"Otyłość
Wstęp
Obok chorób nowotworowych i degeneracyjnych (miażdżyca, zmiany zwyrodnieniowe układu ruchu) otyłość stanowi najważniejszy problem społeczny doby współczesnej. Wynika to z zastraszających statystyk europejskich i amerykańskich, dowodzących, że prawie 1/5-1/3 populacji osób dorosłych wykazuje nadwagę. Jeśli uwzględnić następstwa czynnościowe i anatomiczne powstałe w różnych narządach w wyniku otyłości, charakter społeczny tego zagadnienia nie podlega dyskusji. Mimo że otyłość już od dawna przestała być przedmiotem fetyszyzacji i raczej jest przedmiotem powszechnej awersji, nie znajduje dotychczas należnego jej miejsca wśród problemów rozwiązywanych przez światowe i krajowe organizacje zdrowia. Zresztą nawet lekarze praktycy traktują często otyłość w sposób powierzchowny, choć powszechnie wiadomo, że zwiększa ona zarówno zapadalność, jak i śmiertelność w różnych chorobach, w tym szczególnie chorobach naczyń krwionośnych (nadciśnienie, miażdżyca, niewydolność naczyń wieńcowych), serca, wątroby , nerek oraz w cukrzycy. Postępy biochemii, genetyki, psychologii i socjologii naszych czasów sprawiają, że otyłość przestaje być tylko objawem chorobowym. Nowsze badania w tym zakresie wykazują, że otyłość nie jest tylko prostym następstwem dodatniego bilansu energetycznego, ale złożonym problemem biochemicznym, fizjologicznym, socjologicznym i psychologicznym. Różnorodność etiologii otyłości sprawia, że lekarz musi być wszechstronnie obeznany z tym zagadnieniem, inaczej bowiem trudno będzie oczekiwać sukcesów leczniczych.
Ogólne uwagi o otyłości
Definicja otyłości. Otyłością nazywamy stan nadmiernego gromadzenia w ustroju tłuszczów.
W warunkach fizjologicznych tłuszcz stanowi przeciętnie 15% masy ciała. Dalsze 23% stanowi woda pozakomórkowa, 4% tkanka kostna oraz 58% - komórki, czyli tzw. tkanki metabolicznie aktywne u kobiet zawartość tłuszczów w ustroju jest o 5-7% większa niż u mężczyzn. O otyłości mówimy wówczas, kiedy tłuszcze stanowią więcej niż 25% masy ciała u mężczyzn lub więcej niż 30% masy ciała u kobiet. W miarę starzenia się człowieka procentowa zawartość tłuszczu zwiększa się. Otyłość może, ale nie musi być przyczyną nadwagi. W praktyce lekarskiej najczęściej identyfikuje się otyłość z nadwagą. Jest to, oczywiście, w odniesieniu do niektórych osób błędne, podobnie jak błędne jest twierdzenie, ze każda nadwaga jest wywołana otyłością. Sportowcy o dobrze lub nadmiernie rozwiniętym układzie mięśniowym (szczeg6lnie ciężarowcy) mimo nadwagi nie są ludźmi otyłymi. Odwrotnie, ludzie z ?
normalną? wagą mogą być mimo to otyli, jeśli ich mięśnie są słabo rozwinięte. Dlatego przy ustalaniu rozpoznania otyłości należy każdorazowo wziąć pod uwagę morfologiczną strukturę badanego. Przyznać jednak trzeba, że w praktyce lekarskiej otyłość łączy się zwykle z nadwagą, chociaż coraz więcej jest ludzi otyłych z ?prawidłową? masą ciała. Wynika to z narastającej bezczynności fizycznej współczesnego człowieka, za którego pracę fizyczną wykonują coraz częściej maszyny .
Sposoby ustalania otyłości
Jak wspomniano wyżej, ustalenie stopnia nadwagi w stosunku do tzw. wagi należnej bynajmniej nie odzwierciedla jeszcze zawsze stopnia otyłości. Zawartość tłuszczu w naszym ustroju można dokładnie ustalić drogą: 1) pomiaru przeciętnej masy względnej (ciężaru właściwego ) ciała, 2) oznaczania całkowitej zawartości wody w ustroju, 3) pomiaru zawartości potasu w ustroju lub 4) oznaczania przestrzeni rozprzestrzeniania się gazów rozpuszczonych w tłuszczach, takich jak cyklopropan i promieniotwórczy krypton (85K) lub pomiaru przewodnictwa elektrycznego całego ustroju. Masa względna tłuszczu człowieka wynosi przeciętnie 0,940, tkanek zaś beztłuszczowych 1,097. Znając aktualną objętość badanego (po potrąceniu objętości przestrzeni pęcherzyków płucnych oraz światła przewodu pokarmowego) oraz masę jego ciała, łatwo obliczyć jego przeciętną masę względną. 1rn będzie mniejsza, tym większa jest zawartość tłuszczów .Oznaczenie zawartości tłuszczów drogą pomiaru zawartości potasu lub wody ustroju opiera się na założeniu, że tłuszcze obojętne nie zawierają tych składników. Znając przestrzeń potasową lub wodną oraz aktualną masę ciała badanego, łatwo obliczyć masę tłuszczu ustrojowego. Oznaczanie ilości tkanki tłuszczowej przy użyciu cyklopropanu lub kryptonu (85K) związane jest z dużymi trudnościami technicznymi i nie nadaje się do badań rutynowych. W codziennej praktyce lekarskiej wspomniane metody pomiaru tłuszczu ustroju są niedostępne.
Stąd znacznie większe znaczenie w ocenie stopnia otyłości ma pomiar grubości fałdu, utworzonego ze skóry i tkanki podskórnej w połowie długości mięśnia trójgłowego ramienia (normalna grubość nie przekracza 15 mm u mężczyzn i 25 mm u kobiet), nad grzbietem łopatki oraz w okolicy pępka. Pomiaru grubości fałdu skórnego dokonuje się w standardowych warunkach.
Ustalanie i stopnia tzw. masy należnej nadwagi
Z rozważań podanych w pkt. ?Definicja otyłości? wynika, że ustalenie tzw. masy należnej, a co za tym idzie - również stopnia nadwagi dla poszczególnej osoby, jest sprawą bardzo trudną. Należy przy tym uwzględnić nie tylko wzrost badanego, ale i cały jego morfogram oraz jego płeć i wiek. Stąd wszystkie wzory , służące do określenia masy należnej i nadwagi, traktowane w oderwaniu od poszczególnej osoby pozbawione są właściwego sensu. Znacznie większą wymowę diagnostyczną ma określenie zawartości tłuszczu ustrojowego lub grubości fałdu skórnego.
Najbardziej rozpowszechnionym wzorem do obliczenia wagi należnej jest wzór Broca, według którego masa należna w kilogramach = wzrostowi w centymetrach - 100. Dla kobiet tak uzyskaną wartość należy zmniejszyć o 7-10%.
Wśród innych wzorów wymienić należy wzór Pottona, wg którego masa należna u mężczyzn = wzrost w cm - 100 - (wzrost w cm - 100) / 20
a dla kobiet = wzrost w cm - 100 - (wzrost w cm - 100) / 10
Według Lorentza masa należna = wzrostowi w cm - 100 - 0,25 x (wzrost w cm - 150). Dla celów praktycznych nadaje się również wzór Amerykańskiego Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie, wg którego masa należna = 50 +0,75 x (wzrost w cm - 150). Wzoru Lorentza i Amerykańskiego Towarzystwa Ubezpieczeń na życie nie można stosować u osób ze wzrostem mniejszym niż 150 cm.
Jeśli masa ciała badanego nie przekracza o 10% należnej, określa się ją jeszcze jako prawidłową, jeśli zaś przekracza tę wartość, mówimy o nadwadze.
Ostatnio przy ustalaniu stopnia nadwagi coraz częściej używa się tzw. wskaźnika masy ciała, który jest ilorazem masy ciała (w kg) do H2 (H - wzrost wyrażony w metrach H2 kwadrat wysokości).Wartości większe niż 30 świadczą o otyłości, a mieszczące się w granicach 24-29 - o nadwadze.
Wpływ otyłości na czynność różnych narządów
Na podstawie licznych prac klinicznych i doświadczalnych szkodliwy wpływ otyłości na:
częstość występowania różnych chorób,
przebieg istniejących chorób częstość i ciężkość występowania różnych powikłań w przebiegu różnych chorób - nie podlega żadnej wątpliwości.
Na szczególne omówienie zasługuje wpływ otyłości na:
układ sercowo-naczyniowy,
układ oddechowy,
układ pokarmowy,
układ moczowy,
narząd ruchu,
układ nerwowy,
czynność gonad,
skórę,
układ krzepnięcia i fibrynolizy ,
gospodarkę purynową,
gospodarkę białkową,
gospodarkę lipidową,
gospodarkę wodno-elektrolitową oraz
częstość występowania nowotworów złośliwych.
a. Nie ulega wątpliwości, że otyłość obciąża dodatkowo układ sercowo-naczyniowy. Jest to najprawdopodobniej wynikiem zwiększenia objętości krwi krążącej, spadku sprężystości i wzrostu oporu naczyń krwionośnych oraz objętości wyrzutowej serca. Również wzmożenie przepuszczalności naczyń włosowatych oraz wzrost lepkości krwi dodatkowo obciążają układ krażenia. Bogate unaczynienie tkanki tłuszczowej leży u podstaw tych zjawisk. W dodatku znaczne otłuszczenie samego serca utrudnia jego normalną pracę. Dotychczas nie udowodniono jednoznacznie, by otyłość miała sprzyjać rozwojowi nadciśnienia tętniczego oraz zmianom miażdżycowym, szczególnie naczyń wieńcowych. Otyłość skojarzona z nadciśnieniem krwi, cukrzycą lub skazą dnawą wpływa pogarszająco na rozwój zmian miażdżycowych naczyń krwionośnych, a szczególnie naczyń serca. Badania ostatnich lat sugerują wpływ rozmieszczenia nadmiaru tkanki tłuszczowej na częstość występowania niedokrwienia mięśnia sercowego i wylewów krwi do mózgu. Częstość ta jest szczególnie duża wtedy , kiedy nadmierna ilość tkanki tłuszczowej znajduje się w okolicy śród- i nadbrzusza, natomiast mniejsza przy lokalizacji pośladkowo-biodrowej.
b. Dużego stopnia otyłość wywołuje utrudnienie wentylacji płuc wskutek: 1 ) usztywnienia i obciążenia klatki piersiowej tkanka tłuszczową, 2) uniesienia przepony przez rozrosłą tkankę tłuszczową w jamie brzusznej oraz 3) powiększenia naturalnej kifozy piersiowej. Spadek wentylacji płuc, wywołując hipoksemię i hiperkapnię, pobudza szpik do wzmożonego wytwarzania krwinek czerwonych. Powstałe w ten sposób poliglobulia wtórna, obciążająca w znacznym stopniu serce, szczególnie komorę prawą. Zmniejszona ruchomość klatki piersiowej oraz poliglobulia stanowią przyczynę powstawania zespołu sercowo-płucnego, który w krańcowej swojej postaci daje obraz zespołu Pickwicka. Charakteryzuje się on otyłością, wybitną sennością, sinicą, objawami przeciążenia prawego serca, poliglobulią oraz okresowo pojawiającym się powierzchownym oddechem. Występująca hiperkapnia ma być przyczyną występowania zaburzeń rytmu serca, kończących się czasem nagłym zgonem.
c. Otyłość ma szkodliwy wpływ na czynność wątroby. Stwierdzone badaniem biopsyjnym zmiany anatomopatologiczne (cechy stłuszczenia), a badaniem biochemicznym - patologicznie zmienione próby czynnościowe wątroby , zależą nie tyle od stopnia otyłości, ile od czasu jej trwania. Poza tym otyli chorują znacznie częściej niż nieotyli na różne dyskinezy dróg żółciowych i kamicę żółciową, marskość wątroby oraz zapalenie trzustki.
d. Częstość występowania zapalenia nerek oraz kamicy moczanowej u otyłych jest znacznie większa niż u szczupłych. Hemodynamika nerek nie ulega u otyłych istotnym zmianom. Czasami stwierdza się wzrost frakcji filtracyjnej. Nie wyjaśniono dotychczas, w jakim stopniu obserwowane w otyłości zaburzenia wodno-elektrolitowe zależne są od zmienionej funkcji nerek.
e. Długotrwałe obciążenie układu ruchu nadmierną masą wywołuje często płaską stopę oraz wczesne powstawanie często rozległych zmian zwyrodnieniowych w dużych stawach kończyn dolnych oraz w stawach kręgosłupa. U dzieci jest ona przyczyną częstego występowaniu kolan koślawych lub szpotawych oraz. płaskiej stopy. Na uwagę zasługuje poza tym mniejsza częstość występowania próchnicy zębów u dzieci otyłych. u dorosłych otyłych tego zjawiska się nie obserwuje.
f. Otyłość może być następstwem różnych procesów zapalnych, zwyrodnieniowych lub nowotworowych ośrodkowego układu nerwowego. Jak już o tym była mowa przy omawianiu etiologii otyłości, może ona być następstwem stanu reaktywnego na różne stresy lub niepowodzenia życiowe. z drugiej strony już rozwinięta otyłość może być przyczyną wtórnych zmian psychicznych, wywołanych utratą przyjemnych dla oka kształtów ciała lub awersją otoczenia dla osoby otyłej.
g. Osłabiony popęd płciowy u obu płci, oligospermia, zahamowanie owulacji oraz zmniejszenie płodności często towarzyszą otyłości. Miesiączkowanie jest najczęściej prawidłowe, czasami jednak nieregularne. Pomniejszeniu masy ciała do wartości normalnej obserwuje sil: często cofanie wymienionych objawów.
h. Częstość występowania chorób grzybiczych skóry, czyraczności oraz różnych wyprysków skóry u osób otyłych jest znacznie większa niż u osób szczupłych. i. u osób otyłych krzepliwość krwi jest wzmożona. Równocześnie stwierdza się zmniejszoną aktywność układu fibrynolitycznego. Wymienione odchylenia warunkują zmianę właściwości serologicznych krwi, sprzyjających powstawaniu złogów.
j. Wzmożone stężenie kwasu moczowego, częste występowanie napadów skazy dnawej oraz kamica moczanowa nierzadko towarzyszą otyłości.
k. Elektroforegram białek surowicy ani stężenie ogólne białek u otyłych zwykle nie różnią się od wartości spotykanych u osób nieotyłych. Wzrost frakcji alfa- i beta-g1obulin stwierdza się najczęściej tylko u osób wykazujących wzrost frakcji f3- i pre-f3-1ipoprotein;
l. u pewnej liczby otyłych stwierdza się wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych, triglicerydów, cholesterolu ogólnego oraz frakcji f3- i pre-f3-1ipoprotein, natomiast zmniejszenie zawartości cholesterolu we frakcji HDL.
m. Zaburzenia wodno-elektrolitowe w otyłości są często spotykane.
Abstrah**ąc od tzw. otyłości gąbczastej ( obesitas sponglosa ) , w której stwierdza się wyjątkowo wodochłonność tkanek, w zwykłej otyłości nie stwierdza się wbrew powszechnej odmiennej opinii, większej retencji wody i NaCl. W odróżnieniu od tkanki mięśniowej, zawierającej do 75% H2O, tkanka tłuszczowa zawiera jej zaledwie 150;0. Często jednak próba obciążenia wodą lub NaCl wskazuje na duże opóźnienie wydalaniu tych składników, szczególnie w pozycji stojącej. Wzmożone wydalanie aldosteronu i ADH mogłoby tłumaczyć to zjawisko. Ciekawą obserwacją jest stwierdzenie retencji wody i sodu po spożyciu pokarmów bogato- węglowodanowych.
n. Wbrew opinii niektórych autorów częstość występowania nowotworów złośliwych różnych narządów u osób otyłych nie jest większa niż u ludzi szczupłych. Jedyny wyjątek wydaje się stanowić rak trzonu macicy, częściej obserwowany u kobiet otyłych.
Klasyfikacja otyłości
Uwagi ogólne
Otyłość nie jest oddzielną jednostką chorobową, ale symptomem zaburzonej równowagi energetycznej, powstałej na różnym podłożu. Według Mayera otyłość, przyjmując czynniki etiologiczne za podstawę podziału, dzieli"
...Thermogenics investigator...
...Jesus Christ forgave the bastards. But I can't. I hate them....
Anonim
. Artykuł ten jest skrótem z szeregu publikacji lek. med. Bogdana Kowalczyka zamieszczonych w witrynie www.mediweb.pl oraz dodatkowych informacji znalezionych w innych miejscach w sieci.
zamiast na soga kliknij tu : http://www.pajacyk.pl 
pajacyk-mafia.fitness.sfd.pl 
Krzysztof Piekarz
KAIN
dE^SiRE
