Opis.
Roślina wieloletnia (w ostre zimy wymarza) dorastająca do 50 cm wys.; łodyga ogruczolona, czerwonawo nabiegła, owłosiona, podnosząca się; liście nieparzysto-pierzasto-sieczne; liście o odcinkach głęboko pierzastowcinanych; kwiatostan baldachokształtny, długoszypułkowy; szypułki kwiatowe do 1,5 cm dł.; korona o płatkach jajowatych; pręcików 10; kwiaty purpurowe; owoc - rozłupka ze spiralną ością, która wkręca się w glebę wraz z owockiem (bardzo ciekawe zjawisko). Kwitnie od kwietnia do października. Roślina pospolita w całym kraju.
Iglica rośnie na ugorach, na pastwiskach, na przydrożach, w ziołoroślach, na wzgórzach, na łąkach; lubi gleby bogate w azot.
Surowiec.
Wykorzystuje się ziele - Herba Erodii cicutarii, które zbiera się przed lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. do 40o C.
Skład chemiczny.
Ziele iglicy zawiera dużo witaminy C (600-650 mg/100 g), koffeinę (ok. 50 mg/100 g), karoten, kw. galusowy, cytrynowy, jabłkowy i kawowy, garbniki, sole mineralne (głównie krzem), flawonoidy, alkaloidy, fermenty i in.
Działanie.
Wyciągi z iglicy działają moczopędnie, słabo przeciwbólowo, napotnie, przeciwobrzękowo, odtruwająco, żółciopędnie, przeciwreumatycznie, wzmacniająco, przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, odkażająco; uszczelniają i wzmacniają naczyńka krwionośne, regulują przemianę materii, zapobiegają powstawaniu miażdżycy, regulują krwawienia miesiączkowe, wzmagają wydzielanie soku żołądkowego, polepszają trawienie pobudzają apetyt; leczą biegunki i niestrawność.
Wskazania: obrzęki, skąpomocz, kamica moczowa i żółciowa, zaburzenia metabolizmu i trawienia, reumatyzm, dna, choroby zakaźne, przeziębienie, niedobór wit. C, choroby skórne, stany zapalne nerek i dróg moczowych, choroba wrzodowa, krwawienia z przewodu pokarmowego, krwiomocz, upławy, nieregularne i obfite krwawienia miesiączkowe, choroby wątroby.
Napar: 2 łyżki ziela zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150-200 ml; niemowlęta ważące: 3-4 kg -8,5 ml, 5-6 kg - 10-11 ml, 7-8 kg - 15 ml, 9-10 kg - 19-20 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące: 15-20 kg - 42 ml, 25-30 kg - 53 ml, 35-40 kg -75 ml, 45-50 kg - 107-110 ml, 3-4 razy dz. Korzystne jest podawanie iglicy wraz z Benalginem (benzydaminą), salicylanami oraz z paracetamolem (Acenol) i ibuprofenem.
Alkoholatura “zimna": pół szkl. świeżego mielonego ziela zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10-15 ml; dzieci ważące 15 kg - 2 ml, 20 kg - 2,8 ml, 25 kg - 3,5 ml, 30 kg - 4 ml, 35 kg - 5 ml, 40 kg - 5,7 ml, 45 kg - 6 ml, 50 kg - 7 ml, 55 kg - 7,8 ml, 3-4 razy dz.
Nalewka iglicowa - Tinctura Erodii: pół szkl. ziela zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10-15 ml; dzieci - patrz alkoholatura.
Alkoholmel Erodii: do 100 ml alkoholatury (w ostateczności może być nalewka) wlać 100 ml miodu, dodać sok z cytryny, cynamon lub wanilię, wymieszać wszystko razem Zażywać 3-4 razy dz. po 1-2 łyżki jako wybitnie działający środek wzmacniająco i wykrztuśnie. Dzieciom podawać 2 łyżeczki płynu.
Miód iglicowy - Mel Erodii: Na każdą łyżkę świeżego siekanego ziela dać 1 łyżkę miodu i 10 kropli gliceryny, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce. Podobnie sporządza się miód iglicowy z suchego ziela.
Syrop iglicowy - Sirupus Erodii: świeże zmielone ziele v ilości 2 szklanek pełnych zalać 300 ml wody; dodać 3 łyżki korzenia żywokostu i 2 łyżki korzenia lukrecji; gotować wszystko razem 5 minut; odstawić pod przykryciem na 3 godziny; odcedzić. Dodać 100 ml cukru i 100 ml miodu oraz sok z jednej małej cytryny, wanilię lub cynamon, wymieszać. Na końcu do syropu dodać 2 łyżki wódki. Zażywać 3-4 razy dz. po 1-2 łyżki; dzieci - 2 łyżeczki syropku 3-4 razy dz.
Ze świeżego ziela można uzyskać przy pomocy sokowirówki sok wysokowitaminowy, który zażywa się 3-4 razy dz. po 30 ml. Warto go zakonserwować poprzez zacukrowanie lub zalanie alkoholem w proporcji 1:1.
Rp.
Alkoholatura lub nalewka iglicowa - 50 ml
Nalewka lub intrakt pierwiosnkowy - 50 ml
Nalewka lub intrakt ze świeżych owoców róży - 50 ml
Miód naturalny - 100 ml
Wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1-2 łyżki. Podawać dzieciom w ilości 2 łyżeczek, najlepiej w mleku z miodem.
Wskazania: choroby zakaźne, kaszel, przeziębienie, osłabienie, rekonwalescencja.
Rp.
Ziele iglicy - 1 łyżka
Liść pokrzywy - 1 łyżka
Ziele mniszka - 1 łyżka
Owoc dzikiej róży - 1 łyżka
Ziele ruty - 1 łyżka
Liść babki - 1 łyżka
Owoc dzikiego bzu czarnego - 1 łyżka
Igliwie świerkowe, sosnowe lub modrzewiowe - 1 łyżka
Ziele tymianku - 1 łyżka
Wymieszać; 3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić; osłodzić miodem. Pić 4 razy dz. po 200 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 28,5 ml, 20-25 kg - 57 ml, 30-35 kg - 85,7 -ni, 40-45 kg - 114 ml, 50-55 kg - 142 ml, 5-4 razy dz. Wskazania: niedobory witaminowe i bioelementów, osłabienie, rekonwalescencja, przeziębienie, choroby zakaźne i skórne, obniżona odporność systemu immunologicznego na choroby, nieżyt dróg oddechowych, zaparcia, gorączka, zaburzenia przemiany materii, po zatruciach.
Rp.
Napar z ziela iglicy - 100 ml
Odwar z kory wierzbowej lub napar z kwiatu wiązówki - 100 ml Napar lipowy - 100 ml
Wymieszać. Pić 4 razy dz. po 200 ml; niemowlęta ważące 3 kg -8,7 ml, 4-5 kg - 11 ml, 6-7 kg - 17 ml, 3-9 kg - 22,8 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 10-15 kg - 28,5 ml, 20-25 kg - 57 ml, 30-35 kg - 85,7 ml, 40-45 kg - 114 ml, 50-55 kg - 142 ml, 4 razy dziennie lub częściej.
Wskazania: gorączka, grypa, przeziębienie, świnka, odra, ospa i in.
Jałowiec pospolity - Juniperus communis (Cupressaceae).
Opis.
Krzew lub drzewko dorastające do 15 m wys.; kora szarobrunatna, włóknista; igły mrozoodporne, proste, kłujące, ustawione po 3 w okółkach; roślina dwupienna; szyszkojagody czarne z sinym nalotem; żyje do 100 i więcej lat. W Polsce pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich.
Surowiec.
Surowcem jest owoc jałowca - Fructus Juniperi, FP I,II,III, IV i V, które można kupić w aptekach i w sklepach zielarskich (opak. 20, 50 g). Szyszkojagody zbiera się w jesieni lub zimą po przymrozkach; suszy w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 40-60o C. Można je też najpierw suszyć w normalnej temp. pokojowej, a gdy ulegną pomarszczeniu - dosuszyć w temp. podwyższonej.
Skład chemiczny.
Szyszkojagody zawierają 2% olejku eterycznego, 40% cukrów, 0,5% żywic, 8% barwników, goryczkę - juniperynę - ok. 1%, flawonoidy, witaminy, sole mineralne, kwasy organiczne i garbniki. Olejek eteryczny zawiera pinen, kadinen, borneol, kamfen, junen (czynny diuretycznie), juniperol, terpineol. Ponadto w owocach i w igliwiu jałowcowym (niekiedy jest też wykorzystywany) występuje gwajakol i jego pochodne oraz krezol.
Działanie.
Przetwory z jałowca działają moczopędnie (hamują wchłanianie zwrotne jonów Na i Cl — działanie przeciwobrzękowe), żółciopędnie, odkażająco, wykrztuśnie; hamują nadmierny proces fermentacji zachodzący w jelitach, ułatwiają i poprawiają trawienie i wchłanianie mleczka pokarmowego, zwiększają wydzielanie soków żołądkowych, przyśpieszają obieg krwi, działają napotnie, likwidują zastoje żółci.
Wskazania: hipernatremia (nadmiar sodu), hiperchloremia, obrzęki zastoinowe, niewydolność wątroby, zaburzenia trawienie, nerwobóle, reumatyzm, zastoje krążeniowe, zaburzenia metabolizmu, choroby przeziębieniowe, skórne i zakaźne, nieprzyjemna woń z ust, nieżyty układu oddechowego, suchy kaszel, katar, stany zapalne zatok, trądzik (wewnętrznie !).
Przeciwwskazania: ciąża, choroba wrzodowa (zdania podzielone), zapalenie ślepej kiszki, zapalenie nerek,
Objawy przedawkowania: podrażnienie nerek, białkomocz, krwiomocz, podrażnienie przewodu pokarmowego, nudności, wymioty, biegunka.
Odwar: 2 łyżki owoców zalać 2 szkl. wody; gotować 3-5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić; osłodzić miodem. Pić 4 razy dz. po 100 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 14 ml, 16-20 kg - 22-28 ml, 21-25 kg - 30 ml, 26-30 kg -37-42 ml, 31-35 ml - 44-50 ml, 36-40 kg - 51-57 ml, 41-45 kg - 58-64 ml, 46-50 kg - 65-71 ml, 51-55 kg - 72-78,5 ml, 4 razy dz.
Owoce można zaparzyć w mleku, a następnie osłodzić miodem (nieżyty układu oddechowego, kaszel, przeziębienie itd.).
Nalewka jałowcowa - Tinctura Juniperi (jałowcówka): pół szkl. mielonych owoców zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5-10 ml.
Intrakt jałowcowy - Intractum Juniperi: pół szkl. świeżych owoców zalać 400 ml gorącego alkoholu 40%; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5-10 ml; dzieciom podawać w mleku z miodem.
Olej jałowcowy - Oleum Juniperi (stosować do wcierań rozgrzewających, przeciwprzeziębieniowych, przy nerwo-, stawo-, i mięśniobólach oraz przy nieżytach układu oddechowego i przy chorobach zakaźnych - nacierać całe ciało, także przy chorobach zakaźnych): pół szkl. świeżych lub suchych zmielonych owoców zalać 100-150 ml gorącego oleju; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Można też używać jako przyprawy do sałatek i zup oraz tłustych mięs.
Uwaga ! Olejek eteryczny jałowcowy (Oleum Juniperi) dostępny w sklepach zielarskich i w aptekach można zażywać na miodzie 3-4 razy dz. po 3 krople (stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego i zatok obocznych nosa). Samego olejku eterycznego nie stosować do wcierania w skórę trądzikową i łojotokową, nawet w stanie rozcieńczonym. Niektórzy zalecają go przy trądziku - do wcierań. Niestety wcierany w skórę twarzy i szyi powoduje ropne zapalenie mieszków włosowych. Olejek jałowcowy można natomiast mieszać z innymi olejkami i stosować do leczenia zmian trądzikowych, oczywiście w odpowiednich zestawach i proporcjach.
Zażywany doustnie (polecam wyciągi wodne z szyszkojagód) działa rzeczywiście przeciwtrądzikowo.
Janowiec - Genista (Fabaceae).
Opis.
1). Janowiec barwierski - Genista tinctoria - żółcidło - krzewinka dorastająca do 60 cm wys., na pierwszy rzut oka podobna do lnicy; gałązki roczne bruzdowane, kanciaste, wzniesione, na szczycie przylegająco owłosione; liście pojedyncze, lancetowate lub eliptyczne, brzegiem i na wiązkach przewodzących - owłosione; przylistki drobne, szydlaste; kwiatostan - grono szczytowe; kwiaty żółte; owoc - strąk. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Rośnie w suchych lasach i na słonecznych wzgórzach; występuje na niżu i na Podkarpaciu.
2). Janowiec ciernisty - Genista germanica - krzewinka dorastająca do 60 cm wys.; gałązki owłosione, starsze z kolcami, kwiatonośne - bez kolców; liście pojedyncze, lancetowate lub eliptyczne; przylistków brak; kwiatostan - grono; kwiaty żółte, motylkowate; pręcików 10 zrosłych ze sobą nitkami; słupek 1; owoc - owłosiony strąk; nasiona ciemnobrunatne, spłaszczone, w liczbie 2-6 sztuk. Kwitnie od maja do lipca. Rośnie w borach sosnowych i na słonecznych wzgórzach. Rozpowszechniony na niżu.
Surowiec.
Z janowca barwierskiego będziemy wykorzystywali kwitnące ziele - Herba Genistae tinctoriae, natomiast z janowca ciernistego kwitnące ziele i nasienie - Herba Genistae germanicae et Semen G. germanicae. Oba surowce suszy się w temp. do 40o C.
Skład chemiczny.
Ziele i nasiona janowca ciernistego zawierają: sparteinę; cytyzynę, metylocytyzynę, anagirynę, flawonoidy, garbniki, olejek eteryczny i gorycze.
Ziele janowca barwierskiego ma podobny skład chemiczny i zawiera około 0,33% alkaloidów (genistynę, sparteinę, anagirynę, cytyzynę, metylocytyzynę), flawonoidy (luteolinę), gorycze, garbniki, olejek lotny.
Działanie.
Alkaloidy zawarte w janowcach nadają wyciągom gorzki smak, dobrze przenikają do wody i alkoholu oraz gliceryny; pobudzają ośrodek oddechowy, zwalniają czynność serca, zmniejszają wrażliwość mięśnia sercowego, zwalniają przewodzenie podniet w wegetatywnych włóknach sercowych, hamują niemiarowość serca, kurczą macicę, zwiększają napięcie układu nerwowego parasympatycznego. Inne składniki chemiczne oraz znane nam już alkaloidy wywierają silne działanie moczopędne, napotne, przeczyszczające (słabe), uspokajające, przeciwzapalne, przeciwkamicze (zapobiegają powstawaniu kamicy moczowej), żółciopędne, przeciwobrzękowe; obniżają ciśnienie krwi, pobudzają apetyt, wzmagają wydzielanie soku żołądkowego, poprawiają trawienie.
Wskazania: tachykardia, migotanie przedsionków, nerwica serca, kołatanie serca, kłucie w sercu, podniecenie nerwowe, bezsenność, nadciśnienie, zapalenie nerek i dróg moczowych, kamica moczowa i żółciowa, obrzęki, gorączka, skąpomocz, zaparcia, zaburzenia w wydzielaniu żółci. Pomagają też przy chorobach śledziony i zatrzymaniu miesiączki.
Napar: 2 łyżki ziela zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100 ml; dzieci ważące 15-20 kg - 21 ml, 25-30 kg - 35 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 64 ml, 55 kg - 78 ml, 3—4 razy dz.
Proszek janowcowy - Pulvis Genistae: suche nasiona janowca ciernistego zmielić w młynku do kawy. Zażywać 3 razy dz. po 1/3 łyżeczki do herbaty; dobrze popić. Sproszkowane ziele można wymieszać z miodem (1 łyżeczka płaska proszku na 2 łyżki miodu i 10 kropli gliceryny lub alkoholu) i zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce.
Nalewka janowcowa - Tinctura Genistae: pół szkl. ziela zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 10 ml w 50 ml wody. Przyrządza się także intrakt w tej samej proporcji suszu do alkoholu i podobnie zażywa, Wyciągi alkoholowe można zmieszać z miodem w proporcji 1:1 (uzyskując Alkoholmel Genistae) i zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce.
Nalewka z nasion: 2 łyżki nasion mielonych zalać 100 ml wódki; macerować 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 20-30 kropli w chorobach serca.
W przypadku kamicy moczowej proponuję następujący lek (przy pomocy którego uzyskiwałem dobre efekty lecznicze, ale z pewnością nie będzie on taki dobry w stosunku do wszystkich chorych, można jednak spróbować, który umożliwia i ułatwia wydalenie piasku i drobnych kamieni z układu moczowego.
Rp.
Napar z janowca - 50 ml
Napar z połonicznika - 50 ml
Napar z glistnika - 50 ml
Odwar z kory lub gałązek brzozy - 50 ml
Gliceryna płynna - ilość zależna od wagi ciała (to znaczy na każdy 1 kg masy ciała dajemy 1 g gliceryny, np. osoba ważąca 56 kg powinna zużyć 56 g gliceryny, 45 kg - 45 g gliceryny itd.; gliceryna sprzedawana jest w aptekach po 30 g).
Płyny wymieszać i wypić jednorazowo. Lek stosować 1 raz dz. rano lub wieczorem przez 5-6 dni, potem należy zrobić przerwę 2-tygodniową. Wszystkie składniki są bardzo ważne; dziwne się może komuś wydać wypicie takiej ilości gliceryny, jednakże mniejsza jej dawka nie pełni należytej roli. Jedynym niepożądanym działaniem specyfiku jest to, że wywołuje przeczyszczenie; dzieje się to jednak w sposób łagodny, a tak na marginesie mówiąc to od czasu do czasu wskazane jest pełne wypróżnienie się, usunięcie zalegających mas kałowych z jelit, które wydzielają toksyczne i bardzo szkodliwe dla samego organizmu substancje; szczególnie ważne to jest przy częstych bólach brzucha, zaburzeniach trawiennych, chorobach skórnych i zakaźnych oraz przy otyłości i złym samopoczuciu. Po tej oto kuracji każdy człowiek poczuje się o wiele lepiej, odczuje znaczną ulgę i powrót sił.
Ale wróćmy do głównego meritum leku. Glistnik działa silnie rozkurczowo na drogi moczowe (powiększa ich światło) co umożliwia przejście drobnych kamieni przez przewody moczowe, ponadto znosi ewentualną kolkę i uspokaja pacjenta. Z tego względu, że chory może odczuć bóle powinien zaopatrzyć się w dodatkowy lek rozkurczowy i przeciwbólowy, np. Vegantin, Isalgin, No-Spa, Tolargin, Vegantalgin (w razie potrzeby zażyć 2 tabl. lub draż. któregoś z wymienionych leków, można to też zrobić profilaktycznie). Tolargin o działaniu silnie rozkurczowym i przeciwbólowym należy zastosować doodbytniczo - 1 czopek. Wiemy też, że wyciągi z połonicznika, kory brzozy i janowca rozkruszają kamienie moczowe i złogi na piasek ułatwiając ich wydalenie (przez strumień cieczy wydalanej). Gliceryna ułatwia przechodzenie kamieni nerkowych przez drogi moczowe, o czym można się dowiedzieć ze starych ksiąg medycznych i być może osobiście. Większa cześć gliceryny zostaje szybko przekształcona do glukozy wywołując przejściową hiperglikemię i silny efekt moczopędny.
Podczas dnia pić napar z następującej mieszanki ziołowej:
Rp.
Ziele nawłoci - 1 łyżka
Ziele skrzypu - 1 łyżka
Liść borówki, mącznicy, liście lub gałązki gruszy lub ziele bagna zw. - 1 łyżka
Ziele połonicznika - 1 łyżka
Kłącze perzu - 1 łyżka
Liść pokrzywy - 1 łyżka
Wymieszać. 3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody, zagotować; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 200 ml.
Jarząb pospolity (jarzębina) - Sorbus aucuparia (Rosaceae).
Opis.
Krzew lub drzewo dorastające do 15 m wys.; liście nieparzysto-pierzaste, o 11-15 lancetowatych, ostro piłkowanych listkach; kwiaty zebrane w baldachy (podbaldachy); kielich 5-działkowy; korona złożona z pięciu okrągławych, białych lub nieco żółtawych płatków; owoc - kulisty, szkarłatny typu jabłka (jabłczak).
W Polsce rośnie na niżu i w górach; pospolity w lasach, w zaroślach, nad rzekami i w parkach.
U nas rosną także: jarząb mączny - S. aria, jarząb domowy - S. domestica i jarząb szwedzki - S. scandia (intermedia), które są również lecznicze.
Surowiec.
Wykorzystywane są liście, kwiaty i owoce - Folium, Flos, et Fructus Sorbi - sprzedawane są w sklepach zielarskich (owoc). Liście i kwiaty zbiera się w czasie kwitnienia, łączy ze sobą, razem suszy w temp. do 40o C i razem mieli.
Owoce zbiera się, gdy są dojrzałe i suszy w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 80 °C.
Skład chemiczny.
Owoce zawierają 40-70 mg/100 g wit. C, 13.000 j.m. wit. A; 400 mg wit.P, 400 ug wit. K, 5,85% cukrowców, 2,57% kw. jabłkowego, 1,79% zw. azotowych, 0,85% soli mineralnych, 0,39% pektyn, garbniki, flawonoidy, gorycz, kw. parasorbowy, kw. sorbowy, kw. cytrynowy, kw. galusowy, epikatechinę i glikozydy.
Kwiaty i liście posiadają 100-200 mg wit. C/100 g, flawonole (astragalinę, hiperozyd, 3-soforozyd, kemferol, izokwercytrynę, soforozyd kwercetyny), spireozyd.
Działanie.
Owoce działają moczopędnie, przeciwszkorbutowo, odżywczo, odkażająco, lekko przeczyszczająco, przeciwcukrzycowo, żółciopędnie, wzmacniająco, odtruwająco; zwiększają krzepliwość krwi, regulują metabolizm.
Kwiaty i liście są cennym źródłem wit. C i P, uszczelniają i wzmacniają naczyńka krwionośne, działają moczopędnie, żółciopędnie, wzmacniająco, przeciwzapalnie, odkażająco, przeciwobrzękowo, przeciwwysiękowo, regulują wypróżnienia i przemianę materii.
Wskazania: zaparcia, biegunka, nieżyt jelit i żołądka, hipowitaminozy, choroby zakaźne, przeziębienie, zaburzenia trawienia, choroby skórne i alergiczne, zaburzenia w wydzielaniu i przepływie żółci, choroby wątroby, gorączka, skąpomocz, łamliwość naczyń krwionośnych, zapalenie gałki ocznej i spojówek (okłady na oczy z naparu liściowo-kwiatowego, i jednoczesne jego picie), zapalenie nerek, zaburzenia przemiany materii.
Napar: 2 łyżki kwiatów i liści lub 3 łyżki owoców mielonych zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić; napar owocowy osłodzić miodem. Pić 3-4 razy dz. po 200 ml; dzieci - ok. 100-150 ml kilka razy dz.
Nalewka jarzębinowa - Tinctura Sorbi: pół szkl. suchych liści lub owoców zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 10 ml.
Intrakt jarzębinowy - Intractum Sorbi: pół szkl. świeżych owoców lub liści i kwiatów zalać 400 ml gorącego alkoholu; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 10 ml.
Alkoholmel Sorbi: do 100 ml nalewki lub intraktu wlać 100 ml miodu, sok z jednej małej cytryny, trochę dodać wanilii lub cynamonu i goździków, wymieszać wszystko. Zażywać 3-4 razy dz. po 1-2 łyżki.
Sok z owoców - Succus Sorbi.
Świeże owoce umyć, zmielić przez maszynkę do mięsa, włożyć do emaliowanego garnka i zalać wodą tyle tylko, żeby masę przykrywała; następnie wsypać cukier (na każdy 1 kg owoców -0,5 kg cukru); odstawić na 6-8 godz.; potem gotować masę owocową przez 15-20 minut; przecedzić; dosłodzić do smaku (jeżeli na 1 l wyciągu damy 1 kg cukru to uzyskamy syrop). Pasteryzować 20 minut w wodzie o temp. 80 °C. Doskonały jest wymieszany z innym sokiem, np. cytrynowym, jabłkowym, pomarańczowym.
Rp.
Liść i kwiat jarzębiny - 1 łyżka
Ziele ruty - 1 łyżka
Ziele nostrzyka - 1 łyżka
Ziele dziurawca - 1 łyżka
Kwiat bzu czarnego - 1 łyżka
Ziele nawłoci - 1 łyżka
Wymieszać.
3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-150 ml; dzieci ważące 15-20 kg - 21-28 ml, 25-30 kg - 35-42 ml, 35-40 kg - 50--57 ml, 45-50 kg - 64-71 ml, 55-60 kg - 78-85 ml, 3-4 razy dz.
Wskazania: wybroczyny na siatkówce, zapalenie nerek, wątroby, gałki ocznej i spojówek, choroby alergiczne, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, żylaki, plamice, choroby zakaźne, przeziębienie, choroby skórne (dermatozy, wypryski, trądziki, teleangiektazje i in.), krwiomocz, hipowitaminoza C
i P, nadciśnienie, skąpomocz, obrzęki, wysięki stawowe, kamica moczowa i żółciowa, zastoje żółci, nieżyt żołądka i jelit, zaparcia.
Jasnota biała - Lamium album (Labiatae).
Opis.
Bylina dorastająca do 60 cm wys.; liście jajowate, brzegiem grubo piłkowane; kwiaty w 6-16-kwiatowych niby okółkach; kielich dzwonkowaty z 5 ząbkami; korona biała, o zgiętej rurce, dwuwargowa; warga górna sklepiona i owłosiona, dolna natomiast dłuższa, o nitkowatych klapach bocznych; pręcików 4; słupek 1; cała roślina gruczołowato owłosiona, przy roztarciu pachnąca. Roślina pospolita; rośnie w zaroślach, w sadach, nad brzegami wód, pod lasami, na łąkach, w ogrodach, niekiedy występuje masowo.
Surowiec.
Surowcem jest ziele - Herba Lamii albi zbierane przed lub w czasie kwitnienia oraz kwiat - Flos Lamii albi, które można pozyskać ze stanu naturalnego lub kupić w sklepie zielarskim (opak. 10, 20, 25, 50 g).
Surowce suszy się w temp. do 40o C. Niekiedy używa się również korzenie jasnoty - Radix Lamii, które są cennym surowcem. Należy je zbierać w jesieni, na przedwiośniu lub wiosną; suszyć w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 60o C.
Skład chemiczny.
Ziele i kwiaty zawierają olejek eteryczny, śluzy, saponiny, garbniki (w zielu ok. 12-14%), flawonoidy (lamiozyd, lamiid, hipolamiid), glikozydy irydoidowe, aminy biogenne (cholina, histamina, tyramina), dużo karotenu, liczne sole mineralne i cukrowce. Korzeń zawiera dużo saponiny i stachiozy.
Działanie.
Korzeń działa silnie wykrztuśnie, moczopędnie i napotnie. Natomiast ziele i kwiaty hamują krwotoki maciczne, regulują miesiączkowanie (raczej zmniejsza), zwiększają liczbę erytrocytów we krwi, poprawiają przemianę materii, odtruwają organizm, wzmagają wydzielanie soku żołądkowego, pobudzają apetyt, regulują wypróżnienia, uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne; działają żółciopędnie, rozkurczowo, napotnie, moczopędnie, przeciwcukrzycowo, odkażająco, wykrztuśnie, przeciwzapalnie i wzmacniająco.
Cała roślina działa też uspokajająco i lekko nasennie.
Wskazania: nadmierne krwawienia miesiączkowe i w dodatku nieregularne, upławy (pić napar i stosować nasiadówki), krwotoki pozamiesiączkowe, choroby śledziony, wątroby i trzustki, skurcze mięśni gładkich, bóle brzucha, kamica moczowa i żółciowa, podniecenie nerwowe, bezsenność, wewnętrzny niepokój, lek, stres, okres po- i przekwitania, zapalenie przydatków, choroby skórne, nieżyty układu oddechowego, zaparcia, nieżyt jelit i żołądka, zaburzenia trawienne, choroby zakaźne, niedokrwistość, zaburzenia metabolizmu. Korzeń stosować głównie przy kaszlu i zakażeniach oraz stanach zapalnych układu oddechowego; pomaga też przy astmie i katarze siennym (pyłkowicy); ułatwia zasypianie; leczy przeziębienia.
Napar: 2 łyżki ziela lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-150 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 4-5,7 ml, 5-6 kg - 7-8,5 ml, 7-8 kg - 10-11 ml, 9-10 kg - 12,8-14 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 11-15 kg - 15,7-21 ml, 16-20 kg - 22,8-28,5 ml, 21-25 kg - 30-35,7 ml, 26-30 kg - 37-42,8 ml, 31-35 kg - 44-50 ml, 36-40 kg - 51-57 ml, 41-45 kg - 58,5-64 ml, 46-50 kg - 65,7-71 ml, 51-55 kg - 72,8-78,5 ml, 3-4 razy dz.
Kwiaty i ziele można też parzyć w mleku, które następnie warto osłodzić miodem.
Odwar: 2 łyżki korzenia zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić; w przypadku chorób zakaźnych, przeziębieniowych, kaszlu itd. posłodzić miodem (jeżeli leczymy schorzenia układu pokarmowego nie słodzimy!). Pić jak napar.
Alkoholatura “zimna": pół szkl. świeżego mielonego ziela zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10 ml (max 15 ml). Podobnie sporządza się nalewkę z suchego ziela i intrakt ze świeżego surowce; podobnie się je też dawkuje.
Godny polecenia jest Alkoholmel Lamii (100 ml wyciągu alkoholowego wymieszać ze 100 ml miodu), który działa wzmacniająco i wykrztuśnie, a zażywa się go 3-4 razy dz. po 1 łyżce.
Miód jasnotowy Mel Lamii: na każdą 1 łyżkę świeżego siekanego ziela dać 1 łyżkę miodu i 10 kropli gliceryny lub alkoholu; wymieszać. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce.
Rp.
Ziele jasnoty - 1 łyżka
Ziele glistnika - 1 łyżka
Kwiat lub ziele wrotyczu - 1 łyżka
Kłącze lub liść lepiężnika - 1 łyżka
Kłącze lub ziele kokoryczki - 1 łyżka
Wymieszać.
2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 1 godzinę; przecedzić. Pić 3 razy dz. po 150 ml. Lek silny! Wskazania: zatrzymanie miesiączkowania, nieregularne krwawienia miesiączkowe, bóle miesiączkowe, zapalenie przydatków, upławy (jednocześnie stosować doustnie i do przepłukiwania pochwy lub nasiadówek 40-minutowych), zaburzenia hormonalne, okres po- i przekwitania i choroby z nim związane, nerwice, wyczerpanie nerwowe, bezsenność, wewnętrzny niepokój, nadciśnienie, zaburzenia sercowe, stres, zaparcia, bóle brzucha i jajników, zaburzenia metabolizmu, “uderzenia gorąca", nagłe poty, zawroty głowy, chwilowe zaciemnienia w oczach, uderzenia krwi do głowy, zaburzenia trawienne podczas miesiączki. Stosować lek bardzo regularnie! Przeciwwskazania: ciąża !
Jemioła - Viscum (Loranthaceae).
Opis.
1). Jemioła biała (pospolita) - Viscum album - krzewinka wieloletnia dorastająca do 50 cm dł., pasożytująca na drzewach i krzewach liściastych; pędy oliwkowożółte; liście zimotrwałe, skórzaste, grubawe, ciemnozielone; w kątach rozgałęzień wyrastają niepozorne kwiaty o silnej woni; jagody białe. Kwitnie od lutego do marca. Spotykana jest na drzewach owocowych (jabłonie, grusze) oraz dziko rosnących (wierzba, klon, topola).
2). Jemioła jodłowa - Viscum abietis - pasożytuje na jodle i innych drzewach iglastych; liście duże, szerokie, zimotrwałe, podłużnie jajowate lub lancetowate, ciemnozielone.
3). Jemioła rozpierzchła - Viscum laxum - krzewinka dorastająca do 50 cm dł.; liście wąskolancetowate, żółtozielone, górne często sierpowate; owoc - jasnożółta jagoda. Kwitnie od marca do maja. Pasożytuje na drzewach iglastych.
Surowiec.
Wykorzystuje się ziele jemioły wraz z owocami - Herba Visci cum Fructuosi (FP I, II, III, IV et V), które zbiera się od marca do kwietnia; surowiec długo schnie przez co traci swe właściwości lecznicze, dlatego też należy go suszyć w lekko ogrzanym piekarniku (do max 40o C, nie w wyższej!) oczywiście otwartym. Susz po zmieleniu należy przechowywać w światłoszczelnym opakowaniu!. W aptekach i w sklepach zielarskich sprzedaje się Intractum /Phytopharm/ (100 g) oraz Herba Visci albi (opak. 50 g). Niemiecka firma Madaus produkuje wartościowy preparat o nazwie Plenosol N - amp. - zastrzyki podskórne 1 ml.
Skład chemiczny.
Surowiec zawiera fizjologicznie aktywne peptydy czyli tak zwane viscotoxyny - 0,05-0,1% oraz lektyny, aminy biogenne, (cholinę. acetylocholinę, tryptaminę), triterpeny (kw. ursolowy oraz oleanowy), flawonoidy glikozydowe (kwercetynę, viscoflawinę), ksantofile, sole mineralne (Mg, K, Ca), śluzy, kw. viscynowy, viscirezynę, visconezynę, sapogeninę, zasadę złożoną z węgla, wodoru i azotu i inne. Viskotoxyna zwana także viscalbiną zbudowana jest z 34 atomów węgla, 68 atomów wodoru, 18 atomów tlenu, 10 atomów azotu i 1 atomu siarki; dobrze przechodzi do rozcieńczonego alkoholu i gliceryny, rozkłada się w temp. ok. 70-80o C lub co gorsze, a bardziej przekonujące, biorąc pod uwagę właściwości tego białka - dobrze przechodzi do zimnej wody; pod wpływem wysokiej temperatury, stężonej gliceryny, i wysokoprocentowego alkoholu czy octu ulega procesowi denaturacji, polegającemu na rozerwaniu wewnątrzcząsteczkowych wiązań wodorowych, zniszczeniu dwusiarczkowego przyciągania elektrostatycznego i oddziaływania hydrofobowego, czyli najkrócej mówiąc - unieczynnieniu. Jaki z tego wniosek? Taki, że hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi) działanie wywierają wyłącznie tak zwane zimne wyciągi olejowe, wodne ze świeżego lub suchego ziela, sok z niego uzyskany, ale bez jakiegokolwiek podgrzewania, sproszkowane ziele wysuszone jednak szybko i w temp. nie wyższej niż 40 C, miód ze świeżego i suchego ziela oraz syropek jemiołowy sporządzony według przepisu jaki podałem.
W owocach znajduje się lepka wiscyna o silnym działaniu farmakologicznym.
Działanie.
Zimne wyciągi z ziela jemioły (bez alkoholu) oraz sok jemiołowy działają hipotensyjnie, przeciwkrwotocznie, rozkurczowo, uspokajająco, lekko nasennie, nasercowo, żółciopędnie, moczopędnie; regulują wypróżnienia i przemianę materii, zapobiegają powstawaniu miażdżycy.
Według wielu naukowców jemioła działa podobnie jak naparstnica, jednakże znacznie słabiej, mianowicie: zwiększa napięcie mięśnia sercowego w spoczynku, zwalnia pracę serca, rozszerza tętnice wieńcowe, usprawnia krążenie, zwiększa pobudliwość oraz kurczliwość mięśnia sercowego.
Wyciągi alkoholowe oraz gorące - wodne działają jedynie rozkurczowo, przeciwkrwotocznie, żółciopędnie, moczopędnie, regulująco na metabolizm i wypróżnienia oraz uspokajająco (glikozydy flawonoidowe i im podobne).
Maść z owoców leczy guzy skórne, niekiedy i inne choroby dermatologiczne (rogowacenie posłoneczne, dermatozy) oraz rany, oparzenia.
Wskazania dla wyciągów zimnych: nadciśnienie, stwardnienie naczyń, dusznica bolesna, krwiomocz, zapalenie nerek i dróg moczowych, krwawe biegunki, zawroty głowy, nadmierne krwawienia miesiączkowe, krwotoki maciczne pozamenstruacyjne, osłabienie serca, kłucie w sercu, nerwice wegetatywne, choroby zakaźne, nowotwory, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, krwotoki z nosa, stany lękowe, histerie, wyczerpanie nerwowe, stany stresowe, zadyszka, wewnętrzny niepokój, niewydolność krążenia, zastoje krwi (+ nostrzyk + kasztanowiec w równych częściach).
Wskazania dla wyciągów alkoholowych i wodnych - gorących: krwotoki maciczne, wyczerpanie nerwowe, miażdżyca, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, choroby wątroby i pęcherzyka żółciowego, zaburzenia metabolizmu, skąpomocz, skurcze jelitowe, bezsenność.
Macerat jemiołowy - Macerati Visci: 2-3 łyżki świeżego lub suchego ziela zalać 200 ml wody przegotowanej o temp. pokojowej; przykryć; odstawić na 8 godzin; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100 ml; dzieci ważące 15-20 kg - 21-28,5 ml, 25-30 kg - 35,7-42,8 ml. 35-40 kg - 50-57 ml, 45-50 kg - 64-71 ml, 55-60 kg - 78,5-85,7 ml, 3-4 razy dz.
Miód jemiołowy - Mel Visci: na każdą 1 łyżkę siekanego lub zmielonego świeżego ziela, albo 1 łyżeczkę sproszkowanego suszu dać 1 łyżkę miodu i pół łyżeczki dowolnego kompotu lub soku, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce.
Syrop jemiołowy - Sirupus Visci: pół szkl. mielonego świeżego ziela (może być w ostateczności suche) zalać 200 ml przegotowanej wody o temp. pokojowej; przykryć i odstawić na 12 godzin (nie dłużej!, bo zakiśnie); przecedzić. Na każde 100 ml wodnego zimnego wyciągu dać 100 ml miodu, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 30 ml.
Wyciąg olejowy - Oleum Visci: pół szkl. świeżego zmielonego ziela lub suszu zalać 100 ml oleju o temp. pokojowej; wytrawiać 14 dni w ciemnym miejscu; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce.
Maść z jagód i ziela jemioły - Unguentum Visci na liczne choroby skórne: pół szkl. świeżych owoców jemioły i świeżego ziela (pół na pół) po zmieleniu zalać 50 ml oleju o temp. pokojowej; wytrawiać 30 dni w ciemnym miejscu; przefiltrować. Wyciąg olejowy wymieszać z maścią lub kremem Linomag (50 g), albo też z maścią nagietkowa (może być także lanolina, maść z wit. A, Dermosan) w proporcji: 1 część oleju jemiołowego + 1 część maści. Składniki ucierać aż do połączenia podgrzewając w wodzie o temp. max 30-35o C. Na końcu dodać do maści zmielone lub utarte w moździerzu świeże owoce jemioły (około 1-2 łyżki papki owocowej); starannie wymieszać wszystko razem. Chore miejsce smarować 3-4 razy dz.; polecam opatrunek zamknięty 6-godzinny. Niekiedy daje znakomite efekty lecznicze w przypadku opornych na inne leczenie chorób skórnych. Bardzo dobra jest też maść sporządzona z samych świeżych owoców jemiołowych, które należy zmielić w maszynce do mięsa o jak najdrobniejszym sitku; następnie należy otrzymaną masę owocową utrzeć z podłożem tłuszczowym (smalcem, euceryną, lanoliny lub z maścią nagietkową, z wit. A) aż do połączenia się składników. Na 1 część masy owocowej należy przeznaczyć 1 część podłoża tłuszczowego. Obie maści przechowywać w lodówce.
Sok z jemioły - Succus Visci jest bardzo trudno uzyskać. Jeżeli jednak komuś na tym zależy to proponuję następująco postąpić: świeże ziele zmielić przez maszynkę do mięsa. Masę zalać wodą w proporcji: 1 część masy (np. pół szkl.) na 0,5 części wody przegotowanej (+ 50 ml wody); odstawić na 8 godzin; następnie masę roślinną wraz z wyciągiem przepuścić przez sokowirówkę na szybkich obrotach; wyrzuconą przez maszynę masę jeszcze raz zalać na 6 h i przepuścić. Do soku można dodać miód w proporcji 1:1. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce. Przechowywać w lodówce.
Napar: 2 łyżki suchego lub świeżego ziela zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak macerat.
Alkoholatura stabilizowana: pół szkl. świeżego ziela zalać 400 ml gorącego alkoholu 40%; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dz. po 10-15 ml.
Nalewka jemiołowa - Tinctura Visci: pół szkl. suszu zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dz. po 10-15 ml w 50 ml wody.
Wyciągi alkoholowe oraz wodne - gorące można pić pomocniczo przy nadciśnieniu w celu wzmocnienia ścian naczyń krwionośnych, które rzecz jasna lubią w tej chorobie pękać.
Rp.
Zimny wyciąg jemiołowy - 10 ml
Nalewka glistnikowa - 10 ml
Nalewka arcydzięglowa - 10 ml
Nalewka rutowa lub krople Rutisol - 10 ml
Nalewka nagietkowa - 10 ml
Nalewka czosnkowa - 10 ml
Nalewka centuriowa - 10 ml
Nalewka serdecznikowa - 10 ml
Nalewka kokoryczkowa -r 10 ml
miód naturalny - 50 ml
Wymieszać.
Zażywać 3 razy dz. po 15 ml w 50 ml wody.
Wskazania: typowy lek obniżający ciśnienie krwi, wyczerpanie nerwowe, bezsenność, wewnętrzny niepokój, lęk, stres, zaburzenia sercowe, zaburzenia trawienia, bóle brzucha, bóle miesiączkowe.
Jesion wyniosły - Fraxinus excelsior (Oleaceae).
Opis.
Drzewo dorastające do 35 m wys.; liście pierzaste, złożone z 7-11 eliptycznych lub eliptyczno-podługowatych, brzegiem piłkowanych listków; kwitnie przed listnieniem; kwiaty w wiechach; kwiaty męskie, żeńskie, obupłciowe; okwiatu brak; pręcików 2; słupek 1; owoc - skrzydlak. W Polsce często spotykany w parkach, na osiedlach i w laskach.
Surowiec.
Surowcem jest kora i liść - Cortex et Folium Fraxini. Korowinę pozyskuje się jesienią, na przedwiośniu lub wiosną; suszy w otwartym piekarniku ogrzanym do 60o C lub w normalnej temperaturze, podobnie jak liście. Liście najwartościowsze są w maju i czerwcu. Korę można niekiedy kupić w sklepach zielarskich.
Skład chemiczny.
Korowina bogata jest w garbniki oraz w glikozydy kumarynowe (fraxyna, glikozyd fraxynolowy, aglikon fraxetyna) i w alkohol -mannitol.
Liście zawierają mannitol, garbniki - 2-3%, kw. ursolowy i proteiny. Zasobne też są w witaminy i we flawonoidy.
Działanie.
Wyciągi z kory i z liści działają silnie moczopędnie (mannit, flawonoidy i glikozydy), przeciwobrzękowo, silnie napotnie, odtruwająco, żółciopędnie, przeciwreumatycznie, przeciwkamiczo (zapobiegają kamicy moczowej i żółciowej, a nawet ułatwiają wydalenie drobnych kamieni i piasku z układu moczowego, dotyczy to zwłaszcza kory), odkażająco, przeciwropnie, wybitnie ściągająco, przeciwrobaczo, wzmacniająco, uspokajająco, przeciwagregacyjnie (fraksyna, eskulina); uszczelniają i wzmacniają naczyńka krwionośne.
Wskazania: choroba wrzodowa, kamica moczowa i żółciowa, nieżyt jelit i żołądka, ostra biegunka (kora), zaburzenia trawienia, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych (liście), zaburzenia krążenie mózgowego i obwodowego, żylaki, skąpomocz, obrzęki, gorączka, reumatyzm, choroby skórne, choroby przeziębieniowe i zakaźne, wysięki stawowe.
Dawniej kora jesionowa była używana zamiast chininy z dobrym ponoć skutkiem.
Napar: 2 łyżki liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4- razy dz. po 150-200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg -6-8,5 ml, 5-6 kg - 10,7-12,8 ml, 7-8 kg - 15-17 ml, .-10 kg - 19-21 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 11-15 kg - 23,5-32 ml, 16-20 kg - 34-42 ml, 21-25 kg - 45-53,5 ml, 26-30 kg - 55,7-64 ml, 31-35 kg - 66,75 ml, 36-40 kg - 77-85,7 ml, 41-45 kg - 87,8-96 ml, 46-50 kg - 98,5-107 ml, 51-55 kg - 109-117,8 ml, 3-4 razy dz.
Odwar: 2 łyżki kory lub liści zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak napar. Stosować też do nasiadówek przy stanach zapalnych pochwy i upławach (30 minutowe i jednocześnie pić odwar), do płukania jamy ustnej przy stanach ropnych i zapalnych, do kąpieli nóg przy nadmiernej potliwości, do płukania włosów przy łupieżu tłustym i tłustych włosach oraz do okładów na liczne chorobowe zmiany skórne (ropnie, opryszczki, owrzodzenia itd.).
Watkę lub gazę zmoczoną w naparze z liści przykładać na oczy przy stanach zapalnych, ropnych, łzawieniu, pieczeniu, po urazach i przemęczeniu.
Uwaga! Łzawienie, światłowstręt i pieczenie oczu to objawy niedoboru witamin (A, B, P i H). Zalecam wówczas zażywać też preparat wielowitaminowy lub lepiej mineralno-witaminowy, np. Vitaral (3 razy dz. po 2-1 draż.).
Nalewka jesionowa - Tinctura Fraxini: pół szkl. kory lub liści zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10 ml w 50 ml wody. Nalewką z kory przemywać opryszczki, skórę z trądzikiem, łojotokową, ze stanami zapalnymi, pryszczami, nadżerkami.
Rp.
Nalewka jesionowa - 10 ml
Nalewka z arniki - 10 ml
Nalewka glistnikowa - 10 ml
Azulan - 5 ml
Wymieszać.
Bolesne uszkodzenia w jamie ustnej, afty, pleśniawki, opryszczki, pryszcze, ropnie, owrzodzenia, liszaje, nadżerki i inne zmiany pędzlować preparatem 4 razy dz. Można stosować równocześnie płukanki i nasiadówki (1 łyżka leku na 200 ml wody).
Rp.
Kora lub liść jesionu - 1 łyżka
Kora lub liść wierzby - 1 łyżka
Korzeń arcydzięgla - 1 łyżka
Kłącze perzu - 1 łyżka
Ziele połonicznika - 1 łyżka
Wymieszać.
2-3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; zagotować i odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4-6 razy dz. po 100 ml.
Dzieciom podawać tyle co naparu z liści jesionu tj. zależnie od
wagi ciała.
Wskazania: choroby zakaźne, przeziębienie, gorączka, zaburzenia trawienne, stany zapalne nerek, dróg moczowych, układu pokarmowego i oddechowego, kamica moczowa, nieżyty jelit i żołądka.
Mieszanka przyczynia się do wydalenia drobnych kamieni i piasku z układu moczowego i zapobiega ich kumulacji oraz tworzeniu.
Jeżyna fałdowana - Rubus plicatus (Rosaceae).
Opis.
Krzew kolczasty pospolity w poszyciu leśnym, na polanach i zrębach w całej Polsce. Pędy płonne kanciaste; liść - 3-5 listkowy; listki od spodu owłosione, brzegiem nierówno ostro ząbkowane, sfałdowane; listek szczytowy sfałdowany, sercowaty; kwiaty 5-płatkowe, średniej wielkości; płatki korony białe lub różowawe; dno kwiatowe wypukłe; owoc - złożony z licznych mięsistych pestkowców; owoce koloru czarnego, lśniące, dojrzewające w sierpniu i we wrześniu. Do celów leczniczych można zbierać surowce z innych gatunków jeżyny, których jest bardzo dużo.
Surowiec.
Surowcem jest liść i owoc - Folium et Fructus Rubi plicati. Liście zbiera się przed lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. do 40o C. Świeże owoce są cennym surowcem dc produkcji wysokowitaminowych przetworów.
Liść dostępny jest w sprzedaży (opak. 25 i 50 g).
Skład chemiczny.
Owoce zawierają wit. C - 10-20 mg/100 g, wit.A -200 j.m., wit. P - 260 mg, wit. K - 400 ug, wit. B1 - 40 ug, wit. B2 - 40 ug, wit. PP - 800 ug, sole mineralne - 1,70%, pektynian wapnia - 0,80%, zw. azotowe - 1,2%, kw. jabłkowy - 1,55%, cukier inwertowy - 4,20%, wodę -86%, kw. salicylowy.
Liście zawierają garbniki - ok. 5-8%, kw. jabłkowy, salicylowy, cytrynowy, askorbinowy i bursztynowy, flawonoidy i sole.
Działanie.
Liście obniżają stężenie glukozy we krwi, działają wybitnie ściągająco, przeciwzapalnie, słabo moczopędnie i nieznacznie żółciopędnie. Owoce posiadają wartość odżywczą (dietetyczną). Otrzymany z nich sok działa napotnie, moczopędnie, przeciwgorączkowo oraz wzmacniająco.
Wskazania.
Owoce: osłabienie, choroby zakaźne, przeziębienie, gorączka, kaszel, choroby skórne.
Liście: biegunka, zaburzenia trawienia, niestrawność, nieżyt jelit i żołądka, hiperglikemia (nadmiar glukozy we krwi).
Napar: 2 łyżki liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 200 ml; dzieci ważące 3-4 kg -8,5-11 ml, 5-6 kg - 14-17 ml, 7-8 kg - 20-22,8 ml, 9-10 kg - 25,7-28,5 ml, 11-13 kg _ 31.42,8 ml, 16-20 kg - 45,7-57 ml, 21-25 kg - 60-71 ml, 26-30 kg - 74-85,7 ml, 31-35 kg - 88,5-100 ml, 36-40 kg - 102,8-114 ml, 41.45 kg - 117-128,5 ml, 46-50 kg - 131-142,8 ml, 51-55 kg - 145r7-157 ml, 3-4 razy dziennie.
Nalewka jeżynowa - Tinctura Rubi plicati: pół szkl. liści zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10-15 ml. Nalewką przemywać skórę z wągrami, z trądzikiem pospolitym i różowatym, ze stanami zapalnymi, ze zmianami sączącymi, z łojotokiem i pryszczami w okresie miesiączkowania.
Sok jeżynowy - Succus Rubi plicati: świeże owoce włożyć do garnka zalać gorącą wodą tylko tyle, żeby były przykryte, doprowadzić do momentu wrzenia, odstawić na bok, przykryć i pozostawić na 6 godz.; następnie przecedzić, na 1 l soku dać 0,5-1 kg cukru, mieszać dopóki cukier nie rozpuści się, gotować 3 minuty i zaraz gorący sok zlewać do słoików lub butelek (sparzonych w gorącej wodzie). Pasteryzować 20 minut w wodzie o temp. 80o C. Z miazgi zrobić marmoladkę, którą należy dosłodzić do smaku.
Konfitura z jeżyn.
Składniki:
- 1 kg jeżyn
- 1 kg cukru
- 200-400 ml soku jeżynowego lub innego
Z soku i cukru ugotować ulep czyli syrop. Na gorący ulep wrzucić umyte owoce, odstawić na bok i tak pozostawić do następnego dnia. Nazajutrz ulep z owocami smażyć aż będą przeźroczyste i odpowiednio gęste. Gorący składać do słoików, zakręcać. Nie pasteryzować. Owoce są zakonserwowane cukrem.
Rp.
Liść jeżyny - 1 łyżka
Liść szałwi - 1 łyżka
Ziele rutwicy - 1 łyżka
Ziele lub kłącze kokoryczki - 1 łyżka
Wymieszać.
2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3 razy dz. po jedzeniu w ilości 100 ml; dzieci ważące 15-20 kg - 21 ml, 25-30 kg - 35 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 64 ml, 3 razy dz.
Wskazania: hiperglikemia. otyłość, miażdżyca, cukromocz, zaburzenia przemiany materii.
Kalina koralowa - Viburnum opulus (Caprifoliaceae).
Opis.
Krzew do 4 m wys.; gałązki młode kanciaste, z odcieniem czerwonawym; ulistnienie naprzeciwległe; liście 3-5-dłoniastoklapowe, grubo, nierówno piłkowane, spodem szarozielone, omszone, z wierzchu jasnozielone, ogonki liściowe długie, nagie, w górze z zielonymi brodawkami; kwiatostany baldachogroniaste; kwiaty białe, żółtawe lub różowawe; owoc - jajowaty, czerwony, 1-nasienny pestkowiec. Kwitnie od maja do czerwca. Rośnie w wilgotnych zaroślach, w lasach, nad brzegami wód; roślina pospolita w całej Polsce.
Surowiec.
Do celów leczniczych wykorzystuje się korę, kwiaty, liście i owoce - Cortex, Flos, Folium et Fructus Viburni opuli.
Korowinę pozyskuje się od II połowy lutego do maja. Owoce zbiera się w październiku. Oba surowce suszyć w temp, 20-60o C.
Kwiaty i liście zbiera się w początkach lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. do 40o C. Korowinę kupić można w sklepie zielarskim - opak. 25 g.
Skład chemiczny.
Kora, liście, kwiaty i owoce zawierają glikozyd goryczkowy - viburninę (do 7%), alkohole fenolowe, kw. mrówkowy, kw. octowy, kw. izowalerianowy, kw. palmitynowy, sitosterol, saponiny (najwięcej w owocach), garbniki - do 3%, wit. C (liście, owoce, kwiaty), cukry (w owocach do 30%), salikozyd, pochodne kumaryny, flawonoidy, triterpeny.
Działanie.
Kora, liście i kwiaty działają moczopędnie, przeciwkrwotocznie, rozkurczowo, uspokajająco, żółciopędnie, przeciwzapalnie; obniżają ciśnienie krwi, uszczelniają i wzmacniają naczyńka krwionośne.
Wyciągi z owoców działają wykrztuśnie, napotnie, wzmacniająco, moczopędnie; obniżają ciśnienie krwi.
Przemrożone owoce (np. w lodówce; tylko takie powinny być stosowane, chyba że zbierzemy je po przymrozkach) są dobrym środkiem leczącym przeziębienie połączone z kaszlem.
Wskazania (kora, liście, kwiaty): bolesne miesiączkowanie, krwotoki maciczne, atonia macicy, przekwitanie, pokwitanie, pobudzenie nerwowe w okresie ciąży, przed menstruacją i w czasie miesiączki, skłonność do przedwczesnych porodów, skąpomocz, zaburzenia oddawania moczu podczas ciąży i miesiączki, zapalenie przydatków, nadciśnienie, choroba wrzodowa, krwotoki z nosa, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych (plamice), nadmierne i nieregularne krwawienia miesiączkowe, upławy (pić odwar lub napar i jednocześnie stosować przepłukiwanie pochwy lub nasiadówki).
Odwar: 2 łyżki kory lub owoców zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100 ml; dzieci ważące 15-20 kg - 21 ml, 25-30 kg - 35 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 64 ml, 3-4 razy dz. Odwar z owoców osłodzić miodem.
Napar: 2 łyżki liści, kwiatów lub zmielonych owoców zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić; wyciąg owocowy posłodzić miodem. Pić jak odwar.
Alkoholmel Viburni opuli: do 100 ml nalewki lub intraktu z owoców, kwiatów lub liści wlać 100 ml miodu, dodać sok z cytryny, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce.
Intrakt kalinowy - Intractum Viburni: pół szkl. świeżych owoców, liści lub kwiatów zalać 400 ml alkoholu 40% o temp. 80o C; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 10 ml w 50 ml wody.
Nalewka kalinowa - Tinctura Viburni: pół szkl. suchych liści, kwiatów lub owoców zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefitrować. Zażywać jak intrakt.
Ze świeżych owoców kaliny można przyrządzić soki, syropy i przeciery (robi się je podobnie jak z owoców bzu czarnego i jarzębiny).
Rp.
Kora, liść lub kwiat kaliny - 1 łyżka
Ziele (obojętnie którego) rdestu - 1 łyżka
Ziele lub korzeń krwiściągu - 1 łyżka
Ziele lub kwiat krwawnika - 1 łyżka
Liść kasztanowca - 1 łyżka
Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 250 ml wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić; pić 3-4 razy dz. po 150 ml. Wskazania: nadmierne i nieregularne krwawienia miesiączkowe, upławy (jednocześnie pić napar i stosować nasiadówki (30 minutowe), krwotoki pozamiesiączkowe, zapalenie przydatków, krwotoki z nosa, pękanie naczyń, nadciśnienie, stany zapalne nerek, krwawe biegunki, zapalenie pęcherza moczowego, krwiomocz, choroba wrzodowa, kamica moczowa.
Rp.
Kora lub liść (kwiat) kaliny - 1 łyżka
Korzeń żywokostu (może być też ziele) - 1 łyżka
Liść melisy - 1 łyżka
Ziele jemioły - 1 łyżka
Ziele lub kwiat jasnoty - 1 łyżka
Ziele skrzypu - 1 łyżka
Ziele lub kwiat krwawnika - 1 łyżka
Ziele glistnika - 1 łyżka
Korzeń arcydzięgla - 1 łyżka
Wymieszać.
3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; zagotować; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150 ml.
Wskazania: nadmierne, skąpe, nieregularne i bolesne krwawienia miesiączkowe, upławy (jednocześnie stosować nasiadówki), wyczerpanie nerwowe, wewnętrzny niepokój, zapalenie przydatków, lęk, stres, bezsenność, skłonność do płaczu w czasie miesiączki, miażdżyca, pękanie naczyń krwionośnych, choroby skórne, zaburzenia trawienne, bolę brzucha, okres po- i przekwitania.
Kasztanowiec zwyczajny - Aesculus hippocastanum (Hippocastanaceae).
Opis.
Drzewo do 20 m wys., o kopulastej koronie; liście duże, dłoniaste, o 5-7 palczastych, klinowato odwrotnie jajowatych listkach; kwiatostany wiechowate, duże, wyprostowane; kwiaty obu- lub rozdzielnopłciowe, grzebieciste; kielich 5-dzielny; korona złożona z 4-5 białych płatków z żółtą lub czerwoną plamą; pręcików 7; słupek 1; owoc - duża, kulista, kolczasta, zielona torebka z 1-3 dużymi, brązowymi nasionami o kremowym lub białym miąższu i gorzkim smaku. Drzewo często spotykane. Pochodzi z Półwyspu Bałkańskiego.
Surowiec.
Surowcem jest korowina, kwiat, liść i nasienie - Cortex, Flos, Folium et Semen Hippocastani (Aesculi hippocartani). Liście zbiera się w początkach lub w czasie kwitnienia, korowinę - od lutego do kwietnia, kwiaty - w czasie kwitnienia, nasiona - gdy opadną na ziemię. Zbiera się całe kwiatostany (polecam łącznie z liśćmi i dolnym odcinkiem gałązki). Surowce suszy się w temp, do 40o C. liście należy przechowywać w światłoszczelnych opakowaniach i suszyć w ciemnym miejscu gdyż zawarte w niej fitochinony są bardzo wrażliwe na światło.
Nasiona i korę proponuję suszyć w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 60o C. Kasztany, podobnie jak i inne surowce należy starannie zmielić. Suche kwiaty i liście zalecam połączyć, Cortex et Flos Hippocastani oraz Intractum można kupić w sklepach zielarskich i w aptekach (opak.100 g jeśli chodzi o płyn i 20 oraz 50 g w przypadku suszu).
Bardzo cennym surowcem są też pąki - Gemmae Aesculi hippocastani, które zbiera się gdy są zamknięte oraz w I i w II fazie otwarcia. Pąki suszy się w otwartym piekarniku lekko ogrzanym, a potem rozdrabnia.
Skład chemiczny.
Wszystkie surowce zawierają flawonoidy, glikozydy kumarynowe (eskulinę, fraxynę), saponiny (w owocach do 26%). Kwiaty zasobne są w rutynę, astragalinę, garbniki (do 3%), sole mineralne, kwasy i karotenoidy. Liście zawierają bardzo dużo wit.K, kw. foliowy, rutynę i wit. C.
Kora i pączki zasobne są w żywicę, alantoinę, garbniki; posiadają też czysty kwas alantoinowy.
Działanie.
Escyna zawarta w nasionach ma właściwości przeciwwysiękowe, przeciwobrzękowe, przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne i wzmacniające odporność naczyń krwionośnych. Podobne właściwości wykazują kwiaty i kora (eskulina, fraxyna). Usprawniają krążenie krwi w skórze oraz w mózgu i kończynach.
Liście działają żółciopędnie, moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo; uszczelniają i wzmacniają naczyńka krwionośne, zwiększają krzepliwość krwi, zapobiegają powstawaniu krwotoków i krwawych wylewów podskórnych, hamują krwawienia parenchymatyczne (miąższowe); likwidują krwotoki maciczne i upławy, regulują wypróżnienia, zwiększają apetyt, wzmagają wydzielanie śliny i soku żołądkowego, trzustkowego oraz jelitowego.
Wskazania: żylaki, zakrzepowe zapalenie żył (z wyjątkiem liści), plamice, teleangiektazje, trądzik różowaty, dermatoza okołoustna, zastoje krwi i limfy (z wyjątkiem liści), obrzęki, wysięki krwi i płynu surowiczego, reumatyzm, guzki krwawnicze, stany zapalne przewodu pokarmowego, zaparcia (2 wyjątkiem kory), wybroczyny na siatkówce (+ ruta), stany zapalne gałki ocznej i spojówek oraz naczyniówki (pić napar lub odwar i stosować okłady na oczy z naparu kwiatowego lub liściowego), krwawa biegunka (dotyczy liści;, krwiomocz, zapalenie nerek, kamica moczowa, nadmierne krwawienia miesiączkowe, upławy, krwotoki z nosa, choroby wątroby, choroby zakaźne.
Pączki dodatkowo stosować przy nieżytach układu oddechowego, kaszlu i przeziębieniu.
Kora, gałązki i pączki przyśpieszają gojenie się ran i innych uszkodzeń naskórka.
Macerat kasztanowcowy - Maceratio Aesculi: 2 łyżki świeżych lub suchych liści zalać 1 szkl. przegotowanej wody o temp. pokojowej; przykryć i odstawić na 6-8 godzin w ciemne miejsce; przecedzić. Pić 4-6 razy dz. po 100 ml; dzieci ważące 4-5 kg -5,7 ml, 6-7 kg - 8,5 ml, 8-9 ml - 11,4 ml, 10-11 kg - 14 ml, 15-20 kg -21 ml, 25-30 kg - 35 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 64 ml, 3-4 razy dz.; w ostrych stanach dawkę zwiększyć o 50%.
Nalewka kasztanowcowa - Tinctura Aesculi hippocastani: pół szkl. suchych liści, kwiatów, pąków, kory (gałązek) lub nasion zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Nalewkę z nasion zażywać 3 razy dz. po pół łyżeczki (przedawkowanie powoduje nudności i gwałtowne wymioty; dotyczy to też intraktu kupionego w sklepie; proponuję na wszelki wypadek zażyć po nalewce krople miętowe w ilości 1-pół łyżeczki na cukrze).
Nalewkę z pozostałych surowców zażywać 3 razy dz. po 10 ml (z liści można zażyć 15 ml w 50 ml wody) po rozcieńczeniu z wodą. Dzieci według wagi: 15-20 kg - 2-2,8 ml, 25-30 kg - 3,5-4 ml, 35-40 kg - 4,2-5,7 ml, 45-50 kg - 6,4-7 ml, 55-60 kg - 7,8-8,5 kg, 3 razy dz.
Alkoholatura ,,zimna": pół szkl. świeżych liści, nasion, kory, gałązek lub kwiatów zalać 400 ml alkoholu; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.
Intrakt kasztanowcowy - Intractum Aesculi: pół szkl. świeżych nasion, kwiatów, kory, pączków lub liści zalać 400 ml gorącego alkoholu 40% gorącego wina; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.
Proszek kasztanowcowy - Pulvis Aesculi: suche liście lub kwiaty, albo też korę zmielić w młynku, do kawy na drobny proszek. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżeczce sproszkowanych liści i kwiatów lub po pół łyżeczki sproszkowanej kory; dobrze popić. Jeżeli na każdą 1 łyżeczkę proszku damy 1 łyżkę miodu i 10 kropli gliceryny lub alkoholu (należy dodać, że gliceryna to też alkohol lecz trójwodorotlenowy, zatem sztucznie tę nazwę oddzielam dla jasności), wymieszamy - to uzyskamy miód kasztanowcowy, który zażywa się 3 razy dz. po 1 łyżce (liście i kwiaty) lub po pół łyżki (kora).
Zawiesina kasztanowcowa - Suspensio Aesculi: na każdą łyżkę suchych kwiatów dać 2 łyżki gliceryny, 1 łyżeczkę płaską sproszkowanych liści, 1 łyżeczkę sproszkowanego ziela krwiściągu lub tasznika, 2 łyżki soku owocowego i 1 łyżkę miodu, wymieszać. Zażywać 2 razy dz. po 4 łyżki przy zaparciach i żylakach odbytu. Jeżeli lek działa zbyt słabo dodać jeszcze 2 łyżki gliceryny, pozostawiając jednaki resztę składników w spokoju. Do zawiesiny można też dodać 1 łyżkę nasion lnu lub 1 łyżkę korzenia żywokostu. Lek działa łagodnie przeczyszczająco, przeciwzapalnie i przeciwkrwotocznie.
Wyciąg glicerynowy - Gliceroextractum Aesculi: na każde 2 łyżki świeżych zmielonych liści kasztanowca przeznaczyć 60 g gliceryny, 1 łyżkę wina białego lub czerwonego i 1 łyżkę świeżego ziela tasznika, tobołka lub krwiściągu; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Przy ostrych zaburzeniach trawiennych, bębnicy, bólach brzucha, zaparciach i guzkach krwawniczych zażywać 1-2 razy dz. po 2 łyżki. Lek działa bardzo delikatnie, ale skutecznie.
Rp.
Liść i kwiat kasztanowca - 1 łyżka
Ziele glistnika - 1 łyżka
Siemię lniane - 1 łyżka
Korzeń babki - 1 łyżka
Korzeń żywokostu - 1 łyżka
Ziele krwawnika lub kwiat rumianku - 1 łyżka
Ziele tobołka, tasznika lub krwiściągu - 1 łyżka
Wymieszać.
3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; zagotować; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 2-3 razy dz. po 150-200 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 28,5 ml, 20-25 kg - 57 ml, 30-35 kg - 85,7 ml, 40-45 kg - 114 ml, 50-55 kg - 142 ml, 2-3 razy dz.
Polecam też lewatywy doodbytnicze w ilości 100-200-250 ml (w zależności od tego ile jelita przyjmą) o temp. 38o C.
Do wywaru (zarówno przeznaczonego do wlewu doodbytniczego jak i do wypicia) można dodać glicerynę: na każde 100 ml wywaru 1-2 łyżki gliceryny, wymieszać starannie.
Wskazania (lewatywy, doustnie): zaparcia, żylaki odbytu, bolesne oddawanie kału, parcie na kał, świąd odbytu, niestrawność, zaburzenia trawienne, bóle brzucha, biegunka, zatrucie pokarmowe (wówczas należy dodać glicerynę w ilości 2 łyżek na 100 ml wywaru, aby wydalenie szkodliwych substancji nastąpiło szybko i w zupełności), choroba wrzodowa, wzdęcia, otyłość, zaburzenia przemiany materii. Lek bardzo wartościowy i może być stosowany przez wszystkich.
Z surowców uzyskiwanych z kasztanowca przyrządza się również “gorące" wodne wyciągi.
Napar: 2 łyżki świeżych lub suchych liści, kwiatów, pąków, albo nasion zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 100 ml; dzieci - patrz macerat.
Odwar: 2 łyżki kory, nasion lub pąków zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić jak macerat lecz 3-4 razy dz.
Rp.
Kwiat, kora lub nasienie kasztanowca - 1 łyżka
Ziele ruty - 1 łyżka
Kwiat arniki - 1 łyżka
Ziele nostrzyka - 1 łyżka
Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 2-3 razy dz. po 100 rai; dzieci - patrz macerat z kasztanowca.
Wskazania: pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, zapalenie żył, zakrzepowe zapalenie żył, po zawale, zaburzenia krążenia mózgowego, wieńcowego i obwodowego, zastoje krwi i limfy, miażdżyca, zaburzenia myślenia i pamięci, wybroczyny na siatkówce, nadciśnienie, wysięki stawowe, niedomoga wątroby, choroby skórne i zakaźne, żylaki kończyn i odbytu.
Kminek zwyczajny - Carum carvi (Umbelliferae).
Opis.
Kminek jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wyrasta z nasion rozeta liści i dość gruby korzeń palowy, natomiast w drugim roku wyrasta łodyga rozgałęziona, żeberkowana, walcowata, wewnątrz pusta, zakończona złożonymi baldachami o małych, białych lub różowawych kwiatach. Liście podwójnie pierzaste, ostatnie odcinki równowąskie. Owoc stanowi dwurozłupnia rozpadająca się na dwie niełupki. Długość owocu - 4-6 mm, szer. - do 2 mm, grubość - 1,2-1,3 mm; kształt półksiężycowaty; powierzchnia żeberkowana, zabarwienie żółtobrunatne lub zielonkawobrunatne; ciężar 1000 nasion - 1,74-2,74 g.
W Polsce po pospolity w całym, kraju. Rośnie na miedzach, na łąkach, na ugorach. Roślina uprawiana; lubi gleby wilgotne i bogate w wapń oraz w humus.
Surowiec.
Surowcem jest owoc - Fructus Carvi (Fr. Cari carvi) -FP I,II,III,IV i V. Owoc kminku można kupić w aptekach, w sklepach zielarskich i w sklepach spożywczych.
Do celów leczniczych używa się również ziele (liść), kwiaty (całe baldachy) i korzeń - Herba (Folium), Flos (Umbella) et Radix Cari carvi, które pozyskuje się ze stanu naturalnego lub z uprawy. Surowce suszyć w normalnej temperaturze.
Skład chemiczny.
Korzeń zawiera wit. C - 30 mg/100 g, furanokumaryny, kw. fenolowe, żywice, węglowodany, furanochromony, zw. półacetylenowe, olejek eteryczny (przeważają: linalol, menton i kamfora). Ziele zawiera flawonoidy - kwercetynę, kemferol i izoramnetynę, olejek eteryczny (seskwiterpeny: kariofilen, kadinen). Kwiaty bogate są w olejek lotny i we flawonoidy.
W owocach znajdują się kumaryny (umbeliferon, skopoletyna, herniaryna), flawonoidy (kwercetyna, kemferol), białka (23%), garbniki, olej tłusty (glicerydy kw.: oleinowego - 60,7%, linolowego - 19,8%, petroselinowego - 17%. palmitynowego - 2,5%), olejek eteryczny - 2-6%, woski, cukrowce (6-9%).
Działanie.
Kminek działa przeciwfermentacyjnie, uspokajająco, wiatropędnie, przeciwzapalnie, żółciopędnie, odkażająco, wykrztuśnie, rozkurczowo, mlekopędnie, przeciwgnilnie, moczopędnie, odtruwająco; reguluje wypróżnienia i miesiączkowanie, polepsza trawienie, usprawnia wchłanianie mleczka pokarmowego z jelita do krwi, wzmaga wydzielanie śliny, soku żołądkowego, jelitowego i trzustkowego; tonizuje mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.
Wskazania: zaburzenia trawienia, niemiły zapach z jamy ustnej pochodzący z jelit, nieżyty układu oddechowego i przewodu pokarmowego, kamica żółciowa i moczowa, niedostateczne wydzielanie i zastoje żółci, zapalenie wątroby i pęcherzyka żółciowego, laktacja, brak apetytu, kolka jelitowa i żółciowa (mocny napar w ilości 250 ml), ostry ból żołądka, zaparcia, choroby przeziębieniowe i zakaźne.
Napar: 2 łyżki nasion, kwiatów, liści lub korzenia zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150-200 ml; dzieci ważące: 3-4 kg - 3,5 ml, 5-6 kg - 10,7-12,8 ml, 7-3 kg - 15-17,1 ml, 9-10 kg - 19-21 ml, 11-15 kg - 23,5-32 ml, 16-20 kg - 34-42,8 ml, 21-25 kg - 45-53,5 ml, 26-30 kg - ,7-64 ml, 31-35 kg - 66-75 ml, 36-40 kg - 77-85,7 ml, 41-45 kg - 87,8-96 ml, 46-50 kg - 93,5-107 ml, 3-4 razy dz.
Nalewka kminkowa - Tinctura Cari carvi: pół szkl. nasion, korzeni lub liści zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 10 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 1,4-2 ml, 20-25 kg - 2,8-3,5 ml, 30-35 kg - 4-5 ml, 40-45 kg - 5,7-6 ml, 50-55 kg - 7-7,8 ml, 3 razy dz.
Rp.
Owoc kminku - 1 łyżka
Owoc kolendry - 1 łyżka
Owoc anyżku - 1 łyżka
Owoc koperku - 1 łyżka
Wymieszać.
2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić pod przykryciem na 30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150-200 ml; dzieci - patrz napar kminkowy.
Wskazania: wszelkie zaburzenia trawienne, obfity i (lub) tłusty posiłek, skąpomocz, biegunka ze wzdęciami i bólami brzucha, zaparcia, nieżyt
jeżeli pomogłem , Ty pomósz mi wejdz w link i się zarejestruj http://www.AWSurveys.com/HomeMain.cfm?RefID=krzakzak