oddech, usunąć zalegające w jamie ustnej przedmioty(zęby, wymiociny, szczęka)
- jeżeli oddycha- pozycja boczna ustalona= fachowa pomoc medyczna- lekarz
- jeżeli nie oddycha- wezwanie karetki, resuscytacja krążeniowo oddechowa( 30 uciśnięć na mostek, 2 wdechy)
Oczywiście są to tylko podstawowe informacje, jak zachowywać się w przypadku nokautu na treningu.
Zawsze po nokaucie spowodowanym ciosem na głowę należy skontaktować się z lekarzem.
Więcej o nokautach:
https://www.sfd.pl/KNOCKOUT_by_kaamill-t358906.html
a tu obszerny art. Kamiru na temat nokautów i mechanizmu ich powstania:
https://www.sfd.pl/[ART]_Knockout_-_mechanizmy,_sposoby_obrony,_pierwsza_pomoc-t361222.html
Rany: Rana (vulnus) - nazywamy przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych organizmu (skóry, błon śluzowych, spojówek) na skutek urazu mechanicznego, termicznego lub chemicznego. )
Podział ran:
- mechaniczne (urazowe)
- termiczne, chemiczne
- owrzodzeniowe
Rodzaje ran:
Rany zamknięte - uszkodzenie tkanki mięśniowej, kostnej, układu krwionośnego, nerwów bez przerwania skóry.
Rany otwarte - uszkodzenie tkanki mięśniowej, kostnej, układu krwionośnego, nerwów z przerwaniem tkanki skórnej
Ze względu na objętość tematu pozwolę sobie na omówienie jedynie ran mechanicznych. W razie pytań udzielę obszerniejszej odpowiedzi.
Rany mechaniczne:
Otarcie
Siły uszkadzające działają stycznie do powierzchni. Uszkodzeniu ulega tylko naskórek. Miejsce otarcia pokrywa się drobnymi kroplami krwi.
Rany powikłane
Gdy następuje wprowadzenie trucizny. Ukąszenia żmii, skorpionów, pszczół, szerszeni.
Rany kłute
Zranienie długim wąskim, przedmiotem (nadepnięcie na gwoździa). Rana tak nie zieje, brzegi jej szybko zarastają. Jednak rana może być zakażona i zawierać ciała obce. Ze względu na możliwe powikłania wymaga pilnej obserwacji. Mogą być bardzo groźne na tułowiu.
Rany cięte
Powstają na skutek przecięcia ostrym przedmiotem jak szkło, nóż. Brzegi ran są równe, często zieją i krwawią na ogół obficie. Uraz nie niszczy żywotności tkanek tworzących brzegi rany. Łatwo się goją po zbliżeniu brzegów
Rany tłuczone
Powstają wskutek pęknięcia skóry i głębiej leżących tkanek pod działaniem tępego przedmiotu (pałka, tłuczek). Uraz powoduje oprócz rozerwania ciągłości skóry, zgniecenie tkanek. Brzegi rany są nierówne i obrzęknięte. W otoczeniu rany występują krwawe podbiegnięcia. Naczynia krwionośne są przerwane i zgniecione w promieniu kilku centymetrów - więc krwawienie jest znacznie mniejsze niż w ranach ciętych. Tkanki tworzące ścianę rany nie są zdolne do życia. Zalegające skrzepy stanowią dobrą pożywkę dla bakterii. Stłuczenie ścian rany uniemożliwia wczesny zrost i pozbawia ją odporności na zakażenie.
Rany rąbane, miażdżone, szarpane
Są kombinacjami elementów rany ciętej i tłuczonej.
Rany kąsane(uwaga Tyson
)
Zadawane zębami zwierząt. Zwierzę miażdży szczękami tkanki na znacznie większym obszarze niż dziurawi skórę. Mały otwór rany przebity kłem jest otoczony szeroką warstwą zgniecenia. Dlatego rany kąsane goją się źle i ulegają łatwo zakażeniu. Każde pokąsanie należy rozpatrywać z punktu widzenia możliwości zakażenia wścieklizną.
POSTĘPOWANIE:
- drobne skaleczenia i otarcia przemywamy wodą utleniona i zabezpieczamy plastrem lub cienkim opatrunkiem
- słabo krwawiące rany osłaniamy sterylnymi opatrunkami
- opatrunek stabilizujący
Nie wyjmuj ciał obcych tkwiących w ranie
(działają jak korek). Wykonaj opatrunek stabilizujący by ciało obce nie przemieszczało się. Opatrunek wykonuj delikatnie bez ucisku
Schemat Leczenia ran :
• oczyszczenie
• dezynfekcja
• revisio - kontrola rany
• excisio - usunięcie tkanek martwiczych (chirurgiczne opracowanie rany)
• evacuatio - usunięcie ciała obcego
• zapewnienie prawidłowego ukrwienia i unerwienia okolicy rany
• suturae - szycie brzegów rany
• stosowanie antybiotyków (miejscowo i ogólnie)
• stosowanie przeszczepów skórnych
• stosowanie opatrunków klasycznych i np. hydrożelowych
Stłuczenia i zmiażdżenia:
Stłuczeniem nazywamy uraz tkanek i stawów okołotkankowych. Stłuczenie jest uszkodzeniem mechanicznym tkanki podskórnej lub mięśnia połączonym z wylewem krwi do tkanki. Do najczęstszych następstw stłuczenia należą: krwawe wylewy i wysięki podskórne, obrzęk oraz częściowe upośledzenie ruchomości stawu objętego stłuczeniem.
Objawy:
Miejsce urazu jest spuchnięte, wrażliwe na dotyk i bolesne przy każdym ruchu. Na skórze pojawiają się często niebieskie, żółte i zielone plamy jako oznaki wylewu (sińce). Bolesność uszkodzonej okolicy, nasilająca się dodatkowo przy ucisku i ruchach, obrzęk - zwany powszechnie opuchlizną, zasinienie, co jest objawem uszkodzenia naczyń i wylewu krwi do tkanek miękkich. Czasem w miejscu stłuczenia rozwija się miejscowy stan zapalny, wówczas skóra nad miejscem stłuczenia przybiera kolor czerwony oraz wyczuwalne jest palpacyjnie jej wzmożone ocieplenie
Postępowanie:
Stosuje się okłady z lodu, aby oziębić miejsce urazu. Uśmierza to ból i zapobiega nadmiernej opuchliźnie. Lód nie może jednak bezpośrednio dotykać skóry. Najlepiej przed położeniem na ranę włożyć go do plastikowej torebki lub owinąć w ręcznik. Trzymac okład maksymalnie przez 30 minut. Po około trzydziestominutowej przerwie zastosuj go ponownie; zaleca się robić okłady przez dwa dni. W aptece dostępne są specjalne preparaty, chłodzące lepiej niż lód.
Jeśli skóra nie jest zraniona, ból uśmierzą także specjalne środki w postaci aerozolu lub maści(ketopron,oxi gel,fastum ,stosuje się na zmiane nie uzywamy tylko jednej bo organizm sie uodporni).
Na stłuczone miejsce nałóżyc opatrunek uciskowy gdyż zapobiegnie to spuchnięciu.
Trzymanie w górze kontuzjowanych kończyn powoduje szybsze zniknięcie opuchlizny.
Zranioną kończynę należy opatrywać elastycznym bandażem i nie obciążać jej aż do ustąpienia bólu.
W przypadku silnego bólu i opuchlizny ulgę może przynieść zażycie leku przeciwbólowego.
Zwichnięcia:
Zwichnięciem nazywamy takie uszkodzenie stawu, w którym tworzące go kości przestają się ze sobą stykać.
Objawy:
• ból
• wymuszone ustawienie kończyny
• charakterystyczny sprężysty opór przy próbie uruchomienia stawu
• zniekształcenie obrysu stawu (uwypuklenie, fałdy i zagłębienia skórne w okolicy stawu mają inny układ), widoczne po porównaniu z kończyną zdrową
• brak tętna czy ochłodzenie dalszej części uszkodzonej kończyny wystąpi po obrażeniach dużych naczyń krwionośnych
• brak ruchu czy zaburzenia czucia to uszkodzenie nerwów
• UWAGA! Swobodne ułożenie kończyny i charakterystyczne trzeszczenie odłamów sugerują złamanie.
Pierwsza pomoc zgodnie z zasadami wyżej.
Leczenie zawsze ortopedyczne.
Zalecenia ogólne:
Bezpośrednio po urazie należy unieruchomić kończynę Nigdy nie należy na własną rękę próbować nastawiać uszkodzonego stawu. Niefachowa pomoc może tylko zaszkodzić. Zastosowanie zimnego okładu skutecznie zmniejsza obrzęk stawu, leczenie obejmuje nastawienie uszkodzonego stawu w znieczuleniu
i jego unieruchomienie w szynie lub pełnym gipsie. Przed nastawieniem nie należy jeść ani pić, ponieważ grozi to powikłaniami podczas znieczulenia. Usprawnianie kończyny powinno być prowadzone pod kierunkiem lekarza ortopedy.
Leki przeciwbólowe.
Złamania ze szczególnym omówieniem złamania nosa:
Złamaniem (fractura) nazywamy przerwanie ciągłości tkanki kostnej obejmujący cały jej przekrój.
Nadłamanie lub pęknięcie to przerwanie ciągłości tkanki kostnej obejmujące część jej przekroju. Złamanie może dotyczyć jednej lub kilku kości, nawet w odległych
miejscach.
Podział złamań:
1. Złamania częściowe:
• Złamanie podokostnowe - nadłamanie spotykane wyłącznie u dzieci
• Złamanie szczelinowate (pęknięcie)
• Złamanie ze strzaskaniem - kośc jest rozwałkowana
• Złamanie z wgnieceniem kości do wewnątrz - występują w złamaniach kości czaszki
2. Złamania całkowite:
• Złamania proste- nazywane złamaniem zamkniętym, w którym skóra nie jest uszkodzona
• Złamanie wklinowane- oba końce złamanej kości wbijają się w siebie
• Złamanie ze strzaskaniem kości- na liczne, drobne odłamki
• Złamanie złożone (otwarte)-w którym odłamek złamanej kości przebija ię przez skórę. W takim przypadku istnieje duże niebezpieczeństwo zakażenia.
• Złamanie powikłane - w którym następuje uszkodzenie narządów lub ważnych struktur tkankowych w otoczeniu złamania.
3. Ze względu na przebieg szczeliny:
• Podłużne
• Poprzeczne
• Skośne
• Spiralne
• Wielofragmentowe
4.Ze względu na umiejscowienie:
• Złamania trzonu
• Złamania przynasady
• Złamania nasady
• Złamania występów kostnych
• Złamania powierzchni stawowych
Przyczyny złamań:
Wyróżniamy 2 zasadnicze mechanizmy:
1)Bezpośredni- gdy siła urazu działa bezpośrednio na kośc (uderzenie, upadek)
2)Pośredni- gdy siła urazu działa poprzez inną kośc, staw, ścięgno itp. tj:
• Złamanie z pociągania (oderwania, złamania awulsyjne)- powstają najczęściej wskutek gwałtownego napięcia mięśnia lub więzadła oraz oderwania jego przyczepu kostnego np. wyrostka łokciowego
• Złamanie z wygięcia (zgięcia)- najczęstsze są skutkiem urazu w którym siły łamiące działają na zasadzie dzwigni.
• Złamanie ze skręceniem- dochodzi do nich gdy jeden z końców kości jest ustalony, a na drugi działa siła skrętna
• Złamania ze zgniecenia- występują w kościach gąbczastych na skutek mechanizmu zgięciowego lub kompresyjnego.
Objawy:
Objawy złamania kości różnią się w zależności od umiejscowienia i czynności danej kości, siły przyczepiających się do niej mięsni, typu złamania, jak również rozległości szkód w tkankach.
1) Ogólne:
• Przyspieszenie tętna
• Przyspieszenie oddechu
• Spadek ciśnienia
• Utrata świadomości
• Wstrząs urazowy
• Zator
• Niedowład
2. Odcinkowe:
• Zblednięcie
• Zaczerwienienie skóry
3. Miejscowe bezpośrednie:
• Zniekształcenie
• Tarcie odłamów
• Ruchomośc patologiczna
4. Miejscowe pośrednie:
• Ból samoistny
• Ból uciskowy
• Ból przy ruchach
• Ubytek funkcji
• Patologiczne ułożenie
• Obrzęk
• Krwiak
Pierwsza pomoc zgodnie z zasadami wyżej.
Leczenie zawsze ortopedyczne.
Złamanie nosa:
Złamanie nosa jest dość częstym urazem. Zwykle następuje ono wskutek wypadku drogowego, narażeni zwłaszcza są rowerzyści i motocykliści oraz uczestnicy bójek. Złamanie może być zamknięte lub otwarte. W przypadku tego pierwszego rana jest niewidoczna, obserwujemy natomiast przemieszczenie nosa. Gdy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, widoczne są przemieszczone części kostne i chrzęstne szkieletu nosa.
Objawy:
Widoczne zniekształcenie
Przemieszczenie nosa
Ból
Krwiak okolicznych tkanek
Obrzęk nosa
Bóle głowy
Krwawienie z nosa
Zaburzenia węchu
Łzawienie
Możliwe powikłania:
Skrzywienie przegrody nosa
Powstanie zakażonego krwiaka i ropnia
Defekt kosmetyczny i zaburzenia czynnościowe nosa
Zaburzenia węchu
Leczenie:
Zalecenia ogólne
Choremu należy zapewnić wypoczynek i wsparcie psychiczne. Aktywność chorego po zabiegu powinna być nieco ograniczona. Zalecane są spacery. Dieta chorego powinna być dobrze zbilansowana i zawierać odpowiednią ilość kalorii. Posiłki powinny być jedzone często, w małych porcjach.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne złamania nosa polega przede wszystkim na zapobieganiu rozwinięciu się zakażenia. W tym właśnie celu podawane są antybiotyki.
Leczenie operacyjne
W przypadku podejrzenia złamania nosa nie należy zwlekać z udaniem się do lekarza, gdyż nastawienie nosa powinno być wykonane jak najszybciej, najlepiej w ciągu 24 godzin od wystąpienia urazu. Odkładanie zabiegu, może mieć poważne skutki kosmetyczne i czynnościowe, gdyż złamane fragmenty kostne mogą się zrosnąć w przemieszczeniu.
Postępowanie chirurgiczne polega na starannym opracowaniu rany, czyli oczyszczeniu, opanowaniu krwotoku, kontroli brzegów rany i kości nosowych. Przemieszczone fragmenty ustawia się we właściwym położeniu. Następnie zszywa się brzegi rany. Zabiegi te wykonuje się w krótkim znieczuleniu dożylnym, w niektórych przypadkach z użyciem intubacji.
W przypadku niezadowalających efektów kosmetycznych, możliwe jest wykonanie w późniejszym terminie operacji plastycznej korygującej powstałe defekty. Leczenie takie może być wieloetapowe i wymagać kilku operacji.
Ad 3:typowe urazy w sportach:
-BOKS: najczęstsze urazy dotyczą ręki atakującej(złamania kości śródręcza, palców, kości nadgarstka), w obrębie głowy- uszkodzenia łuków brwiowych, kości jarzmowych, nosa, żuchwy.
-JUDO: skręcenia palców rąk i stóp, stłuczenia i skręcenia stawu łokciowego, zwichnięcia w obrębie stawu „barkowego". Przy rzutach na matę dochodzi do uszkodzenia łąkotek, żeber i odc. Lędźwiowego kręgosłupa, naderwania najszerszego grzbietu
- ZAPASY: jak w judo
-PODNOSZENIE CIĘŻARÓW: naderwanie dwugłowego ramienia- głównie głowa długa, mięśni brzucha, naderwanie więzadeł pobocznych stawu kolanowego, uszkodzenia łąkotek, uszkodzenia odc. Lędźwiowego kręgosłupa.
Bibliografia
Wikipedia
"Problematyka odnowy biologicznej w sporcie" Krzysztof Gieremek, Lechoslaw Dec - AWF
katowice 1990
„Masaż sportowy z elementami odnowy biologiczne"j, autorstwa Leszka Magiery i Roberta Walaszka, wydawnictwo- Biosport.
http://www.chinmed.com/praktyka/prakt_art/termoterapia.htm
Zasady zaopatrywania ran i podstawy szycia chirurgicznego - Wojciech Wasilewski
ABC postępowania w urazach - D. Skinner, P. Driscoll, R. Earlam, red. Wyd. Polskiego-Juliusz Jakubaszko
Opatrunki - Bernolf Eibl-Eibesfeldt, Sigurd Kessler
Podręcznik pierwszej pomocy - Buchfelder Albert, Buchfelder Michael
Prezentacja Pana Wojciecha Szczura na temat ran i blizn.
A. Dziak, S. Tayara „Urazy i uszkodzenia w sporcie" Wydawnictwo Kasper Kraków 2000 r.
A. Zborowski „ Masaż w wybranych jednostkach chorobowych cz. I "
www.urazy.pl
www.fizjoterapia.pl
Prezentacja Katarzyny Wlezień na temat złamań
http://www.ratownictwojrg3.republika.pl/index_pliki/Page1579.htm
http://www.emedica.pl/szczeg_choroby.php3?nr=202&typ=1
W.Z Traczyk - „Fizjologia człowieka w zarysie"
.Autor: Suckov A.; Portugalov S.
Tytuł: Vosstanovlenie : lucse, men'se, da lucse.
W czasop.: Legk. Atl.. - 1989, nr 9, s. 21-29. - Tł. tyt.: Regeneracja:lepiej mniej,ale dobrze.
.Autor: Grussbacher A.
Tytuł: Muskelkater - was ist das eigentlich?
W czasop.: Judo. - 1988, nr 10, s. 11, 14.. - Tł. tyt.: Co to właściwie jest ból mięśniowy?
.Autor: Piekarski J.
Tytuł: Odnowa biologiczna w sporcie - zmęczenie i przetrenowanie.
W czasop.: Wychow. Fiz. Zdrow.. - 1990, nr 9-10, s. 223-226, 3 tab..
.Tytuł: Zespół przetrenowania u sportowca (opracowanie redakcyjne)
W czasop.: Med. Sport.. - 2000, nr 9, s. 36--38. - 1 tab.
.Autor: Mizera, Krzysztof
Tytuł: Zmęczenie i regeneracja organizmu w sportach siłowych
Podziękowania:
1- osobom, które przeczytały całość artykułu- GRATULUJĘ i DZIĘKUJĘ
2- Kadrze mojej uczelni, która odpowiadała na moje pytania
3- La Rive- za motywację!
4- Lady M- za zrecenzowanie rozdziału pierwszego.
5- Ratownikom i masażystom z mojej dawnej szkoły
SERDECZNIE DZIĘKUJĘ!!!!!!
Proszę o zgłaszanie błędów, materiału jest tak wiele, ze mogłem coś pomylić- proszę o łagodny wymiar kary
Pozdrawiam serdecznie-
Macko
Zmieniony przez - MackoMedyk w dniu 2011-06-24 01:03:12
Zmieniony przez - MackoMedyk w dniu 2011-06-24 01:05:13
Jak ktoś ma pecha to i w d*pie palec złamie:)
Robert Górski
Krzysztof Piekarz
latwoo
rankst
Bisker
Burn3d
kondek
LaRive
4rScorpion
